Ponad jedna czwarta Polaków znajduje się w tzw. luce czynszowej. Zarabiają zbyt dużo, by kwalifikować się do mieszkań komunalnych, ale zbyt mało, by pozwolić sobie na zakup lub wynajem lokum na rynku komercyjnym. Według danych Fundacji Habitat for Humanity to problem obejmujący nawet 4 mln rodzin. W przyszłym roku rząd planuje skierować rekordowe środki na wsparcie tej grupy poprzez inwestycje w budownictwo społeczne i komunalne.
Mieszkalnictwo w centrum rządowych planów
Jak mówi Tomasz Lewandowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, polityka mieszkaniowa rządu ma objąć właśnie osoby z luki czynszowej. Są to rodziny, które do tej pory były poza systemem wsparcia.
– To bardzo duża rzesza, szacuje się, że w takiej sytuacji są nawet 4 mln rodzin, których nie stać na mieszkanie zaspokajające ich ambicje i potrzeby mieszkaniowe – tłumaczy Lewandowski.
Braki lokalowe w Polsce sięgają od 0,5 mln do 2 mln mieszkań. Według raportu „Sytuacja mieszkaniowa w Polsce 2025” przygotowanego przez Habitat for Humanity, w ciągu trzech lat odsetek osób mieszkających we własnym lokalu spadł z 65 do 60 proc. Jednocześnie coraz więcej Polaków decyduje się na wynajem lub współdzielenie przestrzeni. Co piąty badany mieszka w miejscu niespełniającym podstawowych potrzeb, a tylko jedna trzecia deklaruje brak problemów mieszkaniowych. Jedna na dziesięć osób jest zmuszona mieszkać z osobami, z którymi nie chce mieszkać.
Rekordowy budżet na 2026 rok
W projekcie budżetu na 2026 rok rząd zaplanował 8,7 mld zł na mieszkalnictwo. To o 2 mld zł więcej niż rok wcześniej. Z tej kwoty ponad 4 mld zł ma trafić na bezzwrotne wsparcie budownictwa socjalnego i komunalnego. Środki te umożliwią tworzenie mieszkań czynszowych, komunalnych oraz akademików. Dodatkowo 2 mld zł zostanie przeznaczone na kredyty preferencyjne dla inwestycji w ramach programu społecznego budownictwa czynszowego (SBC) realizowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
– Finansujemy kredytem preferencyjnym długoterminowym na maksymalnie 30 lat do 80 proc. wartości przedsięwzięcia, na bardzo dobrych warunkach: WIBOR bez marży banku przez pierwsze pięć lat, stała stopa 2 proc. – mówi Dariusz Stachera, dyrektor Departamentu Kredytowych Programów Mieszkaniowych w BGK.
Według danych banku, przy jego udziale powstało już ponad 110 tys. mieszkań czynszowych, a skala finansowania w tym obszarze rośnie z roku na rok.
Inwestują, by przyciągnąć młodych
Z programu korzystają nie tylko duże aglomeracje, lecz także mniejsze miasta. Przykładem jest Kamienna Góra na Dolnym Śląsku, gdzie społeczny TBS buduje obecnie prawie 200 mieszkań.
– Widzimy, że w związku ze zmianami w dochodach samorządów będzie duża konkurencja o mieszkańców, dlatego chcemy ich już dzisiaj przyciągać – mówi Paweł Fryc, zastępca burmistrza miasta.
Takie inwestycje mają znaczenie nie tylko dla poprawy warunków mieszkaniowych, ale też dla lokalnego rozwoju. Umożliwiają młodym ludziom pozostanie w regionie, bez konieczności zaciągania wysokich kredytów hipotecznych.
– Jeżeli młody człowiek zaraz po studiach musi wziąć kredyt na 600 tys. czy 1 mln zł, […] to może zamiast tego wybrać pracę zdalną z mniejszej miejscowości takiej jak Kamienna Góra – dodaje Fryc.
Według danych GUS, w pierwszej połowie 2025 roku oddano łącznie ok. 2 tys. mieszkań komunalnych i społecznych – z czego większość to lokale czynszowe. Mimo wzrostu inwestycji w tym segmencie stanowią one jedynie ok. 3 proc. wszystkich nowych mieszkań, a największe niedobory wciąż dotyczą dużych aglomeracji i ich przedmieść.
Technologie przyszłości: modułowe budownictwo społeczne
Eksperci podkreślają, że kluczem do przyspieszenia budowy mieszkań jest zarówno dostęp do gruntów i funduszy, jak i nowoczesne technologie. Henryk Kwapisz, prezes Polskiego Stowarzyszenia Gipsu, uważa, że rozwiązaniem może być budownictwo modułowe – szybsze, tańsze i bardziej ekologiczne od tradycyjnego.
– Budownictwo społeczne musi mieć wysoką jakość, żeby Polacy byli nim zainteresowani. […] Potrzebna jest też technologia, która pozwoli szybko budować nowoczesne, tanie w użytkowaniu mieszkania. Technologia modułowa wydaje się odpowiedzią na te oczekiwania – mówi Kwapisz.
Prefabrykacja pozwala skrócić czas realizacji inwestycji nawet o połowę i obniżyć koszty budowy oraz nadzoru. Dodatkową zaletą jest efektywność energetyczna, co sprawia, że budynki są tańsze w utrzymaniu.
Zdaniem przedstawicieli resortu rozwoju, rozwój budownictwa społecznego i lokatorskiego ma pomóc w przywróceniu równowagi na rynku mieszkaniowym. Rząd chce, by publiczne inwestycje były uzupełnieniem, a nie konkurencją dla rynku komercyjnego.
– […] Powinna być niewielka konkurencja pomiędzy budownictwem społecznym a komercyjnym, bo wtedy jakość na pewno będzie rosła, a rynek będzie się stabilizował – mówi Henryk Kwapisz.
Rekordowe środki w budżecie i rosnące wsparcie dla inwestorów publicznych pokazują, że luka czynszowa po raz pierwszy od lat stała się jednym z priorytetów krajowej polityki mieszkaniowej.
Przeczytaj także:
- Ceny mieszkań na rynku wtórnym zaskakują. Mogą być wyższe niż na pierwotnym
- „Czyste Powietrze”: tyle wypłacono w dwa lata beneficjentom programu
- Dług alimentacyjny wynosi już 17 mld zł. Wzrósł o 66 proc. od 2021 roku
- Urlop regeneracyjny zamiast nagrody finansowej. Związkowa Alternatywa proponuje, jak docenić polskich pracowników