Co kryje się za bezdzietnością? Duża liczba dalekich przeprowadzek, doświadczenia wyniesione z dzieciństwa, stan zdrowia, ale też mała sieć kontaktów, wynika z badania przeprowadzonego przez Instytut Pokolenia.
Kryzys demograficzny jest faktem. Żeby zapewnić zastępowalność pokoleń wskaźnik dzietności musi wynosi 2,1 dziecka na kobietę w wieku rozrodczym. Tymczasem w Polsce jest to 1,3. Mamy więc do czynienia ze zdecydowanie za niską dzietnością. Dlaczego Polski nie chcą zostawać matkami? Sprawdził to Instytut Pokolenia.
– Bezdzietność nie jest zjawiskiem jednoprzyczynowym, nie ma jednego głównego powodu, dla którego kobiety pozostają bezdzietne – podkreślają eksperci w raporcie „Co powstrzymuje kobiety? Przyczyny bezdzietności i niskiej dzietności w Polsce”.
Więcej odległych przeprowadzek, mniej dzieci
Instytut Pokolenia ustalił, że bezdzietność wynika z migracji i ze zrywania kontaktów – te zanikają przede wszystkim z powodu częstych zmian miejsca zamieszkania. Im dalej kobiety wyprowadzają się od miejscowości, w której się wychowały, tym rzadziej zostają matkami. Wyprowadzka do miejscowości położonej do 100 km od domu rodzinnego wpływa pozytywnie na to, czy kobieta zostanie matką, natomiast wyprowadzka dalej niż 100 km oddziałuje negatywnie i zniechęca do rodzenia dzieci.
– W wywiadach indywidualnych i grupowych z respondentkami, które nie posiadają dzieci, motyw wielokrotnych przeprowadzek pojawia się dosyć często. Wiąże się on także z zerwaniem dotychczasowych relacji ze znajomymi i poluzowaniem więzi rodzinnych – tłumaczy Instytut Pokolenia.
Kobiety, które rzadziej się przeprowadzały, miały więcej okazji do znalezienia partnera, ponieważ nie musiały za każdym razem po zmianie miejsca zamieszkania odnajdywać się w nowym środowisku. Dodatkowo duża liczba przeprowadzek może oddalać kobietę od jej rodziny, a więc i wsparcia w wychowaniu dzieci.
Prokreacja a doświadczenia z dzieciństwa
Według ekspertów bezdzietność ma swoje źródła także w historii rodzinnej i wzorcach wyniesionych z domu rodzinnego.
Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Instytut Pokolenia, posiadanie rodzeństwa wpływa na to, czy kobieta zostanie matką. Kobiety, które zostały matkami, częściej mają rodzeństwo (87,1 proc.) niż te, które matkami nie zostały (78,3 proc.). Więcej – kobiety, których rodzeństwo posiada dzieci, częściej zostają matkami (80,9 proc.) niż te, których rodzeństwo nie posiada dzieci (70,4 proc.).
Jednak nie tylko rodzeństwo ma tu znaczenie. Także rozwód lub rozstanie rodziców wpływa na to, czy kobieta zostanie matką. Wśród matek 9,9 proc. ma rozwiedzionych rodziców, a wśród kobiet bezdzietnych – 14,7 proc. Większe szanse na zostanie matkami miały kobiety, których ojcowie po rozwodzie nie weszli w kolejny związek, oraz te, których matki weszły w kolejny związek.
Polecamy też: Jak smartfony rozpraszają uwagę dzieci i dorosłych. Tak wygląda „wychowanie na kliknięciach”
– Największa różnica pomiędzy matkami i kobietami bezdzietnymi dotyczy tych, których rodzice rozstali się pomiędzy 3. a 7. rokiem życia dziecka, czyli w okresie przedszkolnym. Siedem lat to także granica rozwodu rodziców, który negatywnie wpływa na dzietność. Jeśli rodzice kobiety rozwiedli się po ukończeniu przez nią 7. roku życia, to jest większa szansa na to, że zostanie matką – wskazuje Instytut Pokolenia.
Liczą się także doświadczenia dotyczące pracy rodziców, a dokładnie tego, ile czasu dziennie poświęcali na jej wykonywanie.
– Jeśli matka respondentki pracowała osiem godzin dziennie lub mniej, to szanse na to, że respondentka sama została matką, rosną. Jeśli natomiast matka respondentki pracowała ponad osiem godzin dziennie, to szanse na to, że respondentka zostanie matką, spadają. […] W przypadku ojca istotny wpływ na to, czy respondentka została matką, miało to, że pracował on równo 8 godzin dziennie. Jeśli pracował nieco mniej lub więcej, to szanse na zostanie matką spadają – czytamy w raporcie.
Najpierw zdrowie, pieniądze i kontakty
Zdaniem ekspertów bezdzietność wynika również ze stanu zdrowia. Stan zdrowia jest przyczyną bezdzietności u 13,4 proc. badanych Polek.
– Zdrowie to nie tylko problemy z płodnością, lecz także niepełnosprawność, która utrudnia znalezienie partnera, lub dziedziczne choroby, których kobiety nie chcą przekazywać swoim dzieciom. To także zdrowie psychiczne. Kobiety, które wskazują na problemy ze zdrowiem, częściej będą pozostawać bezdzietne niż w pełni zdrowe respondentki – tłumaczy Instytut Pokolenia.
Do tego dochodzą brak poczucia bezpieczeństwa, bieda, niskie zarobki. Eksperci wskazują, że kobiety bezdzietne częściej wskazują na to, że ich dom rodzinny był dotknięty zjawiskiem bezrobocia w latach 90. XX wieku. Kobiety, które posiadają dzieci, częściej podkreślają natomiast na to, że ich rodzinę było stać na wakacje, zakup samochodu, ubrań, wyjścia do kina czy opłacanie kursów i korepetycji dla dzieci.
Bądź na bieżąco z najważniejszymi informacjami subskrybując nasz codzienny newsletter 300Sekund! Obserwuj nas również w Wiadomościach Google.
Instytut Pokolenia przekonuje też, że bezdzietność związana jest z małą siecią kontaktów.
– Aby znaleźć partnera, kandydata na ojca dzieci, trzeba znać mężczyzn lub mieć możliwość ich poznawania. Szeroka sieć kontaktów, członkostwo w organizacjach społecznych, edukacja i praca zawodowa pozwalają nawiązywać nowe znajomości i zwiększają szanse na znalezienie partnera. Kobiety, które są bardziej aktywne w życiu społecznym, częściej będą zostawać matkami. […] Najlepiej, aby ta duża sieć kontaktów rozkwitała w okresie wczesnej dorosłości, a nie dzieciństwa – czytamy w raporcie „Co powstrzymuje kobiety? Przyczyny bezdzietności i niskiej dzietności w Polsce”.
W badaniu przeprowadzonym przez Instytut Pokolenia wzięła udział ogólnopolska próba 1500 kobiet w wieku 40–44 lata (roczniki urodzenia 1979–1983), na którą składało się 750 kobiet posiadających dzieci oraz 750 kobiet nieposiadających dzieci.
To też może Cię zainteresować:
- Rodzic rodzicowi nierówny, czyli jak posiadanie dzieci wpływa na różnice ekonomiczne
- O czym marzą młodzi Polacy? O podróżach. Rodzina i dzieci na dalekim planie
- Polacy nie mają dzieci, młodzi ich rozumieją. Oto przyczyny zapaści demograficznej
- UNICEF: Alarmujący wzrost ubóstwa dzieci w Europie. Polska również ma ten problem