Kobiety w Polsce pozostają w dobrym zdrowiu dłużej niż mężczyźni – wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego. I chociaż różnice krajowe są nieznaczne, to na poziomie województw stają się wyraźniejsze.
Trwanie życia w zdrowiu to wskaźnik mierzony przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). Pokazuje on średnią liczbę lat, jaką ma do przeżycia osoba w zdrowiu, przy jednoczesnym utrzymaniu się aktualnych warunków umieralności. Innymi słowy, to wiek, do którego ludzie mogą cieszyć się życiem bez niepełnosprawności.
Zmiany są niewielkie
Okazuje się, że w przypadku mężczyzn nieznacznie, w przypadku kobiet – wcale. Jak wynika z danych GUS, w 2021 roku trwanie życia w zdrowiu wyniosło 59,1 roku dla mężczyzn i 63,1 roku dla kobiet.
Różnica w oczekiwanych latach życia w zdrowiu między obiema płciami wyniosła więc 4 lata na korzyść kobiet. Wartość ta zmniejsza się wraz z przeżytymi latami. Dla osób w wieku 50 lat wyniosła 2,4 roku, a dla osób w wieku 65 lat już tylko 1,1 roku.
Jednocześnie oznacza to spadek w stosunku do roku poprzedniego o 0,1 roku, co w głównej mierze było związane ze skróceniem się przeciętnego trwania życia. W przypadku kobiet trwanie życia w zdrowiu nie uległo zmianie.
To ważne, bo – jak tłumaczy GUS – wydłużenie trwania życia w zdrowiu jest jednym z głównych celów polityki zdrowotnej wielu krajów. Jeżeli oczekiwane trwanie życia w zdrowiu wzrasta szybciej niż przeciętne trwanie życia, oznacza to, że ludzie przez coraz większą część życia cieszą się dobrym zdrowiem.
Co prawda urząd nie podaje tego przy okazji najnowszych wyników, ale na długość życia w zdrowiu wpływa szereg różnych czynników. To m.in. warunki środowiskowe, w jakich żyjemy, tryb życia, odżywianie, poziom stresu czy odziedziczone geny.
Polska A i Polska B
Największe szanse na dłuższe życie w zdrowiu mają kobiety mieszkająca na zachodzie kraju. Najwyższy wskaźnik zanotowano w woj. wielkopolskim – wynosi ono 64,8 roku, a także zachodniopomorskim i lubuskim (po 64,5 roku). Ogółem cała ściana zachodnia może poszczycić się wyższym wskaźnikiem trwania życia w zdrowiu.
W przypadku kobiet niskim trwaniem życia, jak i trwaniem życia w zdrowiu charakteryzowały się województwa: śląskie, kujawsko-pomorskie oraz łódzkie. Z kolei w województwach lubuskim i zachodniopomorskim, pomimo niskiego trwania życia, występował wysoki wskaźnik trwania życia w zdrowiu, wyraźnie przekraczający poziom krajowy.
Jak wynika z danych GUS-u, w najgorszej sytuacji są mężczyźni mieszkający na wschodzie – w woj. podlaskim i lubelskim. W tych rejonach wskaźnik trwania życia w zdrowiu wynosi 58,3.
Gdzie jest pod tym względem najlepiej? W ubiegłym roku najdłuższym trwaniem życia w zdrowiu w przypadku mężczyzn charakteryzowały się woj. wielkopolskie (61,1 roku), zachodniopomorskie (60,7 roku), lubuskie (60,1 roku) oraz pomorskie (60 lat).
W przypadku mężczyzn, woj. charakteryzujące się zarówno niskim trwaniem życia, jak i trwaniem życia w zdrowiu to lubelskie, łódzkie i śląskie.
Jedynym województwem, gdzie oba wskaźniki osiągnęły wysokim poziom, było woj. pomorskie. Na uwagę zasługują również województwo lubuskie, w którym pomimo niskiego trwania życia, odnotowano relatywnie wysokie trwanie życia w zdrowiu.
W 2021 r. wskaźnik HLY, czyli oczekiwanych lat przeżytych w zdrowiu (ang. Healthy Life Years) najbardziej zmniejszył się dla mężczyzn w województwach podlaskim (o 0,9 roku), podkarpackim (o 0,6 roku), lubelskim oraz lubuskim (o 0,5 roku).
Dla kobiet spadki zanotowano w woj. kujawsko-pomorskim (o 0,8 roku), pomorskim oraz warmińsko-mazurskim (o 0,5 roku).
Trwanie życia w zdrowiu wzrosło natomiast jedynie w przypadku mężczyzn mieszkających w woj. świętokrzyskim (wzrost o 0,5 roku).
Pandemia zmieniła wszystko
Od pandemii COVID, która rozpoczęła się w 2020 roku, krótsza jest długość trwania życia. Co jednak bardzo istotne – nie ma to odzwierciedlenia w równie dużym spadku trwania życia w zdrowiu. Efektem tego jest wzrost procentu życia przeżywanego bez niepełnosprawności.
Także różnica między trwaniem życia w zdrowiu mieszkańców miast oraz wsi zmieniała się dynamicznie na przestrzeni ostatnich 10 lat. Największa była w latach 2009-2011 (na poziomie ok. 1,5 roku), później gwałtownie się zmniejszyła (w latach 2012-2015).
W 2021 r. współczynnik ten dla mężczyzn w miastach wyniósł 59,2 roku, a na wsi 59 lat. Dla kobiet było to odpowiednio 63,3 roku oraz 62,8 roku.
W przypadku osób mieszkających w miastach obserwowany był spadek HLY w porównaniu do roku wcześniejszego, natomiast dla mężczyzn mieszkających na obszarach wiejskich wartość ta nie uległa zmianie, a dla kobiet na wsi uległa nieznacznemu zwiększeniu.