Niemiecki parlament przyjął 10 czerwca ustawę, która znacząco podwyższa stawkę podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe. Droższa akcyza, a co za tym idzie droższe papierosy, nawet najtańszych marek, mają zniechęcić młodzież do wejścia w nałóg.
Eksperci apelują o natychmiastowe zmiany tego rodzaju także w Polsce. Ich zdaniem w kraju panuje „papierosowe eldorado”.
Apele o wzrost opodatkowania akcyzą papierosów wystosowały dotychczas w Polsce: Polskie Towarzystwo Onkologiczne oraz Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej (NRL).
Polskie eldorado
„Polityka fiskalna wpływa na zachowania zdrowotne. Im niższa cena, tym jest większa zachęta do sięgania po dany produkt. Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób młodych, a to one właśnie są konsumentami tanich papierosów” – mówi prof. dr n med. Wojciech Rogowski, koordynator Oddziału Onkologii w Wojewódzkim Szpitalu im. Janusza Korczaka w Słupsku.
Papierosy w Polsce są jednymi z najtańszych i najniżej opodatkowanych w całej Unii Europejskiej. Z danych Komisji Europejskiej z marca 2020 roku wynika, że akcyza w cenie paczki papierosów w Polsce wynosi 2,08 euro. Niższą akcyzę w UE miały jedynie Słowacja (2,07 euro) oraz Bułgaria (1,8 euro).
Niskie ceny papierosów w Polsce nie sprzyjają realizacji celów polityki zdrowotnej.
„Mamy założenie, że Polska stanie się krajem wolnym od dymu tytoniowego w 2030 roku. Wątpię czy to się uda, bo nasza polityka antynikotynowa właściwie nie istnieje„ – wskazuje prof. Wojciech Rogowski.
Tanie papierosy to zachęta dla nieletnich
Po tanie papierosy coraz częściej sięgają osoby nieletnie, wskazują specjaliści. Alarmujące dane przedstawił np. polski Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. Wynika z nich, że ponad połowa sięgających po produkty tytoniowe w pierwszej kolejności wybiera papierosy.
„Powody są dwa: społeczne przyzwolenie i cena. Papierosy w Polsce są zbyt tanie, przez co łatwo dostępne dla młodzieży i osób mniej zamożnych, często też słabiej wykształconych, co sprzyja wejściu w nałóg” – wskazuje NRL w swoim stanowisku dotyczącej polityki antynikotynowej.
Problem palenia wśród osób młodych i nieletnich dostrzegają Niemcy. Dlatego też głównym celem niemieckiej ustawy jest nie tylko ograniczenie konsumpcji przez dotychczasowych palaczy, ale też zapobieganie temu, by ludzie w ogóle sięgnęli po papierosy.
W tym celu, Niemcy zdecydowały się podnieść najbardziej ceny papierosów z najniższych segmentów cenowych, jako najbardziej atrakcyjnych dla młodych.
Zgodnie z planem przyjętym na lata 2022-2026, stawka akcyzy na papierosy będzie sukcesywnie podnoszona. Ale zmieniony będzie także sposób jej naliczania. Spowoduje to, że ceny papierosów najtańszych będą co roku wzrastać nominalnie bardziej od papierosów droższych.
Obniżona będzie też ta część akcyzy, która uzależniona jest od ceny sprzedaży, czyli ta, o której decyduje producent. Zabieg ma zniechęcić do promocji i zwiększyć wpływy budżetowe.
W Polsce ta część procentowa akcyzy nadal ma bardzo wysoki poziom 32,05 proc., co sprzyja promocjom i zmniejsza zyski państwa, wskazują eksperci.
Bez taryfy ulgowej dla produktów bezdymnych?
Co ciekawe, według samych firm produkujących wyroby tytoniowe, e-papierosy oraz podgrzewacze tytoniu powinny być objęte znacznie niższymi podatkami niż papierosy
To stanowisko BVTE, organizacji branżowej zrzeszającej największych producentów wyrobów tytoniowych: British American Tobacco, Japan Tobacco International oraz Imperial Tobacco Group.
Według tej organizacji takie wyroby są mniej szkodliwe niż papierosy, więc nie muszą być aż tak wysoko opodatkowane.
Inaczej jednak zdecydował niemiecki parlament. Zgodnie z ustawą, akcyzą w Niemczech będą także objęte płyny do papierosów elektronicznych. Od stycznia za 1 ml płynu z nikotyną lub bez niej, akcyza wyniesie 0,16 euro. W 2026 roku stawka podwoić się i osiągnie 0,32 euro za 1 ml.
Z kolei akcyza na płyny do papierosów elektronicznych już funkcjonuje w Polsce. Obecnie wynosi 0,12 euro za 1 ml.
Papierosy kontra zdrowie publiczne, czyli jak działa marketing firm tytoniowych [WYWIAD]