Zastąpienie gazu z Rosji to w krótkim terminie kluczowy cel dla państw europejskich. Polska powinna zweryfikować swój scenariusz rozwoju elektrowni gazowych, uważają eksperci.
To główne wnioski z raportu „Gaz zakładnikiem geopolityki” opracowanego przez Dolnośląski Instytut Studiów Energetycznych.
Autorzy analizy podkreślają, że obecny kryzys gazowy to wynik świadomych decyzji politycznych Rosji. Rozpoczął się jeszcze przed inwazją tego kraju na Ukrainę.
– Już budowa gazociągu Nord Stream 1 była błędem – mówił podczas prezentacji raportu prezes DISE Remigiusz Nowakowski.
Czy Europie wystarczy gazu?
Tegoroczna łagodna zima jest zbawienna dla Europy. Dodatkowo udało się zmniejszyć zapotrzebowanie na gaz o 20 proc., jak wynika z danych Eurostatu. Przyszły sezon zimowy może okazać się jednak trudniejszy, na co wskazywała już Międzynarodowa Agencja Energii.
Bez dostaw rosyjskiego gazu i europejskich środków zaradczych, w czasie kolejnej zimy może zabraknąć nawet do 18 mld m³ rocznego zapotrzebowania UE na to paliwo. W roku gazowym 2023/24 może pojawić się ryzyko niedoboru od 21-26 do nawet 77-88 mld m3 gazu w całej UE, przypominają autorzy raportu.
– Przeprowadzona przez nas analiza prowadzi do wniosku, iż zabezpieczenie dodatkowych dostaw LNG
w połączeniu z wewnątrzunijnymi usprawnieniami w transporcie gazu może zmniejszyć ryzyko niedoborów gazu w sezonie 2022/23 do ok. 6 mld m3 – podkreślił Remigiusz Nowakowski.
Jednocześnie kryzys wywołany wojną wpłynie istotnie na zwiększenie ryzyka wahań cen gazu oraz do istotnego zwiększenia kosztu produkcji energii elektrycznej z gazu.
Rekomendacje dla UE
– Wspólnym wnioskiem do wdrożenia przez wszystkie kraje Unii Europejskiej jest zwiększenie efektywności energetycznej. W perspektywie krótkoterminowej najważniejsze to wyeliminować gaz rosyjski – mówił także prezes DISE.
– Pożądana jest trwała zmiana struktury dostaw importowanego gazu do UE. Niezależnie od wyniku toczącej się wojny na Ukrainie, należy dążyć do pełnego wyeliminowania rosyjskiego gazu z rynku europejskiego. Uzyskanie takiej zdolności przez UE zlikwiduje zagrożenie płynące ze strony Rosji, niezależnie od dalszego rozwoju wypadków na wschodzie Europy – czytamy w raporcie.
Autorzy raportu uważają dostawy LNG za najlepsze rozwiązanie. Techniczne zdolności istniejących na świecie terminali eksportowych LNG umożliwiają pełne zastąpienie gazu dostarczanego do UE przez Rosję.
– Oznacza to jednak konieczność stałej konkurencji cenowej UE z rynkami w Azji i być może wyższe niż przed kryzysem ceny energii – zaznaczono.
Jednocześnie autorzy podkreślają, że błędy popełnione w kwestii dostaw gazu ziemnego nie mogą zostać powtórzone w przypadku rynku wodoru odnawialnego. Ewentualny import powinien zostać oparty o zasadę pełnej dywersyfikacji.
Elektroenergetyka i ciepłownictwo to pierwsze w kolejności obszary, gdzie można redukować zużycie gazu.
– Proces zmniejszania zapotrzebowania na gaz należy szybko wzmocnić poprzez wprowadzenie programów wspierających wdrażanie alternatywnych wobec gazu technologii w ciepłownictwie: pompy ciepła w przypadku gospodarstw domowych oraz źródła geotermalne w przypadku wspólnot lokalnych – czytamy także w raporcie.
Co z gazem w Polsce?
W Polsce rola gazu ziemnego w krótkim terminie wciąż będzie rosła. Autorzy raportu rekomendują, by nasz kraj skupił się na efektywności energetycznej, która pozwoli stopniowo redukować zużycie. Drugi zalecany kierunek to odnawialne źródła energii.
Jednocześnie ich zdaniem należy zweryfikować scenariusz rozwoju elektrowni gazowych, zawarty w Polityce Energetycznej Polski do 2040 r.
Zgodnie z polityką Unii Europejskiej, gaz ziemny powinien być eliminowany z energetyki. Finansowanie tego paliwa jest możliwe tylko do 2035 r.
– Czym go zastąpić? Efektywność energetyczna jest na pierwszym miejscu. Po 2035 roku powinien znacząco wzrosnąć udział biometanu i zielonego wodoru – wskazał także Remigiusz Nowakowski.
Oprac. Kamila Wajszczuk