W ostatnich latach państwa kładą duży nacisk na wspieranie badań i rozwoju (B+R). Oprócz bezpośrednich grantów zachęcają firmy do innowacyjności poprzez ulgi podatkowe. Polski Instytut Gospodarczy (PIE), publiczny think tank gospodarczy, przeanalizował wydatki na takie działania.
Państwa wykorzystują politykę publiczną do stymulowania innowacyjnej działalności przedsiębiorstw. Ich znaczenie stale rośnie – od 2006 r. do 2008 r. wydatki państw Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) z tytułu ulg podatkowych na B+R wzrosły o 123 proc. Jednocześnie bezpośrednie wsparcie zmniejszyło się w tym okresie o 1 proc.
W 2000 r. 20 państw OECD oferowało ulgi podatkowe w odniesieniu do inwestycji na badania i rozwój. Dwie dekady później już 33 z 37 państw Organizacji (czyli blisko 90 proc.) dysponowało tego typu instrumentami.
Od 2019 r. OECD publikuje dane obrazujące średnie efektywne opodatkowanie firm prowadzących działalność badawczo-rozwojową. Pozwalają one na pomiar średniego realnego opodatkowania firm przynoszących zyski, które decydują się na inwestycje w B+R.
Niższe podatki dla innowatorów
Z badań wynika, że średnie opodatkowanie takich przedsiębiorstw w państwach Organizacji jest niższe niż dla regularnej działalności gospodarczej i ulega niewielkiemu obniżeniu, z 14,53 proc. w 2019 r. do 13,23 proc. w 2020 r.
Czytaj także: Paliwo do samolotów z odpadów leśnych? Linia lotnicza KLM prowadzi badania
Słowacja, Irlandia, Litwa, Węgry i Polska to pięć unijnych państw, w których firmy inwestujące w innowacje cieszą się najniższym efektywnym opodatkowaniem, a w przypadku pierwszych czterech stawka ta jest wręcz ujemna. W Polsce w 2019 r. i 2020 r. wynosiła 4,2 proc.
Na przeciwległym końcu skali znajdują się np. Izrael, Luksemburg czy Korea Południowa. Tam działalność B+R nie uzyskuje dodatkowych preferencji podatkowych, przez co efektywne opodatkowanie przekracza 20 proc.
Na Słowacji zachęty podatkowe na B+R pozwalają zarazem na największe średnie obniżenie opodatkowania w stosunku do inwestycji, przy których takie ulgi nie mają zastosowania. Różnica ta wynosi aż 25,7 punktu procentowego. Dla państw OECD oscylowała w 2020 r. na poziomie 9,7 punktu procentowego, a dla Polski wynosiła około 11 punktów procentowych.
Czytaj także: Polski Ład: przedsiębiorcy walczą o niskie podatki. Największe szanse mają ryczałtowcy
Obrazuje to rodzaj zachęt do inwestowania w działalność dla polskich przedsiębiorstw. Zarazem efektywna stopa opodatkowania dla pozostałych firm wynosiła w Polsce 15,5 proc. To o ok. 8 punktów procentowych poniżej średniej dla państw OECD.
Ulgi podatkowe w różnych formach
Instrumenty podatkowe wspierające inwestycje B+R mogą przyjmować różne formy. Do najbardziej popularnych można zaliczyć: odliczenie od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową i wynagrodzeń personelu badawczo-rozwojowego.
Państwa decydują się zarazem na ulgi obniżające koszt powstawania innowacji, takie jak ulga na prototyp czy preferencyjne opodatkowanie dochodów z praw własności intelektualnej.
Bogusław Tobiasz zostanie dyrektorem nowej innowacyjnej jednostki koncernu Bayer