Żeby przywrócić płynność programu Czyste Powietrze rząd musiałby go zasilić kwotą 2 mld zł. Pula, jaką zaplanowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska jest niewystarczająca, oceniają eksperci i samorządowcy.
Tekst zaktualizowany o informację o wznowieniu wypłat w programie.
Czyste Powietrze to program dotacyjny, którego celem jest wymiana źródeł ciepła i termomodernizacja domów jednorodzinnych. O opóźnieniach w wypłacaniu dotacji zaczęto mówić na początku grudnia.
W połowie stycznia Ministerstwo Klimatu i Środowiska przyznało, że zaległości wynoszą 300 mln zł i narastają o około 100 mln zł tygodniowo. Pod koniec stycznia stwierdziła, że zaległości sięgają już 470 mln zł. Jeszczem przed końcem stycznia poinformowano o wznowieniu wypłat w programie.
Ministerstwo szuka środków
– Mamy świadomość, że kilkanaście tysięcy rodzin czeka na wypłatę środków w ramach Programu Priorytetowego Czyste Powietrze. Chcę obiecać, że te pieniądze zostaną im wypłacone – mówiła ministra Paulina Hennig-Kloska podczas konferencji prasowej w połowie stycznia.
Zapewniła, że do realizującego program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej trafią odpowiednie środki.
Zobacz też: Kotły, piece na węgiel i gaz. Tak ogrzewana jest większość budynków w Polsce
– Na Czyste Powietrze, z pierwszej transzy środków z Krajowego Planu Odbudowy, otrzymaliśmy 200 mln zł – dotacja zostanie wznowiona. Pracujemy też nad środkiem zaradczym, który pozwoli na wypłacenie wszystkich zaległości – wskazała.
Docelowo MKiŚ chce też uruchomić pulę środków dostępnych z Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko. W rozmowie z Rzeczpospolitą mówiła też o poprawce do budżetu, która pozwoliłaby uzyskać 370 mln zł.
O wznowieniu wypłat Paulina Hennig-Kloska poinformowała 31 stycznia. Zapewniła też o pracach nad finansowaniem programu w kolejnych latach.
Wznowiliśmy wypłaty z programu #CzystePowietrze. Wypłaciliśmy wszystkie zaległe dotacje i mocno pracujemy nad rozwiązaniami stabilnego finansowania na najbliższe lata. To rzeczy, które zaniedbali nasi poprzednicy.
— Paulina Hennig-Kloska (@hennigkloska) January 31, 2024
Ryzyko wyhamowania i zapaści
Zapowiedziany przez resory zastrzyk finansowy to jednak tylko bieżące łatanie potrzeb. Przypomniały o tym w liście otwartym do premiera Polski Alarm Smogowy i Fundacja Instrat.
Zauważają w nim, że rok 2023 był dla programu rekordowy – wnioski złożyło 217 tysięcy gospodarstw domowych. Zaczęto traktować inwestycje w termomodernizację domów jako sposób na obniżenie rachunków za energię. Podkreślają, że działania rządowe są konieczne, ponieważ zanieczyszczone powietrze przyczynia się w Polsce każdego roku do ponad 40 tysięcy przedwczesnych zgonów.
– Jeśli obecny kryzys Programu Czyste Powietrze potrwa jeszcze kilka tygodni, należy spodziewać się wyhamowania tempa realizacji programu i – wbrew obietnicom Pana Premiera – w drugiej połowie roku zamiast być rekordzistami w skali Europy będziemy doświadczać zapaści w programie i spadku zainteresowania pozyskaniem środków na termomodernizację oraz wymianę kopciuchów – piszą autorzy listu.
Apel o wykorzystanie KPO
Ich zdaniem na antysmogowy program należy przeznaczyć 2 miliardy złotych z puli RePower EU przyznanej w ramach środków z Krajowego Planu Odbudowy. Chodzi o pieniądze z przyznanej Polsce w grudniu zaliczki.
– Jednocześnie należy zaznaczyć, że na finansowanie programu Czyste Powietrze zaplanowano 3,1 mld euro z Krajowego Planu Odbudowy. Stanowi to 12 proc. budżetu dotacyjnego KPO przyznanego Polsce. Alokowanie niecałych 10 proc. z RePower Europe (2 miliardy złotych) rozwiązałoby obecny problem płynności finansowej w Programie Czyste Powietrze – czytamy także w apelu.
Interesuje cię energetyka i ochrona klimatu? Zapisz się na 300Klimat, nasz cotygodniowy newsletter
O przeznaczenie na Czyste Powietrze 2 miliardów złotych z RePower EU zaapelował także zarząd Śląskiego Związku Gmin i Powiatów. W swoim stanowisku wskazuje też na konieczność pilnych działań w kierunku odblokowania środków KPO na ten cel, a w dalszej kolejności również środków Funduszu Spójności.
– Jednocześnie apelujemy o natychmiastowe przekazanie środków na realizację złożonych już wniosków w ramach Programu, nie dopuszczając do zatorów oraz zapobiegając potencjalnemu spadkowi zainteresowania wymianą starych źródeł ciepła i generalnie procesami termomodernizacyjnymi – piszą śląscy samorządowcy.
Polecamy także:
- „Czyste powietrze” bez pomp ciepła. Minister klimatu obiecuje przywrócić sprawność programu
- Możemy poprawić jakość powietrza do końca dekady. Wystarczy egzekwować obecne przepisy
- UE mówi „nie” dla pieców gazowych. Najpierw znikną dopłaty do ich instalowania
- Ile pieniędzy za kopciucha, czyli co trzeba wiedzieć o programie Ciepłe Mieszkanie [EXPLAINER]