Minione święta nie były wcale radosne i spokojne dla wielu Polaków. Tak pokazuje najnowsze badanie. Ponad 22 proc. odczuwało zmęczenie związanie z przygotowaniami do Bożego Narodzenia. Blisko 18 proc. badanych czuło bezsilność wobec drożyzny w sklepach. I niemal tyle samo osób miało problemy związane z zakupami, w tym z wyborem prezentów.
Prawie 17 proc. rodaków przeżywało kłopoty finansowe. Do tego niecałe 16 proc. respondentów było zapracowanych w związku z końcem roku. A to tylko pięć najczęściej wskazywanych negatywnych emocji i doświadczeń. Ich lista jest znacznie dłuższa. Wprawdzie najwięcej osób miało w święta poczucie bliskości – prawie 41 proc., niemniej jednak eksperci komentujący wyniki badania podkreślają, że w okresie wymagającym większych wydatków wzrosły niepokoje w społeczeństwie. Podsycał je przedświąteczny biznes, który wielu Polaków zostawił z nadszarpniętym portfelem.
Negatywne emocje
Według badania, przeprowadzonego przez platformę ePsycholodzy.pl wśród ponad tysiąca dorosłych Polaków, podczas Bożego Narodzenia rodacy doświadczali nie tylko przyjemności. Ponad 22 proc. ankietowanych odczuwało w tym czasie zmęczenie spowodowane przygotowaniami do świąt. I jest to najczęściej wymieniany negatywny stan psychiczny.
– Okres świąteczny w handlu z roku na rok wydłuża się i w niektórych sklepach zaczyna się już jesienią. Generuje to większe oczekiwania wobec samych świąt. Reklamy często sugerują nieuchronność Bożego Narodzenia i są wyjątkowo perswazyjne. Wielu klientów bombardowanych tymi przekazami przez kolejne tygodnie chce mieć już to wszystko za sobą – komentuje Michał Pajdak z platformy ePsycholodzy.pl.
Na drugim miejscu w rankingu negatywnych emocji jest poczucie bezsilności w związku z drożyzną w sklepach – blisko 18 proc. – Bezsilność wobec drożyzny może odzwierciedlać szersze obawy, związane z niestabilnością ekonomiczną i inflacją. Są one szczególnie odczuwalne w okresach wymagających większych wydatków, a święta z całą pewnością do nich należały. Wszechobecna presja na wydawanie pieniędzy mogła prowadzić do wzrostu poziomu stresu, zwłaszcza w grupach społecznych, w których nierówności ekonomiczne są znaczące – tłumaczy dr Magdalena Nowak-Paralusz z Uniwersytetu WSB Merito.
Czytaj także: Już nie tradycyjnie? Polacy odejdą w święta od dwunastu potraw i zmarnują mniej jedzenia
Na trzeciej pozycji są problemy związane z zakupami, w tym z wyborem prezentów – niespełna 18 proc. – Te święta były najdroższymi w historii. Temat inflacji, jak pokazały inne wyniki naszych badań, budzi wciąż największy lęk wśród Polaków. Stąd nie dziwią negatywne emocje związane ze wzrostem cen w sklepach – podkreśla Michał Pajdak.
Czwarte na liście są problemy finansowe – prawie 17 proc. – Co roku słyszymy w mediach informacje o tym, ile planujemy wydać na święta, które są wyjątkowym czasem w roku dla Polaków. Nie bez powodu w tym okresie szczególnym powodzeniem cieszą się kredyty i chwilówki. Wiele osób, chcąc mieć pięknie ozdobiony dom, stół uginający się od wielu potraw i wspaniałe prezenty dla bliskich, wydaje więcej, niż może. Na tym zresztą opiera się cały przedświąteczny biznes, który wzbudza w konsumentach potrzebę kupowania tak naprawdę niepotrzebnych rzeczy i pozostawia wiele osób z nadszarpniętym portfelem – mówi Anna Wierzbicka z platformy ePsycholodzy.pl.
Nie chodzi tylko o pieniądze
Z kolei Małgorzata Osowiecka-Szczygieł z Uniwersytetu SWPS zwraca uwagę na porównywanie swoich świąt z wyidealizowanym obrazem. – Jest on znany z telewizji i mediów społecznościowych, w których każdy chce pokazać, jak bardzo jest spełniony, pozując pod choinką. Jednak jej zakup dla wielu Polaków może odbyć się kosztem zapewnienia sobie czegoś ważniejszego. Najtrudniej może być osobom ubogim – przekonuje ekspertka.
Natomiast Michał Murgrabia z platformy ePsycholodzy.pl stwierdza, że kilka pozycji z czołówki rankingu jest ze sobą mocno powiązanych. – Bezsilność wobec drożyzny w sklepach jest połączona z problemami finansowymi. I ma to związek z wydawaniem pieniędzy na prezenty, dekoracje i jedzenie, co generuje niepewność finansową – zaznacza ekspert.
TOP5 zamyka zapracowanie związane z końcem roku – blisko 16 proc. – Końcówka roku to również czas zamykania spraw zawodowych. Często przedsiębiorcy nie mogą skoncentrować się na świętach, bo myślą o tym, że muszą jeszcze wywiązać się z pewnych zobowiązań. To zapracowanie może prowadzić do uczucia presji i stresu – zauważa Anna Wierzbicka.
Bądź na bieżąco z najważniejszymi informacjami subskrybując nasz codzienny newsletter 300Sekund! Obserwuj nas również w Wiadomościach Google.
To jednak nie koniec długiej listy negatywnych emocji i doświadczeń Polaków z minionych świąt. Ponad 15 proc. rodaków przeżywało napięcia rodzinne. Prawie 12 proc. było przytłoczonych lub przygnębionych. Przeszło 10 proc. ankietowanych miało problemy w relacjach z rodziną. Blisko 9 proc. czuło smutek, spowodowany np. śmiercią lub chorobą bliskiej osoby. Z kolei niespełna 7 proc. doświadczało znudzenia kolejnymi świętami i spotkaniami. I prawie 7 proc. Polaków spotkało się z osądem na swój temat, np. z powodu „złego” przygotowania uroczystości. Przeszło 6 proc. przeżywało stres związany z podróżą i przemieszczaniem się. I ponad 6 proc. doświadczyło osamotnienia, m.in. z powodu braku obecności bliskich w święta. Z kolei prawie 4 proc. respondentów było rozczarowanych, np. prezentami.
– Okres przedświąteczny niesie ze sobą presję społeczną i oczekiwania dotyczące stworzenia atmosfery świątecznej. Jednak każda osoba w tym samym czasie, nawet siedząc przy jednym stole, może przeżywać różne problemy, np. biznesowe, ekonomiczne lub osobiste. Wzmożony wysiłek, mający na celu przygotowanie doskonałych świąt w trudnej sytuacji finansowej, może prowadzić np. do przytłoczenia – dodaje Michał Murgrabia.
Pozytywne emocje
Z kolei wśród pozytywnych emocji związanych z minionymi świętami Polacy najczęściej wskazują poczucie bliskości – prawie 41 proc. W TOP5 widać też radość z dawania i otrzymywania prezentów – ponad 40 proc., kultywowanie tradycji – przeszło 37 proc., poczucie szczęścia – niecałe 36 proc., a także uczucie miłości i akceptacji – ponad 34 proc. – Radość z dawania i otrzymywania prezentów jest powszechnie zauważalna podczas świąt. Ludzie jej doświadczają, jeśli nie czują ograniczeń finansowych. Warto przypomnieć, że prezenty wcale nie muszą być drogie, aby niosły ze sobą pozytywne emocje – przekonuje Michał Pajdak.
Poza TOP5 pozytywnych emocji i przeżyć był relaks związany z atmosferą świąt – ponad 33 proc. Dalej widać uczucie spokoju – prawie 33 proc., entuzjazm dzieci i bliskich – przeszło 30 proc., dumę z przygotowań do świąt – niespełna 26 proc., wspólne przeżycie religijne – prawie 24 proc., ekscytację z powodu samych świąt i przygotowań – blisko 23 proc., optymizm z nadejścia czegoś nowego – niecałe 21 proc., a także uczestniczenie we wspólnocie – niespełna 18 proc.