Nagroda Nobla z ekonomii w 2023 roku trafiła do prof. Claudii Goldin z Uniwersytetu Harvarda. Docenioną ją za za badania dotyczące statusu kobiet na rynku pracy. Claudia Goldin jest trzecią kobietą w historii, która otrzymała ekonomicznego Nobla.
Komitet noblowski przyznał nagrodę naukowczyni, której nie było na liście ekonomistów najczęściej typowanych do tego wyróżnienia. Nagroda trafiła prof. Claudii Goldin z Uniwersytetu Harvarda.
– Laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych w tym roku, Claudia Goldin, dostarczyła pierwszy kompleksowy opis zarobków kobiet i ich udziału na rynku pracy przez wieki. Jej badania ujawniają przyczyny zmian oraz główne źródła pozostałej różnicy płci – czytamy w uzasadnieniu podanym przez Komitet noblowski.
BREAKING NEWS
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2023 Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel to Claudia Goldin “for having advanced our understanding of women’s labour market outcomes.”#NobelPrize pic.twitter.com/FRAayC3Jwb— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 9, 2023
Sytuacja kobiet na rynku pracy
Kobiety są znacznie niedoreprezentowane na światowym rynku pracy i, gdy pracują, zarabiają mniej niż mężczyźni. Claudia Goldin przeszukała archiwa i zgromadziła ponad 200 lat danych z USA, co pozwoliło jej pokazać, jak i dlaczego różnice płci w zarobkach i wskaźnikach zatrudnienia zmieniały się z biegiem czasu.
Goldin pokazała, że udział kobiet na rynku pracy nie wykazywał tendencji wzrostowej przez cały ten okres, ale tworzył krzywą w kształcie litery U. Udział żonatych kobiet zmniejszył się wraz z przejściem z rolniczego społeczeństwa na społeczeństwo przemysłowe na początku XIX wieku, ale zaczął wzrastać wraz z rozwojem sektora usług na początku XX wieku. Goldin wyjaśniła ten wzorzec jako wynik zmian strukturalnych i ewoluujących norm społecznych dotyczących odpowiedzialności kobiet za dom i rodzinę.
Chcesz być na bieżąco? Subskrybuj 300Sekund, nasz codzienny newsletter! Obserwuj nas też w Wiadomościach Google.
W ciągu XX wieku poziom wykształcenia kobiet ciągle wzrastał, a w większości krajów o wysokich dochodach jest teraz znacznie wyższy niż u mężczyzn. Goldin wykazała, że dostęp do pigułki antykoncepcyjnej odegrał ważną rolę w przyspieszeniu tej rewolucyjnej zmiany, oferując nowe możliwości planowania kariery.
Mimo modernizacji, wzrostu gospodarczego i wzrostu udziału pracujących kobiet w XX wieku, przez długi okres czasu różnica w zarobkach między kobietami a mężczyznami prawie się nie zmniejszała. Według Goldin część tego wyjaśnienia leży w tym, że decyzje edukacyjne, które wpływają na szanse zawodowe przez całe życie, są podejmowane w stosunkowo młodym wieku. Jeśli oczekiwania młodych kobiet kształtują się na podstawie doświadczeń poprzednich pokoleń, na przykład ich matek, które nie wracały do pracy, dopóki dzieci nie dorosły, to rozwój będzie wolniejszy.
Historycznie wiele różnic w zarobkach między płciami można było tłumaczyć różnicami w edukacji i wyborach zawodowych. Jednak Goldin pokazała, że większość tej różnicy w zarobkach teraz występuje między kobietami i mężczyznami pracującymi w tej samej branży i w dużej mierze pojawia się po urodzeniu pierwszego dziecka.
– Zrozumienie roli kobiet na rynku pracy jest ważne dla społeczeństwa. Dzięki pionierskim badaniom Claudii Goldin teraz wiemy o wiele więcej o czynnikach wpływających na te różnice i jakie bariery mogą być konieczne do pokonania w przyszłości – powiedział Jakob Svensson, przewodniczący Komitetu Nagrody w Dziedzinie Nauk Ekonomicznych.
Analitycy typowali inaczej
Co roku specjaliści z amerykańskiej firmy zajmującej się analizą danych Clarivate Analytics próbują przewidzieć, kto dostanie ekonomicznego (i nie tylko) Nobla. Prognozy powstają na podstawie liczby cytowań publikacji przez innych naukowców.
W tym roku analitycy postawili na Edwarda L. Glaeser’a za badania nad ekonomią miejską, Thomasa Piketty’ego, Emmanuela Saez’a i Gabriela Zucmana za badania nad nierównością ekonomiczną (śledzenie dochodów biednych, klasy średniej i bogatych na całym świecie) oraz Raj’a Chetty,ego za badania nad mobilnością społeczną.
Trzecia kobieta z ekonomicznym Noblem
To trzecia kobieta, która otrzymała ekonomicznego Nobla. Poprzednio trafił on do Esther Duflo (2019 r.) a w 2010 do Elinor Ostrom.
Również i tym razem laureatem został profesor zatrudnieniony w amerykańskich uniwersytetach. To już stała tendencja. Inny niezmienny trend to nagradzanie osiągnięć, które dotyczą zagadnień praktycznych i mają bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie gospodarki i społeczeństwa.
Alfred Nobel nie przewidział w swoim testamencie nagrody za ekonomiczne osiągnięcia. Ekonomiczny Nobel to nagroda Banku Szwecji w dziedzinie nauk ekonomicznych dla uczczenia pamięci Alfreda Nobla (The Bank of Sweden Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel). Ufundował ją w 1968 roku centralny Bank Szwedzki (Sveriges Riskbank) z okazji 300-lecia swojego istnienia. Inicjatywę poparł Komitet do spraw Nagrody Nobla, który od 1969 roku regularnie takie wyróżnienie przyznaje.
Więcej o nagrodzie: Nagroda Nobla z ekonomii w pigułce. Kto, kiedy i za co ją dostał [EXPLAINER]
Ekonomiczny Nobel przyznawany jest według tych samych zasad, co pozostałe Nagrody Nobla.
Pierwsza nagroda w dziedzinie nauk ekonomicznych trafiła do Ragnara Frischow’a i Jana Tinbergen’owa. Naukowców doceniono za opracowanie i zastosowanie modeli dynamiki do analizy procesów gospodarczych. Wypracowane przez nich narzędzie pozwala badaczom, ekonomistom i decydentom rządowym lepiej zrozumieć i przewidywać zachowanie gospodarek narodowych oraz podejmować bardziej efektywne decyzje polityczne.
W 2022 r. nagrody Nobla z ekonomii odebrali amerykańscy ekonomiści Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond oraz Philip H. Dybvig. Doceniono ich za badania nad bankami i kryzysami finansowymi.
To też może Cię zainteresować:
- Nobel za szczepionki przeciw COVID. Znamy tegorocznych laureatów nagrody
- Ekonomiczny Nobel nie dla kobiet. „Kolejny rok, w którym ich praca pozostaje niezauważona”
- Nobel z ekonomii 2020 przyznany naukowcom z USA za udoskonalenia w teorii aukcji
- Ekonomiczny Nobel za rewolucyjną metodę badań. Tłumaczymy, o co w niej chodzi