Zachód zamraża rezerwy Banku Rosji. Będzie to miało kolosalne znaczenie dla rosyjskiej gospodarki: utrudni prowadzenie handlu zagranicznego, a bankowi centralnemu wytrąci z rąk narzędzie do stabilizowania kursu rubla.
Słaby rubel to dalszy wzrost inflacji, która i tak jest już wysoka. A brak importu i problemy z rozliczeniem eksportu to scenariusz na recesję.
– Zobowiązujemy się do usunięcia pewnej liczby rosyjskich banków ze SWIFT. Uniemożliwi to Rosji im działalność na całym świecie i skutecznie zablokuje rosyjski eksport i import. Sparaliżujemy też aktywa rosyjskiego banku centralnego. To zamrozi jego transakcje – oświadczyła w sobotę 26 lutego Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej.
Wcześniej media informowały o podobnych zamiarach USA. Teraz sankcje nałożone na Rosję są bezpośrednio wymierzone w rosyjski system finansowy, a przede wszystkim w Bank Rosji.
Ile Rosja ma rezerw?
Jeśli sankcje dla Rosji mają być dotkliwe, to pomysł z zamrożeniem rezerw banku centralnego wypełnia ten warunek. Rezerwy, jakie zgromadzili Rosjanie, są rekordowo wysokie. Według danych Banku Rosji na dzień 18 lutego ich wartość wynosiła 643,2 mld dolarów. Tak wysokich Rosja jeszcze nie miała.
Pod względem wielkości rezerw spokojnie może się ona mierzyć z największymi potęgami na świecie. A przynajmniej z państwami grupy G-7.
Co prawda daleko jej do Japonii, która pod tym względem bije wszystkich na głowę, ale z łatwością wyprzedza reprezentantów Europy w tym gronie oraz Kanadę.
Co się składa na rezerwy Rosji?
Pod względem rodzaju aktywów, jakie się składają na rezerwy, Rosja nie wyróżnia się niczym szczególnym. Może poza jednym: ma bardzo dużo złota. Według danych na połowę lutego wartość złota monetarnego, jakie zgromadził Bank Rosji, wynosiła 132,3 mld dolarów. Złoto stanowi więc około jednej piątej rezerw.
W skarbcach Banku Rosji jest około 2,3 tys. ton złotych sztabek. W Europie więcej mają Niemcy (3,4 tys. ton) oraz Włochy i Francja (po 2,4 tys. ton). Pod względem wielkości rezerw złota Rosja zajmuje piąte miejsce na świecie, bo numerem jeden są Stany Zjednoczone. Fed zgromadził jak dotąd 8,1 tys. ton kruszcu.
Dla porównania Narodowy Bank Polski ma około 230 ton złota.
Poza złotem w rosyjskich rezerwach jest to, co u innych: obligacje rządowe i pozarządowe zagranicznych emitentów, depozyty, ale też rosyjskie euroobligacje i należności od kontrahentów.
Ciekawsza jednak jest struktura walutowa rezerw. Widać, że w ostatnim czasie trwał odwrót od dolara, na znaczeniu zyskiwało euro. W ciągu roku udział europejskiej waluty wzrósł z 29,5 proc. do 32,2 proc., a dolara spadł z 22,2 proc. do 16,4 proc.
Co może zamrozić Zachód?
Zarówno Europa, jak i USA, będą mogli zamrozić tylko to, do czego mają dostęp. Zamrozić da się te rezerwy, które Bank Rosji przetrzymuje w innych bankach centralnych. Albo w Banku Rozliczeń Międzynarodowych, który pełni funkcję banku centralnego dla banków centralnych.
Bardzo trudno jest oszacować, jak duża część rezerw może podlegać sankcjom. Łatwiej powiedzieć, co nie zostanie nimi objęte – to właśnie złoto monetarne, które Rosjanie trzymają u siebie. Ale z pewnością inne aktywa, jak papiery wartościowe – a zwłaszcza obligacje innych rządów – trzymają za granicą.
Gdzie? To tylko poszlaki, ale pomocne mogą być oficjalne dokumenty Banku Rosji. Zwłaszcza raporty o zarządzaniu rezerwami. W najświeższym znajdziemy wykres, który pokazuje rezerwy w podziale na kraje emitentów papierów wartościowych, które Bank Rosji kupił, lub kontrahentów banku.
Oczywiście, to nie oznacza, że np. część przypadająca na Niemcy w całości jest na rachunkach w Bundesbanku. Rosja mogła kupować aktywa również przez prywatne fundusze i spółki. A to już będzie trudniejsze do namierzenia.
Co da zamrożenie rezerw?
W krótkim czasie zobaczymy zapewne potężne osłabienie rubla i skokowy wzrost cen surowców, zwłaszcza ropy. Zamrożenie rezerw spowoduje, że Bank Rosji nie będzie miał podstawowego narzędzia do stabilizowania kursu własnej waluty, który od najazdu na Ukrainę idzie pod wodę. Tak bardzo, że po raz pierwszy od 2014 r. bank interweniował w jego obronie.
Rosja będzie miała dużo szczęścia, jeśli ruch Zachód nie wywoła u niej kryzysu bankowego. Rosjanie mogą ruszyć do bankomatów, bo zakładając załamanie rubla i spodziewając się kryzysu rzucą się do kupowania walut. Przy słabnącym własnym pieniądzu skłonność do tzw. dolaryzacji na ogół wzrasta.
Ceny ropy pójdą w górę dlatego, że zamrożenie aktywów banku centralnego jest połączone z odcięciem wybranych banków komercyjnych od systemu międzynarodowych rozliczeń transakcji SWIFT. Rosja nie tylko nie będzie miała czym zapłacić za import towarów kupowanych za granicą (bo zostanie odcięta od swoich rezerw walutowych), ale też kupujący od niej jej podstawowy produkt – właśnie ropę – nie będą mieli jak się z nią rozliczyć.
Czytaj więcej nt. tego, co oznacza odcięcie od SWIFT: Odcięcie Rosji od systemu SWIFT – możliwe konsekwencje. Wszystko, co trzeba wiedzieć
Poza tym naiwne byłoby założenie, że tak ciężkie sankcje Moskwa pozostawi bez odpowiedzi i raczej można obstawiać, że przykręci kurki z ropą i gazem.
Ceny ropy wystrzeliły. Jest najdrożej od 7 lat, bo nikt nie chce jej kupować od Rosji
W dłuższej perspektywie Rosję czeka gospodarczy kryzys. Słaby rubel i spadek podaży towarów (przez ograniczenia w imporcie) to wzrost inflacji, która i tak jest wysoka. W styczniu wyniosła 8,7 proc. Żeby niwelować negatywne efekty osłabienia rubla być może bank centralny zacznie podnosić stopy, które też do najniższych nie należą. Główna stopa procentowa to 9,5 proc.
Zresztą i bez zaostrzania polityki pieniężnej gospodarka Rosji wyjdzie z tego w opłakanym stanie. Odcięcie od handlu międzynarodowego z jednej strony pozbawi ją wpływów ze sprzedaży ropy (na czym ucierpi rosyjski budżet), a z drugiej może doprowadzić do tzw. szoku podażowego. Czyli braków w sklepach i to nie tylko towarów z importu. Niektóre gałęzie rosyjskiego przemysłu mogą mieć problem z produkcją, jeśli wcześniej wykorzystywali do niej komponenty z zagranicy.
Czytaj więcej nt. wojny w Ukrainie i rosyjskiej agresji:
- Rosja częściowo odcięta od SWIFT. Europa zamraża aktywa rosyjskiego banku centralnego
- Inwazja Rosji na Ukrainę: ekspert odpowiada na najczęstsze wyszukiwania Polaków w Google [AKTUALIZACJA]
- Tak polskie firmy i organizacje pomagają Ukrainie 💙💛
- Wielki zwrot Niemiec: wyślą broń Ukrainie
Chcesz pomóc? Tutaj publikujemy krótką listę organizacji, gdzie można wpłacić pieniądze, zanieść rzeczy do zbiórki lub zadeklarować przyjęcie uchodźców: Jak pomóc Ukrainie? Lista zweryfikowanych zbiórek i organizacji pomocy humanitarnej