Bezprecedensowo wysokie temperatury wody w Morzu Śródziemnym, rekordowe temperatury na Grenlandii, pożary lasów w Skandynawii. Zmiany klimatu w Europie widać jak na dłoni. Ten raport nie pozostawia co do tego złudzeń.
Europa doświadcza wielu negatywnych skutków zmian klimatu. Zeszłoroczne lato było najgorętszym w historii Europy. Znaczna część kontynentu doświadczyła suszy i pożarów lasów.
Te informacje pochodzą z raportu “European State of the Climate 2022” przygotowanego przez Copernicus Climate Change Service. To część unijnego programu kosmicznego Copernicus, zajmującego się obserwacjami klimatycznymi.
– Raport wskazuje alarmujące zmiany w naszym klimacie, w tym najgorętsze lato w historii Europy, naznaczone bezprecedensowo wysokimi temperaturami wody w Morzu Śródziemnym i rekordowymi temperaturami na Grenlandii. Zrozumienie dynamiki klimatu w Europie ma kluczowe znaczenie dla naszych wysiłków na rzecz dostosowania się i złagodzenia negatywnego wpływu zmian klimatu na kontynent – mówi Carlo Buontempo, dyrektor Copernicus Climate Change Service, cytowany w komunikacie.
Te i inne ekstremalne zjawiska pogodowe w Europie pokazuje poniższa mapa.
Rekordowe upały
– Globalnie ostatnie osiem lat było najcieplejsze w historii, a rok 2022 był piątym najcieplejszym rokiem w historii. W kilku regionach globu odnotowano rekordowe temperatury. W Europie lato było najcieplejsze w historii, na poziomie 1,4°C powyżej średniej i 0,3-0,4°C powyżej poprzedniego najcieplejszego lata, w 2021 roku – czytamy w podsumowaniu raportu.
Większość Europy Zachodniej doświadczyła fal upałów, a temperatury w Wielkiej Brytanii po raz pierwszy przekroczyły 40°C. Średnia temperatura powierzchni morza na europejskich morzach była najcieplejsza w historii.
Czytaj także: IPCC: Czas na obniżenie emisji jest teraz. Obecna polityka klimatyczna to za mało
Cały rok 2022 był drugim najcieplejszym rokiem w historii Europy, o 0,9°C cieplejszym od średniej. Dla wielu krajów południowo-zachodniej Europy był nawet najcieplejszy w historii.
– Najwięcej ponadprzeciętnych temperatur wystąpiło w północno-wschodniej Skandynawii i krajach graniczących z północno-zachodnią częścią Morza Śródziemnego. Zima, lato i jesień były cieplejsze od średniej, a wiosna nieco chłodniejsza od średniej, o 0,1-0,2°C – wskazano.
W marcu i maju dzienne temperatury maksymalne sięgały nawet 8°C powyżej średniej. Latem znaczną część Europy dotknęły wyjątkowe fale upałów, a w Europie Zachodniej najwyższe temperatury były o około 10°C wyższe od typowych letnich temperatur maksymalnych.
Październik był najcieplejszy w historii. Grudzień rozpoczął się mroźnie, ale pod koniec roku stał się wyjątkowo ciepły.
Eksperci z C3S zwracają też uwagę, że średnia temperatura w Europie za ostatni 5-letni okres wyniosła około 2,2°C powyżej temperatur epoki przedprzemysłowej (1850-1900).
Powszechnie występujące susze
Wysokie temperatury powietrza przyczyniły się do wystąpienia suszy na znacznym obszarze kontynentu. Zimą 2021/2022 w dużej części Europy odnotowano mniej dni ze śniegiem niż przeciętnie. W wielu rejonach nawet o 30 dni mniej.
W Alpach Włoskich opady śniegu były aż o 60 proc. niższe od średniej.
– Wiosną na znacznej części kontynentu opady były poniżej średniej, a w maju odnotowano najniższe opady w historii tego miesiąca. Brak śniegu zimą i wysokie temperatury latem spowodowały rekordową utratę lodu z lodowców w Alpach, co odpowiada utracie ponad 5 km3 lodu – czytamy dalej.
Niskie opady, które utrzymywały się przez całe lato, wraz z wyjątkowymi falami upałów, spowodowały również powszechną i długotrwałą suszę. Poziom wilgotności gleby w skali całego roku był drugi najgorszy od 50 lat. Susza negatywnie wpłynęła na wiele sektorów, takich jak rolnictwo, transport rzeczny i energetyka.
Co więcej, przepływ wody w europejskich rzekach był drugim najniższym w historii. Oznacza to szósty rok z rzędu z przepływami poniżej średniej. Aż 63 proc. europejskich rzek odnotowało przepływy niższe od średniej.
Pożary lasów na ogromnym obszarze
Suche i gorące powietrze sprzyja pożarom lasów. Ekstremalne warunki zagrożenia pożarowego ułatwiły ich powstawanie i rozprzestrzenianie się w Europie Środkowej i regionie śródziemnomorskim.
Pożary krytyczne, czyli obejmujące obszar większy niż 10 000 ha, wystąpiły w Czechach, Francji, Portugalii, Słowenii i Hiszpanii. Szacuje się, że w sumie w krajach UE spłonęło ponad 900 000 ha.
Interesuje cię energetyka i ochrona klimatu? Zapisz się na 300Klimat, nasz cotygodniowy newsletter
Skutkiem pożarów lasów były wyjątkowo wysokie emisje dwutlenku węgla. Łączne szacowane emisje z tego tytułu w krajach UE latem 2022 roku były najwyższe od 15 lat.
Potencjał energetyki odnawialnej
Efektem zmian było także rekordowe nasłonecznienie. Powierzchniowe promieniowanie słoneczne było w Europie najwyższe od 40 lat. Daje to wysoki potencjał do wykorzystania fotowoltaiki jako źródła energii.
Tymczasem średnia roczna prędkość wiatru dla lądowej części Europy w 2022 roku była praktycznie równa jej średniej z 30 lat. Potencjał produkcji energii elektrycznej z lądowej energii wiatrowej był jednak poniżej średniej w większości Europy, zwłaszcza w południowo-środkowej części kontynentu.
– Redukcja emisji gazów cieplarnianych jest niezbędna do złagodzenia najgorszych skutków zmian klimatycznych. Rozumienie zmian i reagowanie na nie, a także na zmienność odnawialnych zasobów energii, takich jak wiatr i słońce, są krytyczne dla wsparcia transformacji energetycznej do zero netto – komentuje zastępczyni dyrektora C3S Samantha Burgess.
Polecamy też:
- Eksperci: Polska powinna mieć swoją ustawę o ochronie klimatu. „Klimatyczny plan remontowy”
- Emisje z energetyki jeszcze wzrosły, ale to już koniec. „To początek końca ery paliw kopalnych”
- Lasy północy emitowały więcej CO2 niż lotnictwo. Rok 2021 był rekordowy
- Europa szykuje się na suszę. A Polska? „Nic nie jest przesądzone”
- Jak policzyć swój ślad węglowy. Każdy może się przyłożyć do ochrony klimatu