Ponad 45 mld zł wydał już w tym roku działający poza budżetem Fundusz Przeciwdziałania Covid-19. Na co najwięcej? Wcale nie na zwalczanie skutków pandemii.
Fundusz Przeciwdziałania Covid-19, zwany też funduszem covidowym, to specjalny wehikuł finansowy stworzony na początku pandemii. Miał zapewnić rządowi większą elastyczność w finansowaniu walki z nią.
Fundusz ma tę zaletę, że w myśl polskiego prawa nie jest zaliczany do sektora finansów publicznych, więc finansowanie jego wydatków nie zwiększa państwowego długu publicznego (PDP). Tymczasem to właśnie na państwowy dług publiczny nałożony jest konstytucyjny limit w wysokości 60 proc. PKB. Wypychanie wydatków z budżetu do funduszu sprawia, że łatwiej uniknąć przekroczenia limitu.
Zobacz: Tak budżet obrasta w agencje i fundusze. Od 2010 r. ich liczba wzrosła już dwuipółkrotnie
Powołanie funduszu na początku pandemii miało pomóc rządowi pożyczać pieniądze na finansowanie ówczesnych tarcz antykryzysowych bez ryzyka rozbicia się o limit długu. Ale pandemia przygasła, a fundusz ma się świetnie. Narzędzie ponownie przydaje się właśnie teraz.
Ile wydaje fundusz covidowy
Kancelaria Premiera udostępniła 300Gospodarce wykonanie planu Funduszu Przeciwdziałania Covid-19 według stanu na połowę grudnia. Wynika z niego, że fundusz wydał w tym roku 45,6 mld zł.
Dla porównania całoroczny zaplanowany deficyt w ustawie budżetowej na ten rok to prawie 30 mld zł.
Czytaj: Sejm przyjął ustawę budżetową na przyszły rok
Gdyby wydatki, finansowane dziś z funduszu, były opłacane bezpośrednio z budżetu, to Ministerstwo Finansów nie mogłoby się chwalić nadwyżką w budżecie w wysokości 27,2 mld zł. A taki wynik zanotowało po dziesięciu miesiącach. Zamiast nadwyżki mielibyśmy pokaźny deficyt w wysokości 18,4 mld zł.
Kwota 45,6 mld zł, do której już przyznaje się rząd, to nie wszystko. Według ostatniej aktualizacji planu finansowego funduszu łączna wartość wydatków ma sięgnąć w tym roku 51,9 mld zł. I, co ciekawe, to nie finansowanie skutków pandemii ma kosztować najwięcej.
Na co idą pieniądze z funduszu covidowego
Główna pozycja w wydatkach funduszu to pula, jaką dysponuje minister właściwy do spraw energii, czyli w naszym przypadku Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Do tej tej pory resort wydał 17,7 mld zł, w całym roku wyda zaś 18,5 mld zł. Na co? Prawdopodobnie na wypłaty dodatku węglowego, bo to jest główna pozycja w tej części funduszu. W całym roku fundusz ma przeznaczyć na dodatki węglowe prawie 13,2 mld zł.
Mapa wydatków budżetowych. Zobacz, na co rząd chce wydać miliardy [GRAFIKA INTERAKTYWNA]
Minister klimatu weźmie też 3,8 mld zł na wypłatę pozostałych dodatków, czyli dla tych, którzy ogrzewają domy gazem LPG, czy np. drewnem lub peletem. Wszystko w ramach programu osłonowego, który miał zniwelować negatywne skutki wzrostu cen energii.
Sama walka ze skutkami Covid-19 jak dotąd kosztowała 15,2 mld zł, a łącznie w całym roku ma pochłonąć 18,8 mld zł. To suma, jaką z funduszu covidowego rozdysponował jak dotąd minister zdrowia. Choć trudno powiedzieć, na co konkretnie, bo duża część puli to tzw. inne zadania. W całorocznym planie zapisano na nie 10,7 mld zł i to więcej, niż na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej zlecanych przez ministra zdrowia (zaplanowane ponad 8 mld zł).
Jak wyglądały dotychczasowe wydatki funduszu covidowego w tym roku pokazuje wykres poniżej:
Ile fundusz covidowy wyda w 2023 roku
Z zestawienia tegorocznych wydatków Funduszu Przeciwdziałania Covid-19 na uwagę zasługuje kwota, jaką dysponuje szef Kancelarii Premiera. Dotychczas wydał on 10,3 mld zł, w planie ma wydatki na poziomie 13,8 mld zł. Najważniejsze części tej puli to finansowanie promes z Rządowego Funduszu Polski Ład – Programu Inwestycji Strategicznych (6,5 mld zł) i przekazanie środków do dla Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych (6,4 mld zł).
Szef KPRM będzie miał też dużą rolę do odegrania w dzieleniu pieniędzy z funduszu w przyszłym roku. W sumie zaplanowano mu 17 mld zł, całość ma iść na finansowanie Programu Inwestycji Strategicznych.
Ale z przyszłorocznym planem finansowym funduszu covidowego jest jeden główny problem: nie jest jeszcze ostateczny. Kancelaria Premiera przesłała nam wersję zatwierdzoną przez szefa rządu w sierpniu, zastrzegając jednocześnie, że prace nad finalną wersją jeszcze trwają. Według tej sierpniowej łączne wydatki miały wynieść tylko 23,1 mld zł. Ale tamten plan zakłada, że ani grosza nie wyda nie tylko minister klimatu, ale też minister zdrowia.