Bokserscy puryści mogą spierać się o sportową wartość walki pomiędzy gwiazdą reality show i byłym pranksterem z YouTube. Ale wartość komercyjna masowo reklamowanego wydarzenia w lutym 2023 roku była oczywista zarówno dla zawodników, jak i dla kraju, który go zorganizował – Arabii Saudyjskiej.
Tommy Fury i Jake Paul podzielili się pulą nagród wartą ponad 13 milionów dolarów. A dla organizatora – Arabii Saudyjskiej – był to element realizowania szerszej strategii, w której sport odgrywa dużą rolę.
Nie tylko Katar
Katar jako gospodarz Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej przykuł uwagę świata w 2022 roku, ale jego większy i potężniejszy sąsiad ma teraz jeszcze ambitniejsze plany sportowe.
Zobacz: Kto bogatemu zabroni, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć o piłkarskich Mistrzostwach Świata w Katarze
Potęga finansowa Arabii Saudyjskiej i poziom jej ambicji to jak Katar na sterydach. Powszechnie oczekuje się, że królestwo złoży wspólną ofertę na organizację Mundialu w 2030 roku i desperacko dąży do zwiększenia swojej obecności w międzynarodowym sporcie.
Jak na razie wszystko idzie dobrze. Jeżeli chodzi o piłkę nożną, to Arabia Saudyjska została niedawno wybrana gospodarzem tegorocznych Klubowych Mistrzostw Świata, a w 2027 roku będzie gospodarzem Pucharu Azji. Saudyjska agencja turystyczna podpisała również umowę sponsorską na tegoroczne Mistrzostwa Świata Kobiet w piłce nożnej, które odbędą się w Australii.
Do tego dochodzi przejęcie (za pośrednictwem krajowego funduszu inwestycyjnego) Newcastle United oraz sugestie, że Arabia Saudyjska byłaby zainteresowana złożeniem oferty na Manchester United i Liverpool. Jedna z najsłynniejszych gwiazd futbolu, Christiano Ronaldo, gra obecnie w saudyjskim klubie Al Nassr, gdzie zarabia ponoć blisko 500 tysięcy funtów dziennie.
Czytaj też: Równość kobiet i mężczyzn? Bliżej nam do Arabii Saudyjskiej niż Islandii
Abstrahując od piłki pojawiły się plotki, że Arabia Saudyjska jest zainteresowana przejęciem Formuły 1, a także wrestlingiem, kolarstwem i golfem.
Skala inwestycji Arabii Saudyjskiej jest oczywista. Warto jednak pamiętać, że ten niezwykle kosztowny wydatek nie wynika z próżności czy hojności. To dokładnie przemyślana strategia będąca odpowiedzią na pilne wyzwania gospodarcze, polityczne i społeczne stojące przed królestwem.
Faktyczny władca Arabii Saudyjskiej, książę Mohammed bin Salman (powszechnie znany jako „MBS”), rozumie wartość sportu jako instrumentu polityki mającego na celu zabezpieczenie długoterminowej przyszłości państwa leżącego nad Zatoką Perską.
Choć Arabia Saudyjska zarządza ogromnym majątkiem (jej fundusz inwestycyjny dysponuje aktywami o wartości ponad 600 mld USD), to jednak znaczna jego część pochodzi z ropy i gazu. W miarę jak świat stara się odchodzić od paliw kopalnych, gospodarka saudyjska staje się nadmiernie sprofilowana i narażona na ryzyko zmian.
Poprawić wizerunek
Inwestowanie w sport za granicą jest jednym ze sposobów na rozwiązanie tego problemu i dywersyfikację gospodarki. Jednak to skala wydatków Arabii Saudyjskiej na sport wyróżnia ją spośród innych krajów, co widać na przykładzie budowy Qiddiya, megaprojektu sportowo-rozrywkowego, który ma przyciągnąć inwestycje wewnętrzne i zagranicznych turystów.
Transformacja ma również wymiar polityczny. W kraju rząd saudyjski nadal ma na uwadze wydarzenia w całym świecie arabskim, które doprowadziły do powszechnych protestów w latach 2010 i 2011. Przy prawie 70 proc. populacji w wieku poniżej 35 lat, obawy przed niepokojami społecznymi są jak najbardziej realne.
Koncentrując się na promocji sportu, rozrywki i wypoczynku, MBS i jego urzędnicy koncentrują się w szczególności na potrzebach i wymaganiach młodych konsumentów w Arabii Saudyjskiej, chcąc zapobiec ich niezadowoleniu.
Poprzez przejęcie Newcastle United i udziałów w teamie McLaren F1, Arabia Saudyjska stara się również o międzynarodowe uznanie, realizuje politykę soft power i buduje stosunki dyplomatyczne.
Polityka i sportwashing
Kolejny problem w Arabii Saudyjskiej to kwestia zdrowia publicznego, z rosnącym poziomem otyłości, cukrzycy i chorób serca. Podobnie jak w wielu innych krajach, sport jest wykorzystywany jako instrument polityczny zachęcający do prowadzenia zdrowszego trybu życia.
Wykorzystanie sportu w tych wszystkich kwestiach, w połączeniu ze skalą wydatków państwa na ten cel, nie jest oczywiście wolne od krytyki. W kraju bardziej konserwatywni obywatele są zaniepokojeni wprowadzonymi zmianami, takimi jak dopuszczenie kobiet do udziału w zawodach sportowych. Inni zauważają, jak duży wpływ państwa na działalność gospodarczą hamuje kreatywność, przedsiębiorczość i ogólny rozwój ekonomiczny.
Na arenie międzynarodowej Arabia Saudyjska jest regularnie oskarżana o sportswashing, czyli próbę odwrócenia uwagi od regularnych egzekucji, wojny w Jemenie i zabójstwa saudyjskiego dziennikarza Jamala Khashoggiego w 2018 roku. Niektórzy twierdzą, że pomimo rzekomej transformacji kraju, prawa kobiet są nadal fikcją, a dysydenci prześladowani.
Obywatele królestwa wydają się jednak cieszyć z tego, że ich kraj urósł do rangi sportowego supermocarstwa, a MBS raczej nie zamierza zbaczać z obranej przez siebie drogi. Potencjał gospodarczy kraju sprawia, że wydaje się pewne, iż Arabia Saudyjska wkrótce stanie się jednym z największych graczy na międzynarodowej arenie sportowej, zadając od czasu do nokautujący cios swoim krytykom.
Tłumaczył: Tomasz Krzyżanowski
Ten artykuł został opublikowany w The Conversation i zamieszczony tutaj na podstawie otwartej licencji (Creative Commons license). Przeczytaj orygialny tekst.
Trujące mistrzostwa, czyli czy mundial w Katarze będzie neutralny klimatycznie i dlaczego nie