11 maja 2023 roku, Marszałek Marek Woźniak zainaugurował w Koninie wdrażanie Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Ponad 400 milionów euro środków unijnych, pozostających w dyspozycji Zarządu Województwa Wielkopolskiego, przeznaczonych zostanie na złagodzenie skutków transformacji energetycznej wpływającej na społeczeństwo, zatrudnienie, gospodarkę oraz środowisko.
Chcemy o 10 lat wyprzedzić unijne zamierzenia i zrealizować w naszym regionie ideę zeroemisyjności już w 2040 roku. Dlatego w tym zakresie wyznaczyliśmy dla Wielkopolski Wschodniej wyrafinowane standardy w kwestiach energetycznych – mówi Marek Woźniak, Marszałek Województwa Wielkopolskiego. – Obszar ten odpowiada obecnie za 60 procent emisji gazów cieplarnianych całego województwa. Wprowadzenie źródeł zeroemisyjnych pozytywnie wpłynie na klimat i jakość powietrza – tłumaczy. Dodatkowo do roku 2030 roku w Wielkopolsce Wschodniej planuje się m.in. zaprzestanie eksploatacji kopalni odkrywkowych węgla brunatnego oraz odejście od węgla brunatnego w sektorze elektroenergetycznym i ciepłowniczym, czy ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55%.
Projekt LIFE AFTER COAL PL – Wdrażanie Strategii Neutralności klimatycznej WIELKOPOLSKA WSCHODNIA 2040 rozpoczął się w 2023 roku i będzie realizowany przez dziewięć lat. Województwo Wielkopolskie ubiegało się, wspólnie z Agencją Rozwoju Regionalnego S. A. w Koninie, o środki unijne z CINEA – Europejskiej Agencji Wykonawczej Komisji Europejskiej ds. Infrastruktury Klimatycznej i Środowiska. Wniosek dotyczący naszego strategicznego projektu został oceniony jako jeden z najlepszych w dotychczasowej 30-letniej historii europejskiego Programu LIFE. Dzięki temu warte ok. 85 mln złotych przedsięwzięcie uzyskało ponad 51 mln zł unijnego wsparcia. Pozostałe kwoty to środki krajowe, z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz własne.
Celem projektu jest osiągnięcie do 2040 roku neutralności klimatycznej Wielkopolski Wschodniej oraz m.in. Kalisza i Ostrowa Wielkopolskiego – w procesie sprawiedliwej transformacji, czyli uwzględniając potrzeby grup społecznych zagrożonych wykluczeniem i marginalizacją. W ramach projektu powołani zostaną doradcy klimatyczni i stworzone zostaną bazy danych i systemów IT do ocen energetycznych oraz projekty termomodernizacyjne nieruchomości.
Strategia Neutralności Klimatycznej określa politykę Samorządu Województwa Wielkopolskiego ukierunkowaną na osiągnięcie na poziomie regionalnym unijnych celów klimatycznych, wynikających bezpośrednio z dokumentów UE, takich jak: Europejski Zielony Ład, Pakiet: Gotowi na 55, Czysta Planeta oraz Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu.
Filarem nowego programu jest zielona transformacja i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. W praktyce oznacza to, że do atmosfery nie będą emitowane gazy cieplarniane. Aby osiągnąć ten ambitny cel, państwa członkowskie UE będą ograniczać wydobycie węgla i zwiększać znaczenie OZE w bilansie energetycznym. Ma to umożliwić m.in. wsparcie w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji na obszarze Wielkopolski Wschodniej (miasto Konin i powiaty: koniński, kolski, słupecki i turecki), gdzie cel neutralności klimatycznej zamierza się osiągnąć w 2040 roku.
Plan Sprawiedliwej Transformacji koncentruje się na wsparciu w trzech obszarach. Po pierwsze budowie zeroemisyjnej, dynamicznej gospodarki o obiegu zamkniętym, po drugie zapewnieniu zintegrowanej przestrzeni wysokiej jakości i wreszcie po trzecie – zaktywizowaniu mieszkańców i podnoszeniu kwalifikacji pracowników, będących siłą napędową transformacji tego subregionu.
Wielkopolska ma do dyspozycji 2 154 405 816 euro w ramach naszego unijnego regionalnego programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 (FEW). Kwota ta uwzględnia trzy źródła finansowania: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (1 251 999 208 euro) i Europejski Fundusz Społeczny (487 598 161 euro) oraz Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (około 414 808 447 euro), który jest dedykowany Wielkopolsce Wschodniej.
Wielkopolska Wschodnia to 5 powiatów, 43 gminy, 4439 km2 powierzchni oraz 419 tys. mieszkańców, którzy stoją w obliczu wielkich zmian dotyczących transformacji energetycznej. Proces ten jest odpowiedzią na założenia Europejskiego Zielonego Ładu i związanego z nim celu osiągnięcia neutralności klimatycznej państw Unii Europejskiej do 2050 roku.