Pięć osób zdecydowało się pozwać polskie władze za bezczynność w sprawie kryzysu klimatycznego, którego skutki odczuwają już teraz. Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi i Kancelaria GESSEL wspierają od strony prawnej pozywających.
Obywatele ci domagają się od rządu podjęcia zdecydowanych działań na rzecz ochrony klimatu, m.in. osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2043 roku i zredukowanie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 60 proc. do 2030 roku.
Pozwanym jest Skarb Państwa, który w tym wypadku reprezentują ministrowie odpowiedzialni za prowadzenie polityki ochrony środowiska, polityki energetycznej państwa, transportu, krajowych inwestycji energetycznych oraz zrównoważonego rozwoju. Co do zasady Skarb Państwa jest w polskim postępowaniu cywilnoprawnym podmiotem odpowiedzialnym za działania władzy państwowej.
Czego żądają pozywający?
Jak podaje Client Earth, pozywający nie starają się o odszkodowania. Będą walczyć przed sądem o uznanie odpowiedzialności państwa za zapewnienie bezpieczeństwa klimatycznego oraz o zobowiązanie przez sąd rządu – reprezentowanego przez Skarb Państwa – do podjęcia działań, które sprawią, że Polska wejdzie na ścieżkę redukcji krajowych emisji CO2 zgodnych ze wskazaniami nauki i naszymi międzynarodowymi zobowiązaniami.
Szczegółowe żądania zawarte w pozwach wynikają z m.in. z analizy działań i zaniechań polskich rządów w dziedzinie ochrony klimatu oraz analizy aktualnych i przewidywanych skutków zmian klimatycznych w Polsce.
Pozywający oczekują, że Polska zobowiąże się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2043 roku i nieprzekraczania przysługującego jej w latach 2020-2043 budżetu emisyjnego w wysokości 4,1 Gt ekwiwalentu CO2, a także zredukuje emisje gazów cieplarnianych do 2030 roku o co najmniej 60 proc. (w stosunku do poziomu z 1990 roku).
Kryzys klimatyczny w Polsce
Klimat się ociepla i nawet w kraju strefy umiarkowanej, jakim jest Polska, odczuwalne są już skutki podniesienia średniej temperatury. Zmiana klimatu objawia się w takich formach jak padające co roku nowe rekordy ciepła i coraz dłuższe fale upałów latem, przedłużające się susze czy gwałtowne zjawiska pogodowe, skutkujące lokalnymi podtopieniami i zniszczeniem mienia – podaje Client Earth w komunikacie.
Obserwatorzy, na przykład analitycy think tanku Instrat, zwracają też uwagę, że Polska ma nie tylko jedne z najmniej ambitnych celów redukcji emisji w UE. W porozumieniu wynegocjowanym z górnikami pod koniec kwietnia polski rząd zagwarantował wydobycie węgla w Polsce aż do 2049 roku. Jak informuje organizacja prawnicza, opóźni to potrzebne działania na rzecz klimatu o kolejne dekady
“Jest dla mnie niezrozumiałe, że polskie władze nie przeciwdziałają kryzysowi klimatycznemu. Obarczają odpowiedzialnością nas, zwykłych obywateli, obarczają odpowiedzialnością górników, pracowników energetyki. Chcę, żeby to rządzący wzięli odpowiedzialność za naszą klimatyczną przyszłość” – powiedziała Monika Stasiak, która jest jedną z pozywających Skarb Państwa za zaniechania w ochronie klimatu.
Czytaj także: Jak susza 2020 w Polsce wpłynęła na rolnictwo? [5 WYKRESÓW]
Dr Marcin Stoczkiewicz, prawnik z Fundacji ClientEarth, uważa, że w naszym kraju już teraz na skutek zmiany klimatu cierpią konkretni ludzie. To według niego “rolnicy, którym susza niszczy plony, rodzice obawiający się o bezpieczną przyszłość dla swoich dzieci, osoby, których mienie narażone jest na niszczycielski wpływ gwałtownych ulew czy trąb powietrznych”.
“To są namacalne szkody i będą one tylko rosły, jeśli odpowiedzialni za kształtowanie rzeczywistości gospodarczej rząd nie zrobi nic, aby zapobiec katastrofie klimatycznej” – dodaje.
“Od 40 lat mieszkam na Warmii i prowadzę gospodarstwo rolne o profilu ekologicznym. Obserwuję zmiany klimatu na własnej skórze. Między innymi tracę wodę – w moim gospodarstwie są trzy stawy, wszystkie trzy są praktycznie suche. Boję się o przyszłość moich dzieci, mojego gospodarstwa i chciałbym wywrzeć presję na rząd, by ten podjął odpowiednie działania” – tak z kolei swoją decyzję o złożeniu pozwu uzasadnił Piotr Romanowski.
Pierwsze obywatelskie pozwy klimatyczne w Polsce
Złożone pozwy dotyczą naruszenia przez władze państwowe dóbr osobistych pozywających. Fundacja ClientEarth – występująca w roli powoda reprezentującego osoby fizyczne – przy wsparciu Kancelarii GESSEL będzie wykazywać przed sądem, że prawa tych osób zostały naruszone przez władze państwowe.
Te, zdaniem skarżących, poprzez swoje działania i zaniechania dopuściły do nadmiernych emisji w Polsce na poziomie prowadzącym do zmian klimatu niebezpiecznych dla ludzi i ekosystemów.
Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi jest organizacją pozarządową, która przy pomocy prawa działa na rzecz walki ze zmianami klimatu i ochrony środowiska.
Niemiecki trybunał: obecne prawo klimatyczne narusza wolność młodszych pokoleń