Wypłaty emerytur, finansowanie armii i wydatki na wspieranie rodzin to budżetowe priorytety w 2024 roku. Przynajmniej pod względem wielkości puli pieniędzy, jakie zaplanował rząd na 2024 rok. Co jeszcze liczy się w przyszłorocznym budżecie? Oto jego szczegółowa mapa.
Wydatki budżetu w 2024 r. mają wynosić 848,3 mld zł. Tyle zapisano w projekcie ustawy budżetowej. W porównaniu do 2023 r. to duży wzrost, bo w tym roku wydatki budżetu mają sięgnąć 693,4mld zł.
Rząd przedstawiając projekt przyszłorocznego planu dochodów i wydatków państwa deklarował, że priorytetem będą dla niego wydatki na obronność, wsparcie dla rodzin i finansowanie ochrony zdrowia. Postanowiliśmy więc sprawdzić, jak realizacja tych priorytetów ma wyglądać w szczegółach. I tak powstała kolejna edycja naszej mapy budżetowej.
Czytaj: Tak dużych potrzeb pożyczkowych rząd jeszcze nie miał. „To żyzny grunt dla inflacji”
Najważniejszy wniosek? Deklaracje potwierdzają w zestawieniach budżetowych, ale tylko częściowo.
Co jest na mapie budżetowej
Nasza mapa budżetowa, którą prezentujemy poniżej, to zestawienie najważniejszych wydatków we wszystkich kategoriach, jakie zawiera polski budżet. Dane wzięliśmy z projektu budżetu, jaki rząd przesłał do konsultacji partnerom społecznym.
Na łączną kwotę 848,3 mld zł składają się wydatki w następujących kategoriach:
Nas interesowały jednak szczegóły i przedstawia je kolejna grafika. Tutaj kluczem doboru danych do grafiki są kwoty: na wykresie wyodrębniliśmy wydatki większe niż 1 mld złotych.
W ten sposób doszliśmy do takiego zestawienia. Aby wykres był czytelny warto go otworzyć w osobnym oknie. Mapa wydatków budżetowych w 2024 roku wygląda tak:
Jak widać formalnie rzecz biorąc największa pozycja w budżecie to tzw. różne rozliczenia. W tej części zaplanowano aż 215,8 mld zł wydatków. Ale to sztuczna kategoria, wór, do którego wrzuca się wydatki nie pasujące gdzie indziej. Najwięcej miejsca zajmują w nim subwencje do samorządów, zwłaszcza część oświatowa subwencji ogólnej (76,6 mld zł) oraz rezerwy ogólne i celowe (prawie 74 mld zł).
Zobacz: Mapa wydatków budżetowych. Zobacz, na co rząd chce wydać miliardy [GRAFIKA INTERAKTYWNA]
Biorąc jednak pod uwagę bardziej sprofilowane kategorie liderem jest jedna kategoria. To obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.
W przyszłym roku wydatki ubezpieczenia społeczne mają wynieść prawie 179 mld zł. Z czego najwięcej, bo 84,3 mld zł, ma wydać Fundusz Ubezpieczeń Społecznych. To z niego są wypłacane emerytury.
Skokowy wzrost wydatków na rodzinę i wojsko
Na podium są jeszcze dwie inne bardzo duże pozycje w budżecie. To obrona narodowa i wydatki na rodzinę.
Na obronę narodową rząd zamierza w przyszłym roku wydać niemal 100 mld zł. To pieniądze stricte budżetowe – te wydatki nie uwzględniają nakładów z Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych, który działa po za budżetem. Nie uwzględniają też wypłat emerytur wojskowych.
Największa pozycja w budżecie MON to tzw. centralne wsparcie – to z niego w dużej części finansowane są centralne plany rzeczowe, które uwzględniają m.in. inwestycje i zakup sprzętu. W 2024 r. centralne wsparcie ma kosztować 48,3 mld zł.
Wydatki na rodzinę wzrosną do 89,1 mld zł. To bardzo duży wzrost w porównaniu z planem na 2023 rok (63,7 mld zł). Taki będzie skutek podwyżki świadczenia 500 Plus z 500 zł do 800 zł. Podwyżka sprawia, że na świadczenie wychowawcze trzeba będzie wydać 63,8 mld zł. To mniej więcej 20 mld zł więcej niż w tym roku.
300Sekund od września w nowej odsłonie. Zapisz się już dziś na nasz codzienny newsletter.
Z mapy budżetowej wynika też, że ochrona zdrowia, co do której rząd złożył deklarację, że jest na liście jego priorytetów, w samym budżecie państwa wcale najważniejsza nie jest. Z państwowej kasy na ochronę zdrowia ma być wydane niemal 30 mld zł. Rząd mówiąc o wydatkach rzędu 190 mld zł na zdrowie łączy nakłady budżetowe z wydatkami Narodowego Funduszu Zdrowia, który finansuje się z pobieranych od wszystkich składek zdrowotnych. W samym budżecie co prawda zwiększa się pula wydatków na zdrowie, ale więcej w przyszłym roku rząd wyda na obsługę długu, czy szkolnictwo wyższe.
Jak się zmieniały wydatki budżetu
Jak zmieniały się wydatki w poszczególnych częściach budżetu można sprawdzić tutaj. Poniżej prezentujemy interaktywną grafikę, rodzaj wydatków można wybrać rozwijając menu spod tytułu wykresu.
W sumie wydatki budżetu w przyszłym roku zwiększą się o 22,3 proc. w porównaniu z 2023 rokiem. Zwiększy się też ich udział w PKB, do 22,5 proc. To więcej niż w ciągu poprzednich trzech lat.