Związek Banków Polskich zaprezentował XII edycję raportu „Polska i Europa: inwestycje, bezpieczeństwo, przyszłość”. Wynika z niego, że choć Polska utrzymuje się w unijnej czołówce pod względem wzrostu PKB, to sektor bankowy jest jednym z najmniejszych w Europie.
Polska gospodarka odporna, ale z wyzwaniami
W 2024 r. polski PKB wzrósł o 2,9 proc., a Komisja Europejska prognozuje, że w 2025 r. dynamika osiągnie 3,3 proc. Polska pozostaje na drugiej pozycji pod względem PKB w UE. Za tym optymistycznym obrazem kryją się jednak wyzwania związane m.in. z transformacją energetyczną, cyfryzacją oraz napięciami geopolitycznymi.
– Rok 2025 to czas szczególny dla Polski i całej Europy. Z jednej strony obserwujemy odbudowę potencjału wzrostowego po okresach spowolnienia i niepewności, zaś z drugiej stajemy wobec wyzwań związanych z transformacją energetyczną, cyfryzacją oraz utrzymującymi się napięciami międzynarodowymi. W tym dynamicznym otoczeniu szczególnego znaczenia nabiera stabilność systemu finansowego, który stanowi fundament rozwoju gospodarczego i społecznego – mówi dr Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich.
Banki zbyt małe wobec potrzeb inwestycyjnych
Raport wskazuje, że relacja aktywów bankowych do PKB w Polsce wynosi 95 proc. To plasuje nasz sektor wśród najmniejszych w Europie. Mniejsze bankowe systemy działają jedynie w Słowenii, Łotwie i Rumunii. W 2023 r. relacja aktywów bankowych do PKB wynosiła 88,7 proc. ZBP zwraca uwagę, że aby sprostać potrzebom gospodarki, sektor bankowy musi rozwijać się szybciej niż PKB.
Z obliczeń Zespołu Badań i Analiz ZBP wynika, że sektor ma potencjał do zwiększania finansowania polskiej gospodarki o około 380 mld zł. Jednak planowana przez Ministerstwo Finansów podwyżka CIT z 19 do 30 proc. może ograniczyć tę zdolność. Zdaniem ZBP w latach 2026-2035 potencjał kredytowy banków zmniejszyłby się o blisko 124 mld zł.
Największymi zagrożeniami dla polskiego sektora bankowego są, zdaniem jego pracowników, ryzyko prawne kredytów konsumenckich (na co wskazało 20 proc. respondentów, czyli o 10 p.p. więcej niż w ubiegłym roku) oraz zbyt silne obciążenie podatkami i parapodatkami (wskazane przez 20 proc. respondentów, o 9 p.p. więcej niż w 2024 r.). ZBP wskazuje, że w latach 2015-2025 skumulowana wartość obciążeń podatkowych przekroczyła 185 mld zł, w tym ponad 83 mld zł z tytułu CIT.
Mimo wysokich zysków nominalnych sektor bankowy w Polsce notuje przeciętną rentowność na tle innych krajów UE. W IV kwartale 2024 r. wskaźnik ROE (zwrot z kapitału własnego) wyniósł 14,7 proc., podczas gdy w Niemczech było to 6,4 proc., a na Łotwie 17,3 proc. Z kolei wskaźnik ROA (czyli zwrot z aktywów) wyniósł 1,26 proc. wobec najniższego 0,44 proc. we Francji i najwyższego 2,1 proc. na Łotwie.
Inflacja i dług publiczny to największe ryzyka
Raport zwraca uwagę, że inflacja HICP w Polsce wciąż przewyższa średnią unijną. W 2025 r. ma wynieść 3,6 proc., podczas gdy w strefie euro 2,1 proc. Jednocześnie rosnący deficyt budżetowy, który w lipcu 2025 r. osiągnął 156,7 mld zł, ogranicza pole manewru rządu. ZBP ostrzega, że kwestie zadłużenia i deficytu budżetowego stają się jednym z najpoważniejszych problemów gospodarczych.
– Konflikt rosyjsko-ukraiński, napięcia w relacjach transatlantyckich oraz rosnąca konkurencja ze strony gospodarek pozaeuropejskich stanowią istotne czynniki ryzyka. W przeprowadzonych badaniach przedstawiciele sektora bankowego w Polsce wskazują właśnie konflikt w Ukrainie, eskalację napięć geopolitycznych i procesy dezintegracyjne w ramach UE jako najpoważniejsze zagrożenia dla stabilności europejskiej gospodarki – mówi Tadeusz Białek, prezes ZBP.
W 2024 r. unijny PKB wzrósł o 1 proc., a prognozy na 2025 r. mówią o przyspieszeniu do 1,6 proc. Polska z prognozowanym wzrostem na poziomie 3,3 proc. pozostaje w czołówce wspólnoty. Raport wskazuje, że dzięki inwestycjom i rosnącej konsumpcji nasza gospodarka szybciej niż wiele innych krajów powróci na ścieżkę stabilnego wzrostu.
Przeczytaj również:
- Banki tną oprocentowanie lokat. Cięcia stóp i wyższe podatki w tle
- Rating Polski: Fitch obniża perspektywę. Co to oznacza dla gospodarki?
- Firmy wybierają restrukturyzację zamiast upadłości. Wierzyciele czekają na spłatę 157 mln zł
- Rodzicielstwo a praca. Polacy odkładają plany rodzinne przez finanse i karierę