Cementownie należą do najbardziej emisyjnych gałęzi polskiego przemysłu. Branża ma jednak pomysł na to, jak stać się bardziej przyjazną dla klimatu.
W przypadku produkcji cementu nie wystarczy przejść na zeroemisyjne źródła energii. Dwutlenek węgla powstaje również przy samej produkcji cementu. I to jego należałoby wychwycić i składować. Nie da się jednak tego zrobić bez zmiany przepisów.
Ile CO2 emitują cementownie
– Cementownie odpowiadają za ok. 6 proc. emisji CO2 z dużego polskiego przemysłu i energetyki. Emitują go więcej niż półtorej elektrowni Turów – czytamy w opracowaniu Fundacji Instrat.
Zakłady produkujące cement zlokalizowane są głównie w tak zwanym “Pasie Cementu”. Ciągnie się on od południowej Lubelszczyzny, przez województwa świętokrzyskie, śląskie i opolskie. To tam występują w Polsce skały wapienne.
W latach 2015-2020 cementownie w województwach lubelskim, świętokrzyskim, łódzkim, opolskim i śląskim wyemitowały łącznie ponad 60 mln ton CO2. To ok. 6 proc. emisji z całego polskiego przemysłu i energetyki ujętych w Europejskim Rejestrze Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (E-PRTR).
Instrat szacuje, że udział cementowni z samego tylko Pasa Cementu w tym okresie w całkowitych emisjach z polskiej gospodarki wyniósł ok. 3 proc.
– Dekarbonizacja wytwarzania cementu mogłaby wydatnie przełożyć się na obniżenie emisji województw leżących w Pasie Cementu. Wdrożenie odpowiednich inwestycji pomogłoby tym regionom realizować politykę klimatyczną – pisze Instrat.
Bez wychwytywania nie da rady
Kłopot w tym, że akurat dla branży cementowej redukcja emisji jest sporym wyzwaniem. Te związane z ciepłem czy transportem stanowią mniej niż połowę całych emisji zakładów.
Kwestii tej poświęcone było niedawne posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Przemysłu Cementowego.
– Niestety, mimo ogromnej transformacji technologicznej, przemysł cementowy nie może pozbyć się emisji CO2. Emisja CO2, powstająca w wyniku rozkładu węglanu wapnia, nazywana procesową, jest nieodłączną częścią procesu produkcji klinkieru cementowego – tłumaczył Zbigniew Pilch ze Stowarzyszenia Producentów Cementu na posiedzeniu.
Mimo wszystko branża planuje osiągnąć neutralność emisyjną w 2050 r. Do 2030 roku chce zredukować emisje CO2 o 40 proc. w stosunku do roku 1990. By to osiągnąć, w 2030 roku przemysł cementowy będzie już musiał korzystać z technologii wychwytywania CO2 – CCS/U.
Na czym polega technologia CCS/U? To sposób wychwytywania CO2 powstającego podczas produkcji klinkieru i skropleniu go. Następnie transportuje się skroplony gaz i przechowuje go pod ziemią lub na dnie morskim.
Kilka polskich cementowni bierze już udział w projektach CCS/U. To na przykład polski zakład Lafarge czy Górażdże Cement.
– Ta technologia będzie przełomowa dla branży cementowej i pozwoli nam osiągnąć neutralność klimatyczną w 2050
roku – podkreślił Zbigniew Pilch.
Sprawa jest tym bardziej paląca, że w 2034 roku branża utraci prawo do bezpłatnych uprawnień do emisji w ramach europejskiego systemu ETS. Jest to związane z planem wprowadzania granicznego podatku węglowego CBAM.
Bariery dla wdrożenia technologii
– Poszukując rozwiązań technologii CCS/U widzimy jak wiele zależy od regulatora tego rynku. My poradzimy sobie
z budową instalacji do wychwytywania CO2, ale bez ingerencji rządu, nic nie zrobimy z tym CO2,
które trzeba potem gdzieś przetransportować i zmagazynować – zaznaczył przedstawiciel SPC.
Raport na temat możliwości rozwoju technologii CCS/U dla przemysłu cementowego przygotowało Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
– Raport CE AGH mówi, że instalacje CCS/U wybudować można, ale jest szereg barier, które musimy pokonać. Wychwytywanie CO2 będzie się wiązało ze wzrostem zużycia energii elektrycznej o 100-150 proc. – dodał Zbigniew Pilch.
Barierą jest też brak regulacji prawnych dotyczących transportu i magazynowania CO2 pod ziemią i na dnie morskim.
– Od wielu lat mam świadomość, że magazynowanie CO2 jest kluczowym czynnikiem dla konkurencyjności gospodarki, nie tylko przemysłu cementowego, ale wszystkich branż, które będą miały problem z CO2. Inną sprawą jest proces legislacyjny, w zakresie zmiany prawa geologicznego i górniczego – mówił wiceminister klimatu i środowiska Piotr Dziadzio.
– Jesteśmy w końcówce uzgodnień. Konieczne jest przyspieszenie prac legislacji w tym zakresie. Bez tego nie dokonamy transformacji gospodarki – dodał.