Wojna w Ukrainie znacznie wpłynęła na świat na wiele różnych sposobów. Odcisnęła swoje piętno w gospodarce, sektorze prywatnym czy finansowym. Dlatego tego tematu nie mogło zabraknąć na scenie kongresu Impact’22.
W dyskusji udział wzięli Carl Bildt, przedstawiciel European Council on Foreign Relations oraz Peter Bakenecker, CEE Mastercard w Europie Środkowo-Wschodniej. Rozmówcami Martina Sandbu byli także Beata Daszyńska-Muzyczka, prezeska BGK i Tomasz Suchański, CEO Żabka Polska. Na scenie znaleźli się również Przemysław Gdański, prezes zarządu Banku BNP Paribas oraz prof. Yuval Noah Harari, historyk Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie.
Wojna wpłynęła na europejskie poczucie bezpieczeństwa
W aspekcie politycznym konsekwencją agresji Rosji na Ukrainę jest chęć przystąpienia do NATO Szwecji i Finlandii. To zmieni porządek bezpieczeństwa i współpracę Unii Europejskiej z NATO.
Z innej strony, zostało nam odebrane poczucie bezpieczeństwa energetycznego, cybernetycznego i międzynarodowego. Jak mówi Beata Daszyńska-Muzyczka, zaczynamy też myśleć o bezpieczeństwie żywności, które wiąże się z bezpieczeństwem zdrowotnym.
– Redukcja globalnych powiązań prowadzi od budowy nowych sojuszników, do czegoś, co jest dość niebezpieczne, jak nacjonalizm gospodarczy. Jestem z biznesu spożywczego, więc dla mnie przekłada się to od razu na łańcuch dostaw żywności – mówił Tomasz Suchański.
Jak dodał, 20 proc. zboża na świecie pochodzi z Ukrainy i Rosji, a niemal 60 proc. oleju słonecznikowego jest produkowane w Rosji. Dlatego Unia Europejska powinna odzyskać suwerenność żywnościową. Stawia to wyzwanie przed krajami: produkować żywność efektywnie czy ekologicznie i jakościowo?
Przemysław Gdański uważa, że teraz wszystkie europejskie państwa zrozumiały zagrożenie płynące z zależności od rosyjskich paliw kopalnych. Wojna powinna dać dodatkowy impuls do transformacji energetycznej.
Obecny kryzys może być jeszcze większy
Czy jest szansa, aby zbudować bardziej zrównoważony porządek świata? Według prof. Harariego znajdujemy się w krytycznym momencie. Wojna najbardziej dotyka państwa europejskie, ale fale uderzeniowe rozchodzą się po całym świecie.
– Teraz ten dom, w którym wszyscy mieszkamy, którego nikt nie naprawia, zaraz się zawali. Widzimy, jak najubożsi lokatorzy zaczynają przymierać głodem. Pierwsze klocki domina, które spadną, to nie będzie Europa. To będzie na przykład Sri Lanka, która zacznie się zapadać. To będzie Liban, Egipt, Jordania. Tyle ich chleba pochodzi z Ukrainy, że naprawdę jest to pytanie egzystencjalne. To niebezpieczeństwo jest bardzo duże, ale jeszcze nie jest za późno – mówił prof. Harari.
Zmiany zaczęły się już przed wybuchem wojny rosyjsko-ukraińskiej, a uwagę na nie zwróciła pandemia. Dotyczyły globalizacji, nowych technologii, bezpieczeństwa żywności i łańcuchów dostaw. Peter Bakenecker wierzy, że teraz te zmiany będą postępować jeszcze szybciej.
– Być może, jeśli są jakieś magiczne momenty w tych nieszczęśliwych wydarzeniach, to to, że jesteśmy w stanie połączyć rzeczy, tak jak politykę klimatyczną z naszymi przyszłymi inwestycjami albo budowę łańcuchów dostaw, które są lepiej przygotowane na kolejny szok. Z perspektywy biznesowej wydaje mi się, że te rzeczy prowadzą do szybszych zmian – powiedział.
Trzeba spisać świat na nowo
Trzeba wymyślić nowe zasady i model biznesowy, na których teraz oprzemy świat po kryzysach, których doświadczyliśmy. Dotąd żyliśmy w strefie komfortu, którą wyznaczał populizm i liberalizm.
– Wiele osób pyta o to, jak przywrócić poprzedni porządek. Ale dlaczego, po co, co chcemy tym osiągnąć? Poprzedni porządek doprowadził nas do obecnego. Skończyliśmy tutaj, z wojną, z pandemią. Długie łańcuchy dostaw zostały naruszone, model biznesowy musiał być zrewidowany. Więc po co mielibyśmy chcieć odbudowywać stare zasady? – pytała Beata Daszyńska-Muzyczka.
Gdański dodał, że na kształt świata wpłynie także to, na jak długo lekcje z pandemii i wojny zostaną zapamiętane. Niedoprowadzenie zmian do końca może sprawić, że powrócimy do poprzedniego porządku.
Odbudowa Ukrainy po wojnie będzie też szansą dla Polski, więc musimy być gotowi na pomoc wschodnim sąsiadom. Odbudowa fizyczna będzie łatwa, choć kosztowna, natomiast wyzwaniem będzie polityczno-gospodarcze zbudowanie Ukrainy tak, by pasowała do Unii Europejskiej.
– Macie masę rzeczy, którymi możecie się podzielić, macie ogromne możliwości zmiany na linii Polska-Ukraina i Ukraina-Polska. Polska będzie krajem kluczowym. Ale żeby to odniosło sukces, to musimy mieć bezpieczeństwo – mówił Carl Bildt.
Szybko, tanio czy ekologicznie? Czy można pogodzić te trzy oczekiwania?