Dochód gwarantowany dla każdego obywatela kosztowałby budżet państwa prawie 380 miliardów złotych, a 73 proc. Polaków deklaruje, że podjęłoby pracę niezależnie od otrzymania tego świadczenia – wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Koncepcja bezwarunkowego dochodu podstawowego (zwanego też gwarantowanym) zakłada, że każdy obywatel, niezależnie od osiąganych dochodów, otrzymywałby stałe świadczenie finansowe od państwa. Miałoby ono na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb każdego człowieka. Obecnie nie realizuje go żadne państwo na świecie (w latach 2017-18 pilotażowo wprowadziła je Finlandia, co opisywaliśmy tutaj).
Jak podają ekonomiści Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) – publicznego think tanku podlegającemu premierowi – koszt sfinansowania omawianego rozwiązania w Polsce przy założeniu świadczeń w wysokości 1200 zł dla osób w wieku produkcyjnym i 600 zł dla dzieci wyniósłby 376 miliardów złotych rocznie.
„Sfinansowanie takiego programu wymagałoby wzrostu podatków, zadłużenia bądź rezygnacji ze znacznej części obecnych wydatków socjalnych państwa. Dla porównania – w 2018 roku łączy koszt całego systemu zabezpieczenia i pomocy społecznej państwa wyniósł 343 mld zł, z czego 114 mld zł przeznaczono na różne narzędzia pomocy społecznej. Pozostałe 229 mld zł stanowiły koszt rent i emerytur” – wyliczają ekonomiści PIE.
Dla porównania koszt programu 500 plus w 2019 roku wyniósł około 31 mld zł, a z tytułu samych podatków do budżetu państwa w 2019 roku wpłynęło niespełna 370 mld zł.
Z raportu wynika, że wiedza o bezwarunkowym dochodzie podstawowym jest wśród Polaków raczej niewielka:
- 57 proc. otwarcie deklaruje, że nigdy nie słyszało o takim rozwiązaniu;
- 30 proc. twierdzi, że zetknęło się z tym pojęciem, ale nie zna szczegółów i nie interesuje się tym zagadnieniem;
- 13 proc. dorosłych Polaków zadeklarowało, że zna ideę dochodu obywatelskiego i śledzi toczącą się na ten temat dyskusję;
- Co drugi Polak (51 proc.) w wieku 18-64 lat co do zasady popiera jego wprowadzenie;
- Rozwiązanie to podoba się również zdecydowanej większości osób, które nie mają stałego źródła dochodu – zajmują się domem lub są bezrobotne (75 proc.), mają jedynie podstawowe wykształcenie (70 proc.) oraz reprezentują przedział wiekowy 18-25 lat.
Zdecydowana większość obywateli (73 proc.) deklaruje, że nie porzuciłoby pracy po otrzymaniu takiego świadczenia.
Odsetek pozytywnych opinii o dochodzie podstawowym spada wraz z uwzględnieniem źródeł i sposobów na jego sfinansowanie.
„Już tylko co trzecia (30 proc.) ankietowana osoba popierałaby to rozwiązanie, jeśli oznaczałoby wzrost podatków. 28 proc. zaakceptowałoby dochód gwarantowany zmniejszający zakres usług i świadczeń socjalnych. Tylko co czwarty Polak (24 proc.) popierałby takie rozwiązanie, gdyby wymagało ono wzrost zadłużenia kraju” – wskazują ekonomiści PIE.
Czy dochód podstawowy działa? Finlandia opublikowała ostateczne wyniki eksperymentu