Mamy w Polsce coraz większy odsetek biednych seniorów. Wszystko przez starzenie się Polaków, ale też politykę „Rodzina 500+” – wynika z raportu GUS.
Jak wynika z analizy danych GUS, między 2015 a 2018 rokiem – w okresie, z którego pochodzą najnowsze dostępne dane – nastąpił wyraźny wzrost udziału osób starszych w populacji 20 procent najuboższych Polaków.
W ciagu tych trzech lat odsetek osób w wieku co najmniej 65 lat, którzy zaliczają się do najmniej zamożnej części społeczeństwa poszedł w górę z 12,1 proc. do 18,2 proc.
Z około 11 do 17 proc. wzrósł także udział osób starszych w grupie doświadczających relatywnego ubóstwa dochodowego – czyli sytuacji, w której miesięczny dochód pieniężny netto (czyli „na rękę”) jest niższy od wartości uznanej za próg ubóstwa.
W 2018 roku granica ubóstwa dochodowego dla gospodarstwa jednoosobowego wyniosła 1280 zł miesięcznie, a dla gospodarstwa domowego złożonego z 2 osób dorosłych i 2 dzieci do lat 14 – 2688 zł.
Inne wskaźniki również złe dla seniorów
Jak wynika z analizy danych GUS, seniorzy w 2018 roku stanowili niemal 1/5 wszystkich osób, którzy doświadczają ubóstwa warunków życia, czyli takich, u których zaobserwowano co najmniej 10 przejawów złych warunków życia z listy 30 symptomów.
Ta lista obejmuje takie zagadnienia, jak jakości mieszkania, poziomu wyposażenia w dobra trwałego użytku czy brak zaspokojenia różnego typu potrzeb konsumpcyjnych (materialnych i niematerialnych).
Z analizy powyżej opisanych aspektów wynika, że sytuacja seniorów w porównaniu do pozostałej części społeczeństwa się pogarsza.
„Trzeba jednak zaznaczyć, że dotyczy to tylko oceny relatywnej, odniesionej do ogółu społeczeństwa lub młodszych grup wiekowych – tzw. miary absolutne opisujące te aspekty wskazują na poprawę sytuacji osób w wieku 65 lat i więcej w porównaniu z sytuacją z roku 2015, choć miała ona mniejszą skalę niż w przypadku reszty społeczeństwa” – zastrzega GUS.
Z innych danych jednak wynika, że szybko rośnie także odsetek skrajnie biednych seniorów w społeczeństwie – który już nie jest miarą relatywną.
GUS szacuje, że w 2019 roku do 16 proc. (z ok. 9 proc. cztery lata wcześniej) wzrósł odsetek osób starszych wśród dotkniętych ubóstwem skrajnym.
Co to znaczy? Wskaźnik ubóstwa skrajnego to granica wyznaczająca poziom zaspokojenia potrzeb, poniżej którego następuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka.
500+ i demografia
Dlaczego tak mocno wzrósł odsetek osób starszych wśród najbiedniejszych Polaków? Jedną z przyczyn jest demografia.
„Przy interpretacji powyższych wyników trzeba jednak wziąć pod uwagę zmiany demograficzne w kierunku starzenia się społeczeństwa, a więc zwiększenie udziału osób starszych w całej populacji” – informuje Główny Urząd Statystyczny.
GUS nie stawia jednak tezy, że na taki wzrost udziału seniorów w grupie osób ubogich w omawianym okresie wpływ ma tylko lub przede wszystkim wspomniana demografia. Jest ważniejsza przyczyna.
Zdaniem GUSu istotne znaczenie na wzrost udziału seniorów w grupie najbiedniejszych – a więc ich ubożeniu – ma rozwój programu „Rodzina 500+”.
„Obserwowany w ostatnich latach wzrost udziału osób starszych w populacji osób ubogich tłumaczyć należy nie tylko postępującym procesem starzenia się polskiego społeczeństwa. Jest to także wynik prowadzonej przez państwo polityki w zakresie redystrybucji dochodów i skierowania dużego wsparcia finansowego (np. w postaci Programu Rodzina 500 plus) do młodszego segmentu społeczeństwa” – pisze Główny Urząd Statystyczny w swoim raporcie nt. sytuacji seniorów.
Jak dodaje urząd statystyczny, rosnący udział osób starszych w grupie osób doświadczających różnych form ubóstwa stanowi ważny sygnał dla polityki społecznej.
„Niezbędne jest bowiem wypracowanie skutecznych narzędzi nakierowanych na zapobieganie i łagodzenie skutków ubóstwa właściwych dla tej grupy społeczeństwa” – dodają autorzy badania.
Znaczenie 13 i 14 emerytury
Analizując dane GUSu należy pamiętać, że dotyczą one przedziału od 2015 do 2018 roku. Część efektu relatywnego zubożenia grupy osób powyżej 65 roku życia opisanego w raporcie może jednak zostać ograniczona wprowadzeniem 13 i 14 emerytury na mocy ustawy z 2020 roku.
Wysokość 13 emerytury to wartość najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca danego roku. W 2021 roku – według rządowej nowelizacji ustawy – ma ona wynieść 1250 złotych brutto (1069 złotych netto).
„Czternaste” emerytury muszą jeszcze z kolei w 2021 roku przejść przez drogę legislacyjną. Według minister rodziny Marleny Maląg, cytowanej przez TVN24, pierwsza wypłata tego świadczenia może przypaść na listopad.
Według zapisów w projekcie ustawy całkowitą „czternastkę” wynoszącą równowartość minimalnej emerytury (według zapisów rządowej ustawy będzie to 1250 zł brutto, czyli 1069 zł netto), otrzymają osoby otrzymujące świadczenie w wysokości maksymalnie 2900 zł brutto.
Pensja minimalna w Polsce przebiła 1000 euro wg siły nabywczej. Jesteśmy w europejskiej czołówce