Od sierpnia 2024 r. obowiązuje Rozporządzenie (UE) 2024/1787 w sprawie redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym. To pierwszy akt prawa unijnego, który kompleksowo reguluje kwestię emisji tego silnego gazu cieplarnianego, nakładając obowiązki na operatorów w sektorach ropy, gazu oraz węgla.
W drugiej połowie 2025 roku kończy się okres przejściowy. Kraje członkowskie – w tym Polska – mają czas do sierpnia, by wdrożyć przepisy wykonawcze i ustanowić system kar. W efekcie firmy przemysłowe stoją dziś przed koniecznością wdrożenia procedur i technologii pozwalających na zgodność z nowym prawem.
Dlaczego metan?
Metan (CH₄) ma aż 84 razy większy potencjał ocieplający niż dwutlenek węgla w horyzoncie 20 lat. Pochodzi głównie z sektora energetycznego – m.in. z kopalń, systemów przesyłu gazu, rafinerii i instalacji LNG. Polska znajduje się w ścisłej czołówce emitentów metanu w Europie, szczególnie w sektorze wydobycia węgla.
Kluczowe obowiązki wynikające z Rozporządzenia metanowego
1. Pomiar i kwantyfikacja emisji
Operatorzy muszą prowadzić pomiary emisji metanu z infrastruktury i instalacji – zarówno metodami bezpośrednimi, jak i oszacowaniami. Obowiązek obejmuje aktywa własne oraz współdzielone (tzw. non-operated assets).
2. Badania LDAR
Wdrożenie systemu LDAR (Leak Detection and Repair) staje się obowiązkowe. W zależności od typu instalacji, kontrole należy przeprowadzać co 3, 6, 12 lub 30 miesięcy. Systematyczne wykrywanie i eliminacja nieszczelności musi być udokumentowane i potwierdzone technologicznie.
3. Naprawa wycieków
Rozporządzenie wymaga szybkiej reakcji na wykryte wycieki. Oznacza to konieczność wdrożenia procedur natychmiastowego usuwania usterek, dokumentowania interwencji oraz ewidencjonowania rezultatów.
4. Raportowanie i weryfikacja
Operatorzy są zobowiązani do:
- składania rocznego raportu emisji metanu do krajowego organu (w Polsce: Prezes Wyższego Urzędu Górniczego),
- przekazywania danych do Komisji Europejskiej,
- zapewnienia niezależnej weryfikacji raportów przez certyfikowanego audytora.
Raporty muszą być zgodne z wymaganiami dotyczącymi formatów danych, dokumentacji pomiarów i ścieżki audytu. Informacje będą publikowane w unijnej bazie danych.
5. System kar
Państwa członkowskie muszą ustanowić przepisy dotyczące sankcji za naruszenia. Mogą one sięgać nawet 20% rocznego obrotu firmy. Kary mają być „skuteczne, proporcjonalne i odstraszające”. Polska ma czas na zgłoszenie systemu kar do sierpnia 2025 r.
Jakie technologie pozwalają na zgodność z Rozporządzeniem metanowym?
Rozporządzenie wskazuje jasno, że stosowane rozwiązania muszą umożliwiać skuteczne wykrywanie i pomiar emisji metanu. Kluczowe są tu technologie zgodne z procedurami LDAR oraz Optical Gas Imaging (OGI).
Analizator TVA2020
To przenośne urządzenie do detekcji lotnych związków organicznych (LZO), w tym metanu.
Charakterystyka:
- technologia FID i PID (płomieniowa i fotojonizacja),
- wysoka czułość wykrywania niskich stężeń,
- mobilność i integracja z systemami raportowania,
- możliwość pracy w strefach zagrożonych wybuchem (ATEX),
- idealne do punktowej detekcji nieszczelności.
TVA2020 to rozwiązanie klasy przemysłowej, zaprojektowane specjalnie pod potrzeby programu LDAR.
Kamera EyeCGas Multi OGI
To kamera termowizyjna do obrazowania gazów, przeznaczona do wykrywania metanu i ponad 400 LZO.
Zalety:
- działa w czasie rzeczywistym, zdalnie i bezkontaktowo,
- umożliwia wizualizację emisji w postaci obrazu,
- zgodna z technologią OGI wskazaną w rozporządzeniu,
- posiada certyfikację ATEX,
- dokumentacja wideo ułatwia raportowanie i audyty.
Kamery OGI są niezastąpione w dużych zakładach przemysłowych, gdzie ważna jest szybkość i bezpieczeństwo wykrywania.
Jak przygotować firmę do zgodności z rozporządzeniem?
Wdrożenie obowiązków wynikających z Rozporządzenia metanowego to proces, który wymaga:
- analizy ryzyka i inwentaryzacji źródeł emisji,
- doboru odpowiednich technologii detekcyjnych,
- przeszkolenia personelu (w tym operatorów LDAR),
- wdrożenia systemów dokumentacji i raportowania,
- opracowania harmonogramu kontroli i napraw.
Szansa, nie tylko obowiązek
Choć nowe przepisy mogą wydawać się wymagające, ich wdrożenie to także szansa:
- na poprawę efektywności instalacji przemysłowych,
- na wzmocnienie reputacji firmy w kontekście ESG,
- na uniknięcie przyszłych kar i strat wizerunkowych,
- na korzystanie z dofinansowań w ramach transformacji energetycznej (np. Fundusz Modernizacyjny, FST).
Podsumowanie
Rozporządzenie metanowe UE to przełomowy akt legislacyjny, który zmienia zasady gry w całym sektorze energetycznym i przemysłowym. Firmy, które odpowiednio wcześnie zainwestują w nowoczesne systemy pomiaru, detekcji i raportowania emisji metanu, nie tylko unikną ryzyka kar, ale zyskają przewagę konkurencyjną i wzmocnią swój wizerunek jako odpowiedzialnych uczestników rynku.
Więcej informacji i szczegółowy przegląd technologii znajdziesz na stronie:
https://techemanalityka.pl/produkty/detekcja-emisji-niezorganizowanej-lzo-ldar/