Polska nie była gotowa na pandemię Covid-19, a nieefektywne zarządzanie tym kryzysem doprowadziło do 16,6 mld zł strat, ocenia Najwyższa Izba Kontroli. NIK wzięła na celownik przede wszystkim szpitale tymczasowe, które według kontrolerów doprowadziły do zmarnowania 7,6 mld publicznych środków.
NIK przedstawiła we wtorek wstępne wnioski z serii kontroli, jakie przeprowadziła w sprawie przygotowań i zarządzania kryzysem Covid-19 przez administrację publiczną. Generalny wniosek: w czasie pandemii doszło do niegospodarności na dużą skalę.
Łączną skalę tej niegospodarności NIK ocenia na 16,6 mld zł. To przede wszystkim koszty, jakie wygenerowały szpitale tymczasowe.
NIK wskazuje jednoznacznie, że Polska nie była przygotowana na pojawienie się epidemii, mimo że już docierały nad Wisłę doniesienia o nowej zakaźnej chorobie. Wojewodowie mieli nieaktualne plany przeciwdziałania epidemii a rezerwy środków ochrony osobistej były niewielkie (nie zostały też uzupełnione, kiedy Covid-19 rozprzestrzeniał się w innych krajach).
Ile kosztowały szpitale tymczasowe
W sumie Polsce w czasie epidemii Covid-19 utworzone zostały 33 szpitale tymczasowe, czyli więcej niż w pozostałych państwach UE razem wziętych. NIK podkreśla, że powstały one bez planu i kalkulacji wydatków, chociaż był czas, żeby je przygotować.
Na szpitale tymczasowe, które nie były wykorzystywane, wydano 31,5 mln zł. Najbardziej jaskrawym przykładem jest szpital tymczasowy w Szczecinie utworzony w Hali Netto, który kosztował 29 mln zł a nie przyjął ani jednego pacjenta.
Do tego wydatki na szpitale tymczasowe były dwa razy wyższe niż na modernizacje już istniejących placówek.
Tysiące łóżek utrzymywano w gotowości, co kosztowało 7 mld zł. Ściągnięto do nich personel medyczny, mimo że nie było chorych. Jednocześnie w tym czasie na leczenie pacjentów w szpitalach stacjonarnych przekazano 5 mld zł.
Zdaniem NIK nieefektywnie wydano ponad 612,6 mln zł na utworzenie, funkcjonowanie i likwidację 14 szpitali tymczasowych zlokalizowanych w obiektach wielkopowierzchniowych (hale, stadiony). Kontrolerzy zauważają też, że do dzisiaj wydatki na tworzenie i funkcjonowanie szpitali tymczasowych nie zostały w całości rozliczone.
Jednocześnie NIK wskazuje, że po zlikwidowaniu szpitali tymczasowych, zdemontowane ścianki i inne elementy stały się odpadem budowlanym.
Drogie dodatki covidowe
Drugą dużą grupą nieuzasadnionych wydatków były dodatki covidowe. Minister Zdrowia wydał na dodatki covidowe blisko 9 mld zł w latach 2020-2021, bez kontroli i sprawdzenia czy wypłacane dodatki były należne. Część szpitali (15) dostała środki zawyżone o łącznie nawet 13,8 mln zł.
– Ustalone przez Ministra [Zdrowia – przyp. red.] zasady przyznawania dodatków umożliwiały wypłacanie go ponad limit 15 tys. zł za dany miesiąc tej samej osobie – z tytułu wykonywania pracy w różnych podmiotach leczniczych (nawet 41,5 tys. zł miesięcznie) lub w sytuacji świadczenia pracy w jednym podmiocie na podstawie różnych umów. Skutkowało to finansowym uprzywilejowaniem takich osób w odniesieniu do osób pracujących wyłącznie na podstawie jednej umowy w jednym podmiocie leczniczym – czytamy w raporcie NIK.
Wnioski do prokuratury
Prezes NIK Marian Banaś skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o sprawdzenie, czy tryb uchwalania ustaw covidowych był zgodny z konstytucją. NIK chce, żeby TK sprawdził czy zgodne z ustawą zasadniczą było przyznanie samorządom nadzwyczajnych uprawnień. Jak wskazał Marian Banaś, nakazy i zakazy w czasie pandemii były bardziej rygorystyczne niż w czasie klęski żywiołowej. Odstąpiono także od prawa zamówień publicznych.
NIK złożyła też trzy zawiadomienia do prokuratury. Dotyczą one zakupu respiratorów, na które wydano 82,3 mln zł. Sprzęt ten był niekompletny, niesprawny i nie spełniał polskich norm.
Aktualnie NIK sprawdza również, w jaki sposób zagospodarowany został sprzęt nabyty w związku z Covid-19.
Epidemia COVID-19 trwała w Polsce od 4 marca 2020 r. do 30 czerwca 2023 r.
To też może Cię zainteresować:
- Koniec Covid-19? Za wcześnie na świętowanie. Skutki choroby będą z nami przez lata [WYWIAD]
- Wydatki Ukraińców w Polsce znów rosną. Wracamy do stanu sprzed pandemii Covid-19
- WHO: To koniec pandemii COVID-19. „Jak każda inna choroba zakaźna”
- COVID-19 to już historia? Eksperci: W ciągu dekady możliwa kolejna pandemia