Fundacja Polska Bezgotówkowa została powołana w 2017 roku. Prowadzi ona Program, w ramach którego każdy przedsiębiorca, który nie akceptował w swoim punkcie handlowo-usługowym płatności bezgotówkowych, może otrzymać darmowy terminal i na 12 miesięcy zostać zwolniony z opłat związanych z otrzymaniem terminala do akceptacji kart oraz kosztów obsługi płatności bezgotówkowych. Dziś liczba przedsiębiorców, biorących udział w Programie i akceptujących płatności bezgotówkowe w Polsce wynosi ponad 250 tys. W roku 2020 w Polsce została również przekroczona liczba miliona terminali płatniczych funkcjonujących na rynku, z czego ponad 350 tys. z nich zostało zainstalowanych w ramach Programu Polska Bezgotówkowa. A to jeszcze nie koniec wzrostów.
W większości krajów, gdzie obrót bezgotówkowy jest powszechny, osiągnięcie masy krytycznej zajęło wiele lat – jak np. w Szwecji czy w Norwegii. W Polsce pretendujemy już do globalnej ekstraklasy, czemu sprzyja malejący odsetek klientów nieubankowionych, coraz większe zagęszczenie infrastruktury płatniczej oraz presja klientów, którzy chcą mieć pewność, że na co dzień nie muszą nosić przy sobie gotówki.
– Doprowadzenie do tego etapu jest czasochłonne, wymaga zmiany przyzwyczajeń i znaczącego rozwoju infrastruktury płatniczej, a jej nie da się zbudować z dnia na dzień. W większości przypadków to długotrwały i trudny proces. Niezbędne w nim są konkretne zasoby, gotowość akceptantów, presja klientów, a czasami dobrze pomyślane zachęty finansowe – tłumaczył Paweł Widawski, wiceprezes Fundacji Polska Bezgotówkowa, podczas niedawnej konferencji Singapore Fintech Festival. Sesje eksperckie z udziałem polskich speakerów stanowiły przedłużenie Impact finance’20.
Przełamanie obaw
Jak tłumaczył Paweł Widawski podczas SFF, jeszcze w 2016 r. nad Wisłą królowała gotówka, dominacja tej tradycyjnej metody płatności w handlu detalicznym była znacząca – aż 77 proc. aktywnych punktów sprzedaży nie akceptowało wówczas kart płatniczych. Pod względem liczby terminali na tysiąc mieszkańców, byliśmy znacząco poniżej unijnej średniej. W Polsce ten wskaźnik wynosił zaledwie 16 terminali na tysiąc mieszkańców.
– Wówczas podstawowe pytanie brzmiało zatem, czy możliwe jest przyspieszenie procesu rozwoju fizycznej infrastruktury POS, nie tyle dzięki prawnym regulacjom czy ingerencji państwa, bo to nie zawsze jest akceptowane społecznie. Zastanawialiśmy się czy uda się to dzięki współpracy graczy rynkowych lub w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Udało się i podejście zastosowane u nas przed trzema laty może być ciekawym przykładem takiego myślenia oraz inspiracją dla innych krajów – podkreśla Paweł Widawski.
Polską receptą na sukces okazało się zaproponowanie darmowej usługi rozliczeniowej podmiotom nieakceptującym dotychczas elektronicznych płatności. Przekazywany im pakiet zawierał od jednego do trzech darmowych terminali płatniczych i pokrycie kosztów związanych z otrzymaniem terminala do akceptacji kart oraz kosztów obsługi płatności bezgotówkowych przez 12 miesięcy. To właśnie w tym celu, na mocy porozumienia zawartego przez Związek Banków Polskich, Ministerstwo Rozwoju, Visa oraz Mastercard powołana została Fundacja Polska Bezgotówkowa – jako operator dysponujący budżetem finansującym darmowe terminale dla akceptantów. Program Polska Bezgotówkowa jest finansowany przez sektor prywatny – banki, agentów rozliczeniowych, wydawców kart i organizacje kartowe. Udział w Programie jest w tej chwili dostępny dla wszelkiego rodzaju podmiotów – zarówno prywatnych, jak i publicznych.
Brak kosztów kluczem do sukcesu
Promocja Programu Polski Bezgotówkowej była i jest samonapędzającą się machiną: to trwająca już kilka lat kampania informacyjna, której szeroki zasięg pozwala na dotarcie do niemal wszystkich potencjalnie zainteresowanych segmentów rynku. Jakie są rezultaty funkcjonowania tego Programu po trzech latach?
– Rozmiar sieci akceptujących płatności bezgotówkowe niemal się podwoił, osiągając w tym roku 1 mln terminali POS, z czego aż 350 tys. finansowanych jest w ramach Programu. Do tego 95 proc. podmiotów zaangażowanych w tę inicjatywę zadeklarowało, że poleciłoby tę ścieżkę innemu przedsiębiorcy. Ten niespotykany wzrost dynamiki rynkowej pozwoli Polsce w niedalekiej przyszłości osiągnąć wysokie średnie, nie tylko pod kątem liczby terminali, ale także liczby transakcji kartowych na głowę mieszkańca – przewiduje wiceprezes Fundacji.
Zdaniem Widawskiego, dobre przyjęcie Programu Polska Bezgotówkowa dowodzi, że partnerstwo publiczno-prywatne oraz inwestycje sektora prywatnego w infrastrukturę płatniczą pomagają w osiągnięciu cyfrowej dojrzałości rynku, umożliwiając tym samym podwojenie liczby terminali w niezwykle krótkim czasie. Jak podkreśla Paweł Widawski, ten Program to uniwersalna koncepcja, która może i powinna być z powodzeniem naśladowana w innych krajach.