Z końcem grudnia 2025 roku dobiega końca okres przejściowy dla systemu kaucyjnego. Choć formalnie obowiązuje on już od trzech miesięcy, to w praktyce dopiero się rozkręca. Od stycznia 2026 nie należy spodziewać się pełnej funkcjonalności – to raczej kolejny etap wdrażania. Ministerstwo Klimatu i Środowiska podkreśla, że realną ocenę efektywności systemu będzie można przeprowadzić dopiero po zakończeniu 2026 roku.
Opakowań na razie jak na lekarstwo
Do końca roku producenci mogą jeszcze wyprzedawać zapasy starszych partii produktów. Nowe opakowania, oznaczone znakiem kaucji, dopiero trafiają na sklepowe półki, na razie w ograniczonej liczbie. Z danych resortu wynika, że w pierwszym miesiącu funkcjonowania systemu wprowadzono do obrotu około 100 tys. takich opakowań. Do końca grudnia podpisywane są umowy z sieciami handlowymi, a operatorzy – jak OK Operator Kaucyjny SA – uruchamiają procesy logistyczne i rozliczeniowe.
– Prowadzimy aktywną zbiórkę nie tylko wśród naszych akcjonariuszy, ale również w innych sieciach, z którymi zawarliśmy kontrakty. Podobnie wygląda kwestia przepływów finansowych. Uwzględniamy w nich wszystkie cztery składniki, czyli kaucję, handling fee, logistic fee oraz clearing fee. Pierwsze skuteczne rozliczenia z innymi operatorami mamy już za sobą. To potwierdza, że osiągnęliśmy poziom gotowości pozwalający na w pełni operacyjne działanie – mówi Tomasz Suligowski, prezes zarządu OK Operator Kaucyjny SA.
Poparcie społeczne rośnie, wiedza wciąż niska
Z międzynarodowego badania „Global recycling habits and attitudes 2025” wynika, że 74 proc. Polaków popiera wdrożenie systemu kaucyjnego. Co ciekawe, największy entuzjazm wykazuje pokolenie 60+, a najmniejszy – generacja Z. Wciąż jednak wiedza o zasadach działania systemu jest ograniczona, co wynika m.in. z niskiej dostępności opakowań z logo kaucji w sklepach. Wraz z ich upowszechnieniem ma rosnąć świadomość konsumentów.
– Poziom wiedzy Polaków jest adekwatny do obecnego etapu wdrożenia systemu, w którym opakowań z logo kaucji jest na rynku wciąż niewiele. W praktyce wciąż trudno na nie trafić. Pojawiły się one w największych sieciach stosunkowo niedawno, dlatego konsumenci nie mieli jeszcze wielu okazji do zweryfikowania teorii w praktyce sklepowej. Spodziewam się, że na przełomie roku dostępność tych produktów skokowo wzrośnie. Wtedy będziemy mogli realnie ocenić świadomość konsumentów i w razie potrzeby zintensyfikować działania edukacyjne – dodaje Suligowski.
Z badania EKObarometr wynika, że 71 proc. badanych uważa system za korzystny dla środowiska, a tyle samo deklaruje, że zachęci on ich do recyklingu. Polacy dostrzegają też inne korzyści: ograniczenie ilości śmieci (67 proc.), zmniejszenie zużycia nowego plastiku (68 proc.) czy poprawę nawyków konsumenckich.
Potrzebna jest instytucja koordynująca
W większych sklepach, gdzie już pojawiły się automaty, proces zbiórki przebiega płynnie. W mniejszych placówkach wdrażanie dopiero się zaczyna. Operatorzy wskazują też na inne bariery – jak brak miejsca na przechowywanie butelek w małych sklepach (54 proc.), dodatkowe koszty dla konsumentów (47 proc.), czy niewydolność systemu w przypadku niewystarczającej liczby punktów odbioru (37 proc.).
– Konsumenci wyraźnie oczekują startu systemu kaucyjnego. W sieciach, z którymi już współpracujemy i które rozliczamy, widzimy skokowy wzrost liczby oddawanych opakowań. Dynamika sięga tu nawet tysięcy procent. Obserwując to zainteresowanie, spodziewamy się, że w przyszłym roku wskaźniki zwrotności w Polsce będą znacznie wyższe niż te notowane np. w Rumunii w początkowej fazie funkcjonowania systemu – mówi Suligowski.
Jednocześnie rynek czeka na doprecyzowanie statusu szklanych butelek wielokrotnego użytku. Teoretycznie mają zostać objęte systemem najpóźniej 1 stycznia 2026, ale decyzje regulatora i producentów wciąż nie zapadły.
OK Operator i inne podmioty branżowe apelują o powołanie niezależnej instytucji parasolowej, która koordynowałaby działania operatorów, standaryzowała system i zapewniała przejrzystość rozliczeń. Interzero wskazuje, że taka jednostka pomogłaby m.in. w prowadzeniu centralnej bazy produktów, usprawnieniu przepływów finansowych i wdrożeniu wspólnych standardów zabezpieczeń.
Przeczytaj również:
- Chiny używają AI w energetyce. Tak przyspieszają zieloną transformację
- Wolna wigilia? Niekoniecznie dla liderów. Ciemna strona dnia wolnego od pracy
- Test elektrycznego TIR-a w Polsce. Bez infrastruktury nie będzie dekarbonizacji
- Sprzedaż detaliczna rośnie, ale wolniej, a e-commerce znów zyskuje przed świętami