Komisja Europejska zaproponowała nowe źródła dochodów własnych, zasilających unijny budżet. Chodzi m.in. o środki z handlu uprawnieniami do emisji (ETS), z unijnego mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, a także z części zysków rezydualnych przedsiębiorstw wielonarodowych – poinformowała Komisja.
Te nowe źródła dochodów będą w pełni funkcjonować już od lat 2026-2030 i zwiększą wpływy do budżetu UE średnio do 17 mld euro rocznie.
Fundusz Klimatyczny
„Zaproponowane dziś nowe zasoby własne pomogą spłacić środki pozyskane przez UE w celu sfinansowania składnika dotacyjnego udzielanego w ramach NextGenerationEU. Z nowych zasobów własnych powinien być również finansowany Społeczny Fundusz Klimatyczny” – informuje Komisja.
Fundusz Klimatyczny jest podstawą proponowanego nowego systemu handlu emisjami obejmującego budynki i transport drogowy, który przyczyni się do zapewnienia, aby w procesie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną nikt nie został pominięty.
Wniosek Komisji opiera się na zobowiązaniu podjętym w ramach porozumienia politycznego w sprawie długoterminowego budżetu na lata 2021–2027 oraz instrumentu NextGenerationEU służącego odbudowie. Przyjęcie tego pakietu pozwoli wzmocnić reformę systemu dochodów rozpoczętą w 2020 r. przez włączenie zasobów własnych opartych na odpadach opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddawanych recyklingowi.
Uprawnienia do emisji CO2 w Fit for 55
Celem pakietu „Gotowi na 55” (Fit for 55) z lipca jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto w UE do 2030 r. o co najmniej 55 proc. w porównaniu z 1990 rokiem. To krok przejściowy, zmierzający do tego, aby do 2050 roku osiągnąć neutralność klimatyczną w UE.
Pakiet ten obejmuje przegląd unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji. W przyszłości handel uprawnieniami do emisji ma mieć również zastosowanie do sektora gospodarki morskiej, wzrosnąć ma sprzedaż na aukcji uprawnień do emisji lotniczych oraz zostanie ustanowiony nowy system dotyczący budynków i transportu drogowego.
W ramach obecnego unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji większość dochodów ze sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji jest przekazywana do budżetów krajowych. Komisja proponuje dziś, by w przyszłości 25 proc. dochodów z handlu uprawnieniami do emisji w UE trafiało do budżetu UE. W pełni funkcjonujące dochody budżetu UE szacuje się na około 12 mld euro rocznie w latach 2026–2030 (średnio 9 mld euro w okresie 2023–2030).
Środki własne Unii – na co będą przeznaczone?
Oprócz spłaty środków udostępnionych w ramach NextGenerationEU te nowe dochody finansowałyby Społeczny Fundusz Klimatyczny, zaproponowany przez Komisję w lipcu 2021 roku. Fundusz ten ma pozwolić zapewnić sprawiedliwą społecznie transformację i wspierać gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji, użytkowników transportu i mikroprzedsiębiorstwa w finansowaniu inwestycji w efektywność energetyczną, nowe systemy ogrzewania i chłodzenia oraz czystszą mobilność. W stosownych przypadkach ma także stanowić tymczasowe bezpośrednie wsparcie dochodu.
Całkowity budżet Funduszu odpowiada zasadniczo kwocie wynoszącej około 25 proc. spodziewanych dochodów z nowego systemu handlu emisjami dotyczącego budynków i transportu drogowego.
Mechanizm tzw. cła węglowego na granicy UE (CBAM)
Celem mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, zaproponowanego przez Komisję w lipcu 2021 r., jest ograniczenie ryzyka ucieczki emisji poprzez zachęcanie producentów z państw trzecich do ekologizacji swoich procesów produkcyjnych. Będzie on wyznaczał cenę emisji dwutlenku węgla w odniesieniu do importu, jaką trzeba by zapłacić, gdyby towary zostały wyprodukowane w UE. Mechanizm ten będzie miał zastosowanie do wybranych sektorów i jest w pełni zgodny z zasadami WTO.
Komisja proponuje przeznaczyć do budżetu UE 75 proc. dochodów osiąganych poprzez ten mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Dochody budżetu UE szacuje się na około 1 mld euro rocznie w latach 2026–2030 (średnio 0,5 mld euro w okresie 2023–2030). KE szacuje, że CBAM nie będzie generować dochodów w okresie przejściowym w latach 2023–2025.
Międzynarodowe ramy podatkowe
8 października 2021 r. ponad 130 krajów będących członkami otwartych ram OECD/G-20 dotyczących erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków, uzgodniło reformę międzynarodowych ram podatkowych. Oparte na dwóch filarach rozwiązanie problemu unikania opodatkowania ma na celu zapewnienie, by zyski podlegały opodatkowaniu tam, gdzie ma miejsce działalność gospodarcza i tworzenie wartości ekonomicznej.
Kraje będące sygnatariuszami reprezentują ponad 90 proc. światowego PKB. Porozumienie umożliwi przeniesienie prawa do opodatkowania części tzw. zysków rezydualnych największych na świecie przedsiębiorstw wielonarodowych do uczestniczących krajów na całym świecie. Komisja proponuje zasoby własne odpowiadające 15 proc. części zysków rezydualnych przedsiębiorstw objętych zakresem stosowania porozumienia, która byłaby realokowana do państw członkowskich UE.
W okresie przed sfinalizowaniem porozumienia w sprawie otwartych ram OECD/G20dochody dla budżetu UE mogłyby wynieść około 2,5–4 mld euro rocznie.
Procedury prawne w UE
Aby włączyć te nowe zasoby własne do budżetu, UE musi zmienić dwa kluczowe akty prawne, dlatego Komisja proponuje:
– zmianę decyzji w sprawie zasobów własnych w celu dodania proponowanych trzech nowych zasobów do zasobów już istniejących;
– ukierunkowaną zmianę rozporządzenia w sprawie obecnego długoterminowego budżetu UE na lata 2021–2027.
Poprawka ta daje prawną możliwość rozpoczęcia spłaty pożyczek zaciągniętych w ramach NextGenerationEU już w czasie obecnych Wieloletnich Ram Finansowych (WRF). Jednocześnie proponuje ona zwiększenie odpowiednich pułapów wydatków WRF na lata 2025–2027 w celu uwzględnienia dodatkowych wydatków na Społeczny Fundusz Klimatyczny.
Po konsultacji z Parlamentem Europejskim decyzję w sprawie zasobów własnych należy zatwierdzić jednomyślnie w Radzie. Decyzja może wejść w życie po jej zatwierdzeniu przez wszystkie państwa UE zgodnie z ich wymogami konstytucyjnymi. Po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego rozporządzenie w sprawie WRF musi zostać przyjęte jednomyślnie przez Radę.
Komisja Europejska zapowiedziała, że będzie teraz współpracować z Parlamentem Europejskim i Radą, aby szybko wdrożyć pakiet w terminach określonych w porozumieniu międzyinstytucjonalnym. Do końca 2023 r. Komisja ma przedstawić także wniosek dotyczący drugiego koszyka nowych zasobów własnych. Drugi pakiet ma dotyczyć ram opodatkowania dochodu.
KE: Trybunał Konstytucyjny naruszył prawo UE. Rozpoczynamy procedurę naruszeniową przeciwko Polsce