Frekwencja w wyborach do Sejmu i Senatu do godz. 17.00 wynosiła 57,54 proc., podała Państwowa Komisja Wyborcza. To więcej niż w poprzednich wyborach. Cała Polska czeka na publikację wstępnych wyników wyborów. Kiedy można się ich spodziewać?
Od rana trwają wybory do Sejmu i Senatu i równolegle prowadzone jest referendum. Według komunikatu Państwowej Komisji Wyborczej frekwencja wyborcza może być wyższa, niż w wyborach do Sejmu 2019 r. Do 17.00 wydano 57,54 proc. kart do głosowania w wyborach. To znacznie więcej niż w poprzednich wyborach, kiedy frekwencja wynosiła 45,94 proc.
Głosowanie ma trwać do godziny 21.00. Kiedy wyniki wyborów zostaną przedstawione opinii publicznej? Państwowa Komisja Wyborcza opublikuje je w ciągu kilku dni, ale wcześniej poznamy wyniki sondaży exit polls. Stanie się to tuż po godzinie 21:00, czyli po zakończeniu głosowania i ciszy wyborczej. Wówczas trzech największych nadawców telewizyjnych w Polsce przedstawi przygotowane przez sondażownię Ipsos wyniki badania exit poll.
Przypominamy nasz explainer na temat badania exit poll. Czy jest niezawodne? W jaki sposób się je przeprowadza? Kiedy wyniki wyborów parlamentarnych w Polsce zostaną przedstawione i jak? Kto sporządza badanie i gdzie zostaną opublikowane? Oto najważniejsze informacje dotyczące badania exit poll.
Z tego tekstu dowiesz się:
- czym jest exit poll;
- jak wygląda przeprowadzanie badania;
- gdzie i w jaki sposób podane zostaną szacunki dotyczące wyniku wyborów;
- jakie zalety ma exit poll;
- ile wynosi próba błędu;
- co można zrobić, żeby zwiększyć wiarygodność exit poll.
Exit poll – o co tu chodzi?
Exit poll to sondaż przeprowadzany w dniu wyborów w lokalach wyborczych. Chodzi o przygotowanie prognozy wyników przed ich oficjalnym ogłoszeniem. Na podstawie exit polls podaje się pierwsze, przybliżone wyniki wyborów tuż po zamknięciu lokali wyborczych, na kilka lub kilkanaście godzin przed oficjalnymi wynikami podawanymi przez komisje wyborcze.
Pierwsze badanie exit poll w Polsce zostało przeprowadzone w 1990 roku podczas wyborów prezydenckich. Odpowiadali za nie Ośrodek Badania Opinii Publicznej oraz firma INFAS.
Z exit poll korzystają wszystkie demokratyczne kraje. Są także w państwach, którym daleko do demokratycznych standardów, ale tu mają one inną funkcję. Sprowadza się ona do patrzenia rządzącym na ręce.
– Tak ukierunkowane badania exit poll przeprowadzono między innymi w Rosji w roku 1996, w Azerbejdżanie w roku 2005 i w Gruzji w roku 2007. Najczęściej wyniki badania exit poll są konfrontowane z oficjalnymi wynikami wyborów i na tej podstawie ocenia się, czy nie doszło do fałszerstw wyborczych – tłumaczy na łamach „Studiów Socjologicznych” Łukasz Kubisz-Muła z Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku Białej.
Exit poll w praktyce
Badanie exit poll jest realizowane bezpośrednio po głosowaniu i odbywa się w budynku lub przed budynkiem, w którym znajduje się lokal wyborczy. Stosuje się losowy dobór próby i wielostopniowe losowanie. Co to znaczy? Najpierw losowane są lokale wyborcze, a następnie losowani są wyborcy z tych lokali.
Exit poll 15 października przeprowadzi Ipsos. Łącznie około 1850 ankieterów pojawi się przed 900 losowo wybranymi lokalami. Wyborcy zostaną poproszeni o wypełnienie krótkiej ankiety, w której znajdą się pytania o oddane w tym dniu głosy.
Chcesz być na bieżąco? Subskrybuj 300Sekund, nasz codzienny newsletter! Obserwuj nas też w Wiadomościach Google.
Na podstawie danych z ankiet, po zakończeniu ciszy wyborczej, stacje Telewizji Polskiej, Telewizji Polsat oraz TVN-u przedstawią szacunkowe wyniki głosowania. Szacunki Ipsosa będą zawierały informacje o procentowym poparciu dla ogólnopolskich komitetów wyborczych w skali całego kraju, podziale mandatów oraz frekwencji.
Dodatkowo Ipsos dostarczy szacunkowe wyniki głosowania w referendum odbywającym się podczas wyborów parlamentarnych. Będą to informacje o frekwencji w referendum oraz procentowych rozkładach głosów „TAK” i „NIE” dla poszczególnych pytań referendalnych.
Dlaczego exit poll to dobra metoda?
Exit poll ogranicza zjawisko koniunkturalizmu, ponieważ jest przeprowadzany w dniu wyborów, kiedy respondenci nie znają jeszcze wyników głosowania.
Tego typu sondaż wyborczy dotyczy obywateli opuszczających lokale wyborcze, co ogranicza ryzyko włączenia do próby osób, które faktycznie nie głosowały. Ankieterzy pytają tylko osoby opuszczające lokal wyborczy, a nie osoby towarzyszące głosującym.
Exit poll w przypadku wyborów parlamentarnych może całkowicie wyeliminować błędy pamięci. Ankietowani udzielają odpowiedzi bezpośrednio po głosowaniu, gdy jeszcze pamiętają swoje wybory.
Margines błędu
W sondażach wyborczych exit poll występuje naturalny margines błędu, przeważnie badanie jest obarczone 2 proc. błędem. Jednak jak podkreślają eksperci, błąd statystyczny związany z próbą, nie powinien powodować znacznych odchyleń między wynikami exit poll a wynikami wyborów. Oczywiście pod warunkiem, że próba była dobrze dobrana, a próbkowanie zostało przeprowadzone zgodnie z rejestrem PKW, z wykorzystaniem warstwowo-proporcjonalnej metody.
Na czym polega ta metoda? Próbę dzieli się na różne warstwy lub grupy, które odzwierciedlają różne cechy wyborców, takie jak wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania itp. Następnie w każdej z tych warstw przeprowadza się ankietę, zbierając dane od wyborców reprezentujących te konkretne cechy.
Po zebraniu danych z różnych warstw próby, wyniki są ważone w taki sposób, aby odzwierciedlić rzeczywistą strukturę społeczeństwa lub wyborców. Ostateczne wyniki exit poll są uzyskiwane przez połączenie wyników z poszczególnych warstw w sposób proporcjonalny do udziału każdej grupy w populacji ogólnej.
Wady exit poll
Badanie exit poll nie jest jednak metodą idealną. W tego typu sondażach dochodzi do błędu pokrycia. To znaczy, że nie uwzględnia się osób głosujących w specjalnych lokalach wyborczych, czyli szpitalach, aresztach, więzieniach czy na statkach.
Jak tłumaczy Łukasz Kubisz-Muła, może wynikać z przyczyn organizacyjnych oraz przekonania, że nawet jeśli w tych specjalnych lokalach wyborczych występują odstępstwa od ogólnych wzorców głosowania, to nie wpłynie to znacząco na dokładność prognoz wyników.
Istnieje też błąd nierealizowalności. Po pierwsze, niektórzy respondenci mogą odmawiać udziału w badaniu exit poll. Po drugie, ankieterzy mogą pomijać niektóre wylosowane do badania osoby z powodu błędów organizacyjnych lub niedopatrzeń. Jeżeli procent odmów udziału w badaniu jest duży, brakuje danych. Może to doprowadzić do niedoszacowania poparcia dla partii, których wyborcy niechętnie biorą udział w badaniach.
Do wad exit poll można zaliczyć też warunki, w których badanie jest przeprowadzane. Mogą one wpływać na błąd pomiaru. Badanie jest często przeprowadzane pod presją czasu, co źle działa zarówno na ankieterów, jak i na respondentów. Spokojnemu wypełnianiu kwestionariusza nie sprzyja też hałas, w momentach, kiedy lokale wyborcze są oblegane.
Jak wyeliminować błędy?
Eksperci postulują o upublicznienie nieprzetworzonych wyników sondażu exit poll wraz z odpowiednią dokumentacją. To pozwoliłoby na lepszą kontrolę nad procesem prognozowania.
Natomiast metodologia przeprowadzania sondażu exit poll powinna być opisywana zgodnie z branżowymi standardami, aby zapewnić przejrzystość i zrozumienie procesu badawczego.
Trzeba też informować opinię publiczną o tym, że wyniki exit poll nie odzwierciedlają dokładnych, rzeczywistych wyników wyborów, a jedynie stanowią prognozę opartą na danych ze sondażu. Łącznie to trzy najlepsze sposoby na ukrócenie teorii spiskowych.