Na pełną legalizację marihuany zdecydowało się tylko kilka krajów, ale w wielu dopuszcza się jej stosowanie ze względów medycznych. Czy słusznie? Nowe badania dają odpowiedź.
Marihuana jest jednym z najczęściej używanych narkotyków na świecie. Podczas gdy istnieje tylko kilka krajów, w których konopi indyjskich można legalnie używać w celach rekreacyjnych, wiele innych państw zalegalizowało stosowanie marihuany ze względów medycznych.
Złagodzenie bólu jest jednym z najczęstszych powodów, dla których ludzie deklarują używanie medycznej marihuany. Według ogólnokrajowego badania przeprowadzonego w USA, 17 proc. respondentów, którzy zgłosili używanie konopi w ciągu ostatniego roku, otrzymało receptę na medyczną marihuanę. Jeśli chodzi o samoleczenie, liczby są jeszcze wyższe – szacuje się, że od 17 do 30 proc. dorosłych w Ameryce Północnej, Europie i Australii deklaruje, że używa jej do zwalczania bólu.
Polecamy: Ile fiskus zgarnia z akcyzy od używek? Więcej niż wydaje na leczenie chorób, jakie wywołują
Chociaż konopie indyjskie (i produkty pochodne, takie jak CBD) mogą być szeroko stosowane w celu złagodzenia bólu, to nadal nie wiadomo, na ile są w tym skuteczne. Właśnie to starało się ustalić nasze niedawne całościowe badanie i metaanaliza. Ich wyniki, opublikowane w „Journal of the American Medical Association”, sugerują, że jeżeli chodzi o łagodzenie bólu, marihuana niewiele różni się od placebo.
Jak wyglądały badania
Aby przeprowadzić nasze badanie, przyjrzeliśmy się wynikom losowych badań kontrolowanych, w których marihuana była porównywana z placebo w leczeniu bólu klinicznego. W szczególności uwzględniliśmy badania, które porównywały zmianę natężenia bólu przed i po leczeniu. W sumie przeanalizowaliśmy 20 eksperymentów, w których uczestniczyło łącznie prawie 1500 osób.
Badania, które uwzględniliśmy, dotyczyły wielu różnych stanów bólowych (takich jak ból neuropatyczny, który jest spowodowany uszkodzeniem nerwów, oraz stwardnienie rozsiane) i rodzajów produktów z konopi – w tym THC, CBD i syntetycznej marihuany (takiej jak nabilon). Zabiegi te były stosowane na różne sposoby, w tym z użyciem tabletek, sprejów, olejków i dymu.
Większość uczestników badań stanowiły kobiety (62 proc.) i osoby w wieku od 33 do 62 lat. Gros badań przeprowadzono w USA, Wielkiej Brytanii lub Kanadzie – choć uwzględniliśmy również testy z Brazylii, Belgii, Niemiec, Francji, Holandii, Izraela, Czech i Hiszpanii.
Loterie, jajka i marihuana – tak rządy na świecie zachęcały do szczepień przeciw Covid-19
Nasza metaanaliza wykazała, że ból został oceniony jako znacznie mniej intensywny po leczeniu placebo, z efektem umiarkowanym do dużego w zależności od danej osoby. Nasz zespół nie zaobserwował również żadnej znaczącej różnicy między marihuaną a placebo w zakresie zmniejszania bólu.
Potwierdza to wyniki metaanalizy z 2021 roku. W rzeczywistości wykazała ona również, że badania przeprowadzone z większą starannością i dotrzymywaniem procedur ślepego testu (w których zarówno uczestnicy, jak i badacze nie są świadomi, kto otrzymuje substancję czynną) miały wyższe wskazania na placebo. Sugeruje to, że w niektórych badaniach nie udało się zadbać o dotrzymanie warunków ślepej próby, co mogło doprowadzić do przecenienia skuteczności medycznej marihuany.
Nasze badanie ujawniło również, że wielu uczestników potrafi odróżnić placebo od aktywnej marihuany, mimo że miały one taki sam zapach, smak i wygląd. Jeśli są świadomi, że otrzymują lub nie otrzymują kannabinoidów, są bardziej skłonni do przedstawienia stronniczej oceny skuteczności interwencji. Aby więc zapewnić, że naukowcy obserwują rzeczywiste działanie konopi, uczestnicy nie mogą wiedzieć, co otrzymują.
Media dokładają cegiełkę
W naszym badaniu przeanalizowaliśmy również sposób, w jaki badania były opisywane przez media i czasopisma akademickie, aby sprawdzić, czy miało to związek z efektem terapeutycznym zgłaszanym przez uczestników. Zrobiliśmy to, ponieważ badania wykazały, że relacje medialne i informacje w internecie mogą wpływać na oczekiwania, jakie dana osoba ma wobec leczenia.
Obecność w mediach była mierzona za pomocą Altmetric, który jest narzędziem do oceny wzmianek o danym badaniu w mediach, na blogach i na portalach społecznościowych. Wpływ akademicki był mierzony w kategoriach cytowań przez innych badaczy. Znaleźliśmy łącznie 136 wiadomości w mediach i na blogach.
Skategoryzowaliśmy relacje jako pozytywne, negatywne lub neutralne w zależności od tego, jak prezentowały one wyniki dotyczące skuteczności konopi w leczeniu bólu. W przeważającej większości doniesień pojawiały się informacje o pozytywnym wpływie marihuany na tę dolegliwość. Oznacza to, że przekazy medialne dotyczące marihuany są zazwyczaj pozytywne, niezależnie od tego, jakie były wyniki badań.
Istnieje wiele przykładów zależności pomiędzy oczekiwaniami dotyczącymi leczenia a reakcjami typu placebo. Jeśli dana osoba myśli, że doświadczy ulgi w bólu, stosując określony produkt lub zabieg, może to zmienić sposób postrzegania docierających do niej bodźców bólowych – co sprawia, że myśli ona, iż jej ból jest mniej dotkliwy. Najnowsze dowody sugerują, że efekt placebo może działać nawet wtedy, gdy przedstawi się nam dowody przeczące naszym początkowym oczekiwaniom.
Nie możemy ze stuprocentową pewnością stwierdzić, że przekaz medialny jest odpowiedzialny za wysoką reakcję na placebo zaobserwowaną w naszym badaniu. Jednak biorąc pod uwagę, że placebo okazało się równie skuteczne w leczeniu bólu jak konopie, nasze wyniki pokazują, jak ważne jest myślenie o efekcie placebo i o tym, jak mogą na niego wpływać czynniki zewnętrzne – takie jak przekaz medialny. W przypadku terapii, takich jak kannabinoidy, które cieszą się dużym zainteresowaniem mediów, musimy być wyjątkowo rygorystyczni w naszych badaniach klinicznych.
Tłumaczył: Tomasz Krzyżanowski
Tekst został opublikowany wThe Conversation i zamieszczony tutaj na podstawie otwartej licencji (Creative Commons license). Przeczytaj oryginalny artykuł.