W latach 2018-2020 zanotowano największą aktywność innowacyjną polskich przedsiębiorstw w historii pomiaru. Jak wskazują najnowsze dane GUS, aż 36,7 proc. firm przemysłowych oraz 33 proc. usługowych wykazało aktywność innowacyjną.
Jako przedsiębiorstwo aktywne innowacyjnie GUS rozumie firmę, która w badanym okresie wprowadziła przynajmniej jedną innowację produktową lub procesów biznesowych albo realizowała w tym okresie przynajmniej jeden projekt innowacyjny.
Jak podaje Polski Instytut Ekonomiczny, w porównaniu z latami 2017-2019 udział firm aktywnych innowacyjnie wzrósł o 15 pkt. proc. w przemyśle oraz o 19,3 pkt. proc. w usługach. To najlepszy wynik od czasu, kiedy pierwszy raz udostępniono dane na ten temat.
Wyścig innowacyjności między przemysłem i usługami
Przedsiębiorstwa usługowe wydają coraz więcej na działalność innowacyjną, natomiast przemysłowe – mniej. W zeszłym roku przedsiębiorstwa usługowe przeznaczyły na to 18,4 mld zł, a w 2018 roku – 13,1 mld. Wydatki na innowacje w przedsiębiorstwach przemysłowych na przestrzeni dwóch lat (2018-2020) spadły o 3 mld zł. Obecnie sięgają 20,4 mld zł.
Mimo tego odsetek firm przemysłowych, które w latach 2018-2020 wdrożyły chociaż jedną innowację, wzrósł o 12,5 pkt. proc. w porównaniu z latami 2017-2019. Firmy usługowe odnotowały wzrost o 18,9 pkt. proc.
W przypadku obu typów przedsiębiorstw częściej wdrażano innowacje procesów biznesowych niż nowości produktowe. W porównaniu z latami 2017-2019 usługi wyprzedziły przemysł w pięciu na siedem kategorii innowacji procesów biznesowych.
Wciąż największy udział w ogólnej liczbie przedsiębiorstw wprowadzających innowacje miały duże jednostki, czyli takie zatrudniające 250 osób i więcej. Zarówno w usługach, jak i w przemyśle duże przedsiębiorstwa najczęściej wdrażały unowocześnienie procesów biznesowych (odpowiednio 58,1 proc. oraz 61,1 proc.).
Czytaj także: Jak sprawić, żeby innowacje zaczęły pojawiać się na horyzoncie? NCBR stawia na wymianę wiedzy, know-how i pomysłów
Przedsiębiorstwa usługowe najczęściej skupiały się na rozwijaniu nowych lub ulepszaniu zasad działania wewnątrz firmy. Natomiast przedsiębiorstwa przemysłowe najczęściej koncentrowały się na metodach wytwarzania wyrobów.
Aż 62,5 proc. firm przemysłowych zajmujących się wytwarzaniem i przetwarzaniem koksu i produktów rafinacji ropy naftowej wprowadziło nowości. Na drugim miejscu znajduje się produkcja wyrobów farmaceutycznych oraz leków. Najmniej innowacyjne (21,6 proc.) w Polsce są firmy zajmujące się produkcją odzieży.
W przypadku firm usługowych najbardziej innowacyjny jest sektor ubezpieczeń, reasekuracji oraz funduszy emerytalnych (85,1 proc.). Najmniej unowocześnień wprowadziły firmy zajmujące się transportem lądowym oraz rurociągowym (20,2 proc.). Porównywalnie słabo wypadł transport wodny (23,3 proc.).
Pandemia przyspieszyła innowacyjną działalność
Za dynamiczny wzrost aktywności innowacyjnej przedsiębiorstw może odpowiadać pandemia COVID-19. Pandemiczne ograniczenia w przemieszczaniu się wymusiły na firmach przyspieszenie procesu transformacji cyfrowej. Dla wielu sektorów koniecznością okazała się implementacja chmury, wejście w e-commerce czy oferowanie telepracy. Te technologie umożliwiły przetrwanie lockdownu.
Widać to szczególnie w usługach – w porównaniu z 2019 r. zaobserwowano aż 140-proc. wzrost liczby przedsiębiorstw aktywnych innowacyjnie. Tak gwałtowny wzrost może wynikać z szukania alternatywnych metod dotarcia do klientów podczas lockdownu.
Imponująco wzrosła także liczba przedsiębiorstw przemysłowych wprowadzających usprawnienia (o 69 proc.). To może wynikać z mniejszej skłonności do wdrażania kosztownych innowacji w wysokie technologie w sytuacji niepewności gospodarczej spowodowanej kryzysem. Przemysł był również mniej dotknięty lockdownem niż usługi, dlatego presja na innowacyjne inwestycje była mniejsza.
Obecnie nie ma pewności co do kontynuacji trendu. Podobnie jak w przypadku pandemicznego wzrostu znaczenia e-commerce – nie wiadomo, czy aktywność innowacyjna pozostanie na tym samym poziomie po całkowitym zniesieniu ograniczeń. Pełną ocenę sytuacji poznamy dopiero w kolejnym roku.
Parlament Europejski zatwierdził rekordowy unijny budżet. Stawia na zdrowie i innowacje