W 2015 roku łączną produkcję wodoru w Polsce szacowano na około 1 mln ton. To ponad 10 proc. konsumpcji wodoru w Europie. Produkcja ta może stać się neutralna dla klimatu.
Producenci wodoru w Polsce
Głównym producentem wodoru w Polsce jest Grupa Azoty, największy wytwórca nawozów sztucznych w kraju. Wodór jest uzyskiwany w procesach reformingu parowego metanu oraz półspalania metanu – analizuje Polski Instytut Ekonomiczny, publiczny think tank..
Największy wolumen produkowany jest w zakładach azotowych w Puławach, łącznie ok. 430 tys. ton. Wodór jest też produkowany w przemyśle petrochemicznym: najwięcej w zakładach PKN Orlen – ok. 140 tys. ton oraz w Grupie Lotos – ok. 59 tys. ton.
Trzecią branżą wytwarzającą istotną część wodoru w Polsce jest przemysł stalowy. W dwóch największych koksowniach w Polsce – Zdzieszowice i Przyjaźń – powstaje 149 tys. ton wodoru.
Produkują go też na użytek własny firmy w przemyśle tłuszczowym. Wykorzystuje się go m.in. przy utwardzaniu oleju roślinnego.
Jak uzyskuje się wodór?
Główne, wykorzystywane w Polsce metody produkcji wodoru, czyli reforming gazu ziemnego (SMR, Steam Methane Reforming) czy gazyfikacja węgla, są procesami energochłonnymi i opierają się na paliwach kopalnych.
Są to termochemiczne metody, które skutkują emisją dwutlenku węgla do atmosfery bezpośrednio albo pośrednio przez zużycie energii pochodzącej z emisyjnych źródeł energii.
Aby wyeliminować emisję CO2, konieczne byłoby zastąpienie dotychczasowych metod produkcji wodoru, procesem elektrolizy.
Choć metody te podnoszą energochłonność i zużycie wody, to przy założeniu korzystania z odnawialnych źródeł energii, pozwoliłyby wykorzystać wodór w osiągnięciu celu neutralności klimatycznej.
Termochemiczne wytwarzanie wodoru oraz metoda elektrolizy to technologie o najwyższym poziomie gotowości technologicznej. W skali 1-10 mają po 9 punktów, gdzie 1 to najniższy, a 10 najwyższy poziom gotowości dla technologii.
Najniższy poziom odnosi się do technologii, które mają wstępne założenia i jedynie koncepcję, wymagających badań i rozwoju. 10 punktów oznacza najwyższy poziom gotowości, czyli działającą technologię i przygotowanie do produkcji oraz sprzedaży na skalę przemysłową.
Poziom gotowości technologicznej każdego sposobu produkcji wodoru ilustruje poniższa tabela Polskiego Instytutu Ekonomicznego:
Firmy azotowe w Europie już ograniczają emisje
Główni producenci nawozów sztucznych planują już projekty, które mają przyczynić się do ograniczenia emisji CO2. Norweska firma Yara, największa spośród europejskich firm azotowych, we współpracy z duńską Orsted, planuje wybudowanie dla swoich zakładów w Holandii elektrolizera o mocy 100 MW, zasilanego energią z farm wiatrowych na morzu.
Aby zrealizować projekt, partnerzy planują przekonanie administracji holenderskiej do przyjęcia regulacji mogących zapewnić jego opłacalność. Według zapewnień firmy, projekt mógłby być zrealizowany w 2024 r. lub 2025 roku.
Grupa Azoty SA jest, po firmie Yara, drugim co do wielkości europejskim producentem nawozów azotowych wyprzedzając austriacką Borealis.
Choć Borealis nie planuje jeszcze budowy elektrolizerów na potrzeby swojej działalności, właściciel firmy – Austriacka OMV – wspólnie z Kommunalkredit planują wybudowanie do 2023 roku elektrolizera o mocy 10 MW. Produkcja zielonego wodoru będzie prowadzona na potrzeby działalności OMV w sektorze paliwowym.
Sektor chemiczny chce się zazieleniać. Wymaga to jednak wsparcia rządu i Europy