Ministerstwo Finansów skierowało do konsultacji projekt przepisów, który zmieni w 2024 roku zasady udzielania tzw. wakacji kredytowych. Zakłada on, że z możliwości zawieszenia spłaty jednej raty w kwartale będą mogli skorzystać ci kredytobiorcy, u których rata przekracza 35 proc. ich dochodu.
Przy założeniu, że z wakacji kredytowych skorzysta analogiczny odsetek uprawnionych jak z poprzednich wakacji kredytowych, szacuje się koszt na poziomie 2,5 mld zł, podano w ocenie skutków regulacji (OSR) do projektu.
– Jego założenia: Kredytobiorcy, których rata przekracza 35 proc. dochodu, będą mogli zawiesić spłatę raty kredytu w wymiarze 1 miesiąca na kwartał. Proponujemy rozszerzenie pomocy z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Jego kwota wzrośnie, a okres spłaty zostanie wydłużony. Proponujemy lepsze warunki umorzenia rat wsparcia – czytamy w komunikacie.
Nowe warunki uzyskania wsparcia
Projekt ustawy o zmianie ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, oraz ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom przewiduje „Przyjęcie za warunek skorzystania z wakacji kredytowych parametru RdD (Rata do Dochodu)”, co pozwoli – jak wskazano w uzasadnieniu projektu – na skorzystanie z tego instrumentu przez osoby faktycznie borykające się ze spłatą zobowiązań. Jednocześnie dalsza liberalizacja przepisów dotyczących pomocy z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców polegająca na obniżeniu współczynnika RdD, zwiększeniu kwoty maksymalnego wsparcia oraz wydłużeniu okresu zwrotu tego wsparcia przyczynią się do wykorzystania tego instrumentu wsparcia w większym stopniu przez osoby borykające się z problemem wysokich rat kredytów, podano.
– W pkt 2 przewidziano kryterium, zgodnie z którym zawieszenie spłaty kredytu będzie przysługiwało konsumentowi, jeżeli średnia arytmetyczna wartości wskaźnika RdD (Rata do Dochodu; w rozumieniu ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej) za okres ostatnich trzech miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku będzie przekraczać 35 proc. Jednocześnie wartość wskaźnika RdD – jego wysokość – oceniana będzie na podstawie wniosku konsumenta o zawieszenie wykonania umowy. We wniosku tym (pkt 3 i 4) konsument będzie również musiał zadeklarować spełnianie przesłanki odnośnie wartości wskaźnika RdD, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń – czytamy w uzasadnieniu.
Czytaj także: Boom na hipoteki nadal trwa. Banki sprzedają trzy razy więcej kredytów niż rok temu
– Proponuje się zmianę polegającą na przedłużeniu obowiązywania mechanizmu wakacji kredytowych na rok 2024. Jednak w związku z koniecznością procedowania procesu legislacyjnego projektu proponuje się, aby zawieszenie to przysługiwało w wymiarze jednego miesiąca od dnia 1 marca 2024 r. do dnia 31 marca 2024 r., zaś w przypadku kolejnych kwartałów – w wymiarze miesiąca w każdym kwartale – napisano w OSR.
Zmniejszenie wskaźnika RhD
W celu zwiększenia wykorzystania środków zgromadzonych w Funduszu Wsparcia Kredytobiorców w projekcie proponuje się ich zliberalizowanie.
– Dlatego też w projekcie proponuje się zmniejszenie jednej z przesłanek do uzyskania wsparcia, wielkości wskaźnika RdD (Rata do Dochodu). Wskaźnik ten oznacza stosunek wydatków kredytobiorcy związanych z obsługą miesięcznej raty kapitałowej i odsetkowej kredytu mieszkaniowego do miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego kredytobiorcy. W celu liberalizacji tej przesłanki proponuje się ustalenie parametru na poziomie 40 proc. w miejsce obecnych 50 proc. Tym samym, jeżeli stosunek wydatków kredytobiorcy związanych z obsługą miesięcznej raty kapitałowej i odsetkowej kredytu mieszkaniowego stanowił będzie 40 proc. dochodu jego gospodarstwa domowego, będzie on mógł wnioskować o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia – czytamy dalej w OSR.
Więcej pieniędzy na wsparcie kredytobiorców
Celem Funduszu Wsparcia Kredytobiorców jest bowiem zapewnienie finansowego wsparcia osobom, które na skutek obiektywnych okoliczności znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, a jednocześnie są zobowiązane do spłaty rat kredytu mieszkaniowego stanowiącego znaczne obciążenie dla ich domowych budżetów. Zgodnie z brzmieniem art. 16 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, środki Funduszu Wsparcia Kredytobiorców w dniu jego uruchomienia wynosiły 600 mln zł. i składały się na nie wpłaty kredytodawców proporcjonalnie do wielkości posiadanego portfela kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych, których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 90 dni. Na mocy ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, Fundusz Wsparcia Kredytobiorców został zasilony dodatkowo kwotą 1,4 mld zł, wskazano w uzasadnieniu.
Według cytowanych w uzasadnieniu danych Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, średnia wartość udzielonego kredytu mieszkaniowego w okresie styczeń–listopad 2023 r. to prawie 400 tys. zł. W 2022 r. średnia wartość udzielonego kredytu mieszkaniowego wynosiła 350 tys. zł, w 2021 r. – 335 tys. zł, a w 2020 r. – 299 tys. zł.
Jakie obciążenia gospodarstw domowych?
– Należy również pamiętać o długoterminowym charakterze zobowiązania, jakim jest kredyt mieszkaniowy. Są one bowiem udzielane przeważnie na 30 lat, a średnia wartość takiego kredytu w bilansach banków to około 200 tys. zł. Dane pokazują również, że połowa tych kredytów może zostać spłacona za 17 lat, niemniej jednak zapewnienie możliwości pomocy kredytobiorcom w trudnej sytuacji jest konieczne – napisano w uzasadnieniu.
Bądź na bieżąco z najważniejszymi informacjami subskrybując nasz codzienny newsletter 300Sekund! Obserwuj nas również w Wiadomościach Google.
Przedstawione w uzasadnieniu projektu symulacje aktualnej wartości raty kredytu mieszkaniowego, przy założeniu, że został on udzielony na 30 lat z marżą 2 proc. (stawka bazowa WIBOR 3M), pokazują potencjalne obciążenia dla dochodów gospodarstw domowych.
– I tak, na przykład, dla kredytu o wartości nominalnej 400 tys. zł, udzielonego 30 czerwca 2023 r., rata może wynosić około 2 900 zł. W przypadku kredytu o wartości nominalnej 350 tys. zł, udzielonego 30 czerwca 2022 r., wysokość raty to około 2 500 zł. Bieżąca obsługa kredytu o wartości nominalnej 335 tys. zł, udzielonego 30 czerwca 2021 r., będzie wiązała się z ratą w wysokości około 2 400 zł, a kredytu o wartości nominalnej 299 tys. zł, udzielonego 20 czerwca 2020 r., około 2 100 zł – czytamy dalej.
Wzrośnie wysokość wsparcia
Zgodnie z danymi zawartymi w uzasadnieniu do ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, która to ustawa tworzyła Fundusz Wsparcia Kredytobiorców – dla kredytu mieszkaniowego na 300 tys. zł, zaciągniętego na 30 lat w systemie rat równych, oprocentowanego według stawki WIBOR 3M – 1,65 proc. powiększonej o 1,7 proc. marży banku (z pominięciem opłat, prowizji kosztów dodatkowych produktów) – miesięczna rata kredytu wynosiła ok. 1322 zł. Ustawa ta wprowadziła pomoc dla kredytobiorców w wysokości nieprzekraczającej 1500 zł.
– Zatem mając na uwadze, że obecnie wzrasta średnia miesięczna rata kredytu dla średniej wartości udzielonego kredytu mieszkaniowego, zasadnym jest, aby wysokość wsparcia z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców wzrosła do wartości 2500 zł – stwierdzono.
Proponowane inne zmiany
Proponuje się również zmianę polegającą na wydłużeniu okresu, przez jaki wsparcie będzie mogło być udzielane (z obecnych 36 na 40 miesięcy) oraz zwiększeniu wartości maksymalnego wsparcia z dotychczasowego poziomu 2 000 zł do poziomu 2 500 zł oraz wydłużenie okresu spłat wsparcia (lub pożyczki) z obecnych 144 rat do 200 rat.
– Proponuje się także, aby umorzenie pozostałych 64 rat zwrotu wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia następowało po dokonaniu, bez opóźnienia, spłaty 134 rat. Obecne przepisy pozwalają na umorzenie 44 rat, po dokonaniu spłaty 100 rat. Dzięki temu kwota umorzenia będzie mogła wynieść 33 tys. zł (66 rat), w miejsce obecnych 22 tys. zł – czytamy w OSR.
– Według szacunków przygotowanych w oparciu o dane UKNF maksymalny koszt roczny, przy założeniu, że z instrumentu skorzysta 100 proc. uprawnionych, to 3,6 mld zł. Jednocześnie przy założeniu, że z wakacji kredytowych skorzysta analogiczny odsetek uprawnionych jak z poprzednich wakacji kredytowych, szacuje się koszt na poziomie 2,5 mld zł. Łączny koszt dotychczasowych wakacji kredytowych ujęty w wyniku finansowym banków i/lub kapitałach wynosił 12,8 mld zł na dzień 30 września 2023 r. – napisano także w OSR.