Istotnym punktem Polityki Energetycznej Polski (PEP) oraz Krajowego Planu Odbudowy jest zmniejszenie emisji przez poprawę efektywności energetycznej. Przyczyniłoby się to także do poprawy jakości życia – tańszego i skuteczniejszego ogrzewania i zwalczenia smogu.
Według szacunków Porozumienia Branżowego na Rzecz Efektywności Energetycznej nawet 3/4 budynków jednorodzinnych opalanych jest kotłami i piecami na paliwa stałe. To około 3,5 mln domów. Z nich wszystkich 80 proc. to kotły niskiej klasy (niespełniające wymogów klasy 3 lub wyższej).
W 2019 roku mieszkańcy około 4 proc. gospodarstw domowych w Polsce przyznali, że zmagają się z trudnościami z utrzymaniem ciepła w budynku (średnio w UE było to 6,9 proc.) – wynika z badania EU-SILC.
Gospodarstwa domowe w Polsce i UE mające problem z utrzymaniem ciepła, źródło: Polski Instytut Ekonomiczny.
Ubóstwo energetyczne w Polsce – jak z nim walczyć?
Jest to wynik niższy o 10,2 pkt. proc. w stosunku do 2010 roku. Jednakże, wyniki bardziej dokładnych badań dotyczących ubóstwa energetycznego są bardziej niepokojące. Pokazują, że odsetek gospodarstw klasyfikowanych jako dotkniętych problemem ubóstwa energetycznego może wynosić nawet 10 proc. To około 1,3 mln domów.
Co to oznacza? W praktyce najczęściej, że mieszkańcy dotknięci tym problemem zmuszeni są dogrzewać domy niskiej jakości paliwami. Takie domy przyczyniają się nie tylko do wyższych emisji CO2 i zanieczyszczeń, ale też niosą negatywne skutki zdrowotne. To zwłaszcza wyższe ryzyko chorób układu oddechowego czy układu ruchowego związane ze smogiem oraz wyższe zagrożenie pożarowe. W 2019 roku przestarzałe i źle eksploatowane piece były przyczyną 8 proc. pożarów.
Strategia PEP2040 zakłada obniżenie ubóstwa energetycznego w Polsce do maksymalnie 6 proc. w 2040 roku. Według planów jednym z istotnych środków w osiągnięciu tego celu w dalszym ciągu ma być program Czyste Powietrze.
Ten jednak nadal nie ma nawet ogólnopolskiego zasięgu. Po ponad 2 latach działania, program ten nadal obejmuje mniej niż połowę wszystkich gmin w Polsce (1063 z 2477). Można jednak zauważyć znaczący postęp w porównaniu z końcem 2020 roku, kiedy to w programie uczestniczyło 797 gmin.
Aby skutecznie walczyć z tym problemem, warto zaangażować także organizacje pozarządowe w podnoszenie świadomości na temat dostępnych możliwości wymiany pieców i termomodernizacji własnego gospodarstwa domowego. Pomaga też wprowadzenie szerszych programów mogących lepiej wspierać eliminację różnych form ubóstwa energetycznego – wynika z zaleceń raportu LifeUnify.
PIE: Koszty zewnętrzne smogu to nawet 111 miliardów złotych rocznie