Podwyżki stóp procentowych powodują, że rośnie oprocentowanie kredytu, ale też szybko spada jego dostępność. Zdolność kredytowa może spaść nawet o 45 proc. w porównaniu do stanu sprzed roku – oceniają eksperci Biura Informacji Kredytowej.
Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu we wtorek 8 lutego podniesie stopy procentowe o co najmniej 50 punktów, oczekuje większość ekonomistów. Będzie to piąta podwyżka licząc od początku października 2021 r. Główna stopa NBP – stopa referencyjna – wzrośnie wtedy do 2,75 proc., co będzie najwyższym poziomem od czerwca 2013 r.
Wzrost stóp procentowych banku centralnego może pociągnąć za sobą wzrost stawek WIBOR, które są podstawą do wyliczania oprocentowania większości kredytów udzielanych przez polskie banki. To automatycznie przełoży się na wzrost rat kredytów. Pisaliśmy o tym tutaj.
Ale nie tylko wyższe raty są skutkiem zaostrzania polityki pieniężnej przez RPP. Spada również zdolność kredytowa, czyli maksymalna kwota kredytu, jakiej może udzielić bank przy dochodach i wydatkach starającego się o kredyt.
Biuro Informacji Kredytowej wylicza, że dotychczasowe podwyżki stóp spowodowały, ze przeciętna zdolność kredytowa dla kredytu hipotecznego spadła o 30 proc. w wyniku dotychczasowych podwyżek stóp. Jeśli sprawdzą się prognozy dalszych podwyżek, to spadek zdolności kredytowej się jeszcze pogłębi.
– Gdy wzrost dochodów netto gospodarstw domowych będzie niewielki lub w przypadku spadku dochodów netto, zdolność kredytowa Polaków może w najbliższym czasie być w trendzie spadkowym. Jeśli dochody nie zrekompensują rosnących kosztów kredytu, można założyć pesymistyczny scenariusz spadku zdolności kredytowej nawet o 45 proc.” – ocenia Waldemar Rogowski, główny analityk Biura Informacji Kredytowej.
Banki, rozpatrując wniosek o kredyt, analizują wysokość uzyskiwanych dochodów, koszty utrzymania gospodarstwa domowego oraz koszt spłacanego kredytu. Eksperci BIK zwracają uwagę, że gdy mieszkania drożeją szybciej niż rosną płace, a raty kredytu są coraz wyższe w wyniku podwyżek stóp, banki mogą coraz częściej odmawiać udzielenia kredytu lub przyznawać go w niewystarczającej wysokości.
Popyt na kredyt spada, zadłużeni się boją
BIK zwraca uwagę, że spadek zdolności kredytowej to problem dla tych, którzy nie mogą liczyć na duże podwyżki w najbliższym czasie, szczególnie dotkliwe w sytuacji, gdy ceny mieszkań nadal wysokie.
BIK przypomina, że w 2021 r. Polacy zaciągnęli kredyty mieszkaniowe na rekordową wartość 88,7 mld zł. Według prognoz biura w 2022 r. wartość akcji kredytowej wyniesie 80 mld zł, tj. prawie o 10 proc. mniej w porównaniu do 2021 r. Już w styczniu liczba wniosków o nowy kredyt hipoteczny spadła o jedną czwartą w porównaniu ze styczniem 2021 r. Natomiast w porównaniu z rekordowym marcem 2021 r. spadek jest już ponad 50-procentowy.
Przyczyna spadku zainteresowania to właśnie podwyżki stóp i związany z nimi wzrost rat. Z jednej strony maleje zdolność kredytowa przy utrzymywaniu się wysokich cen mieszkań, z drugiej zapowiedzi dalszych podwyżek są argumentem, by nie zaciągać teraz długoterminowych zobowiązań.
Ci, którzy wzięli kredyt wcześniej, teraz z niepokojem patrzą na rozwój wydarzeń. Z badań zamówionych przez BIK wynika, że podwyżki stóp procentowych to powód do zmartwień dla 64 proc. kredytobiorców. Trzy czwarte Polaków posiadających kredyt mieszkaniowy liczy, że miesięczna rata ich kredytu wzrośnie nie więcej niż o 300 zł.
Stopy procentowe znów w górę. Dotychczasowy wzrost WIBOR zwiększył ratę kredytu o 40%