Czym jest strefa Schengen i kto do niej należy? Czy można trafić na kontrolę graniczną wewnątrz strefy? W związku z dołączeniem Bułgarii i Rumunii do europejskiego obszaru swobodnego przemieszczania się, opisujemy najważniejsze cechy strefy Schengen.
Z tego tekstu dowiesz się:
- Czym jest strefa Schengen?
- Które państwa do niej należą?
- Jakie zasady obowiązują na zewnętrznych granicach obszaru?
- Jakie zasady obowiązują wewnątrz strefy Schengen?
Czym jest strefa Schengen?
Strefa Schengen to obszar, wewnątrz którego nie obowiązują kontrole graniczne. W ten sposób realizowana jest zasada swobodnego przemieszczania się. Strefę utworzono na mocy układu z Schengen zawartego w 1985 roku.
Sygnatariuszami układu było pięć państw należących do Wspólnot Europejskich – Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja i Niemcy. Z czasem jednak obszar objęty strefą się rozszerzał, również o państwa nienależące do Unii Europejskiej. Według Komisji Europejskiej, na obszarze strefy mieszka dziś 425 mln ludzi.
Kto należy do strefy Schengen?
Dzisiaj do strefy należy już 29 państw, w tym 26 krajów członkowskich UE oraz Szwajcaria, Norwegia i Islandia. Najnowsze „nabytki” to Bułgaria i Rumunia. Od końca marca w państwach tych zniesiono kontrolę graniczną przy podróży do i z innych państw UE, jednak tylko w portach lotniczych i morskich.
Czytaj też: Tak UE chce chronić klimat i środowisko. Na czym polega Europejski Zielony Ład? [EXPLAINER]
Na pełne zniesienie kontroli granicznych wewnątrz Unii Bułgaria i Rumunia muszą jeszcze poczekać. Potrzeba do tego kolejnej decyzji Rady UE. Według komunikatu Komisji Europejskiej powinno to nastąpić jeszcze w 2024 roku.
Z państw unijnych poza strefą są obecnie Irlandia i Cypr. Przy czym to drugie państwo kandyduje do członkostwa w europejskim obszarze swobodnych podróży.
Wszystkie te państwa pokazuje poniższa mapa.
Jakie zasady obowiązują wewnątrz strefy Schengen?
Państwa, które należą do obszaru nie prowadzą kontroli dokumentów tożsamości na granicach między sobą, chyba że pojawi się określone zagrożenie. Kontrole na granicach danego państwa można tymczasowo przywrócić. Tak zrobiły na przykład polskie władze we wrześniu 2023 roku.
Nawet jeśli nie przywrócono kontroli, straż graniczna może poprosić o okazanie dokumentów na granicy wewnętrznej lub w jej pobliżu. Funkcjonariusze muszą mieć jednak uzasadnienie dla takiego działania.
Chcesz być na bieżąco? Subskrybuj 300Sekund, nasz codzienny newsletter!
Zasada swobodnego poruszania się wewnątrz strefy pozwala też na ściślejszą współpracę policji i wymiaru sprawiedliwości pomiędzy państwami. Kraje członkowskie korzystają też z jednolitego Systemu Informacyjnego Schengen (SIS). Pozwala on na przykład na rozsyłanie alertów o niebezpiecznych incydentach.
Jakie zasady obowiązują na zewnętrznych granicach strefy?
Kraje należące do strefy porozumiały się także w sprawie kontroli na jej granicach zewnętrznych, opartych o wspólne, jasne kryteria. Kwestie te nadzoruje Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex).
W związku z ruchem na granicach zewnętrznych funkcjonują specjalne wizy Schengen. To dokumenty uprawniające obywateli państw nienależących do strefy nie tylko do wjazdu na terytorium jednego z państwa, ale i swobodnego podróżowania po całym obszarze. Wiza Schengen pozwala wjechać do strefy w celu planowanego pobytu krótkoterminowego lub tranzytu przez międzynarodową strefę tranzytową portów lotniczych.
Polecamy także:
- Co Europejczycy myślą o polityce klimatycznej UE? Wyniki badania mogą zaskoczyć
- Unijne prawo odbudowy natury wisi na włosku. Kluczowe głosowanie się opóźnia
- Europejska prawica nie mówi jednym głosem. Ale może wygrać wybory w kilku krajach UE
- UE na wojnie z przestępcami środowiskowymi. Chce ścigać m.in. nielegalny handel drewnem