Jakie rozwiązania stosowane na świecie można zaimplementować w polskim arbitrażu? Na to pytanie odpowiada nowy raport Ośrodka Analiz im. Hipolita Cegielskiego.
Raport sporządzony został przez ekspertów OAC, pod redakcją naukową dr hab. Krzysztofa Koźmińskiego i poświęcony jest zagadnieniu arbitrażu. Eksperci OAC zajęli się opracowaniem rozwiązań z całego świata – nie tylko w ramach Europy kontynentalnej, ale również Australii, Ameryki Północnej (USA) oraz południowo-wschodniej Azji (Singapur).
Celem raportu jest analiza wybranych zagadnień związanych z sądownictwem polubownym oraz oszacowanie, na ile i w jaki sposób miałyby one znaleźć zastosowanie w polskich realiach.
Czy kolejny raport był niezbędny
Przesłanką do sporządzenia raportu było (i jest) rosnące zainteresowanie tematami związanymi z alternatywnymi metodami rozwiązywania sporów.
Jak dowiadujemy się ze wstępu do raportu arbitrażowi w Polsce poświęcono nie tylko liczne strony internetowe, czasopisma, organizacje pozarządowe, lecz także jest on tematem przewodnim wielu debat, kursów, wykładów a nawet studiów podyplomowych.
Autorzy raportu kierowali się również zaistniałymi w społeczeństwie potrzebami, tj. potrzebie przyspieszenia i uproszczenia procesów sądowych, zagwarantowania ochrony osobom oraz podmiotom, które samodzielnie nie są w stanie sobie tej ochrony zapewnić, podniesienie ogólnego poczucia bezpieczeństwa prawnego.
Eksperci OAC zdecydowali się na włączenie w debatę na temat sądów polubownych, aby stawiać aktualne diagnozy i szukać rozwiązań, które można zastosować w obowiązującym paradygmacie. W żadnym wypadku nie jest to opowiadanie się po konkretnej stronie w debacie publicznej.
Czego dotyczy raport OAC?
W raporcie omawiane są rozwiązania z wielu odmiennych zakątków świata. Poza kontynentalną Europą (m.in. Francja, Hiszpania, Szwajcaria) analizie poddane zostały kraje anglosaskie (tj. Wielka Brytania), skandynawskie (Szwecja), a także Australia oraz Singapur.
Pierwszy rozdział poświęcony został rozwiązaniom amerykańskim, ze względu na wysoką popularność sądów polubownych tamże. Autorzy raportu skupiają się na innowacyjnych rozwiązaniach z całego świata, jednocześnie poddając je analizie w jaki sposób mogłyby one znaleźć zastosowanie na terenie Polski – zagadnienia nie zostały więc dobrane przypadkowo.
Analiza ma wskazać, jakie czynniki wpływają na atrakcyjność arbitrażu oraz co sprawia, że zyskuje na popularności.
Arbitraż w USA
Ciekawym zagadnieniem jest historia powstawania sądownictwa arbitrażowego w USA. Stany Zjednoczone z powodzeniem uchodzić mogą za kolebkę nowoczesnych form alternatywnego rozwiązywania sporów.
Amerykańskie społeczeństwo nazywane jest również arbitrażowym (arbitration society) właśnie ze względu na powszechność występowania sądów arbitrażowych i rozstrzygania w ramach nich sporów, a także ze względu na przychylne arbitrażowi przepisy.
Rozwojowi ADRów w Stanach Zjednoczonych zdecydowanie sprzyjał sceptycyzm społeczeństwa wobec władzy publicznej jak również kryzys sądownictwa powszechnego.
Następował tu oddolny rozwój arbitrażu, niesiony uwarunkowaniem gospodarczo-ideowym. Niewielki, ale jednak wpływ na rozwój arbitrażu w USA miała także interwencja władzy publicznej i działania przychylne nowym formom rozwiązywania sporów.
Raport OAC powstał w ramach projektu „W stronę wolności – Sąd Arbitrażowy przy Ośrodku Analiz Prawnych Gospodarczych i Społecznych im. Hipolita Cegielskiego”.