Komu przysługiwała będzie tzw. renta wdowia? Od kiedy i w jakiej wysokości zaczną się wypłaty? Oto najważniejsze zapisy, które znalazły się w nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.
Aktualnie wdowiec lub wdowa, którzy nabyli prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku oraz do własnego świadczenia emerytalno-rentowego, nie mogą pobierać łącznie obydwu świadczeń. Muszą dokonać wyboru, które z nich chcą otrzymywać. Jeżeli nie podejmą żadnej decyzji, ZUS, KRUS bądź Zakład Emerytalno-Rentowy MSW, „z mocy prawa”, zacznie wypłacać świadczenie w wyższej wysokości. Obecnie wdowa lub wdowiec muszą pokryć więc z jednego świadczenia koszty prowadzenia gospodarstwa domowego, które dotychczas finansowane były z dwóch świadczeń.
Ma się to jednak zmienić. Sejm uchwalił ustawę o rencie wdowiej. Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, pozwalająca na wypłatę tego świadczenia, zgodnie z założeniami, powinna zapobiec degradacji ekonomicznej emerytek i emerytów, których małżonkowie zmarli.
Z tego tekstu dowiesz się:
- Komu przysługiwała będzie renta wdowia?
- Czy świadczenie otrzymają wszystkie wdowy i wdowcy?
- Ile będzie można dostać?
- Kiedy zacznie się wypłata pieniędzy?
Dla kogo renta wdowia?
Jakie zapisy znalazły się w ustawie? Możliwe będzie pobieranie łącznie renty rodzinnej oraz innego świadczenia emerytalno-rentowego (np. emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy czy nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego). Jedno ze świadczeń będzie wypłacane w całości a drugie w części.
Rentę wdowią będą mogły otrzymać nie tylko osoby otrzymujące emeryturę w systemie powszechnym, ale też rolniczym i mundurowym.
Trzeba jednak podkreślić, że ustawa ma obejmować jedynie tych wdowców, którzy osiągnęli wiek emerytalny, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, oraz pozostawali we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka. Przy czym renta wdowia będzie przysługiwać, jeśli wdowa/wdowiec nabyli prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Czy każda wdowa i każdy wdowiec otrzymają świadczenie?
Jednocześnie ustawodawca przewidział inne ograniczenie. Nowe świadczenie nie będzie przysługiwało po przekroczeniu trzykrotności miesięcznej kwoty przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Obecnie to ponad 5300 zł brutto.
Kiedy świadczenie będzie wypłacane?
Rada Ministrów zaproponowała, żeby świadczenie było wypłacane od 1 lipca 2025. Wnioski będzie można złożyć już w styczniu przyszłego roku. Do 31 grudnia 2026 roku renta wdowia będzie wynosić 15 proc. renty rodzinnej po zmarłym małżonku, a od 1 stycznia 2027 roku 25 proc. renty rodzinnej. W 2028 r. rząd dokona oceny programu i zdecyduje, czy budżet państwa poradzi sobie z podwyżką świadczenia do 50 proc. renty rodzinnej.
Czyli, jeżeli wdowa otrzymuje obecnie swoją emeryturę, po 1 lipca 2025 r. będzie dostawała także 15 proc. wysokości renty rodzinnej po zmarłym małżonku. Aktualnie renta rodzinna wynosi 85 proc. świadczenia zmarłego, o ile uprawniona jest do niej jedna osoba. Jeśli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby, wynosi ona 90 proc. świadczenia zmarłego. Nie będzie już konieczności wybierania między świadczeniem własnym i świadczeniem zmarłej żony czy męża.
Dlaczego wdowy i wdowcy na dodatkowe świadczenie muszą czekać jeszcze rok? Jak tłumaczy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, ZUS oraz inne organy emerytalno-rentowe muszą się odpowiednio przygotować do wykonywania tego zadania.
Według wyliczeń resortu do pobierania renty wdowiej uprawnionych będzie około 2 mln osób. Ile pieniędzy będzie ona kosztować? Rząd szacuje, że będzie to w 2025 roku – od 3,2 mld do 4,2 mld zł, w 2026 roku – od 6,7 mld do 9 mld zł, w 2027 roku – od 11,9 mld do 15,8 mld zł. Wszystko w zależności od tego, czy z uprawnienia skorzystałoby 75 proc. czy 100 proc. jego potencjalnych beneficjentów.
W ustawie zapisano też, że „poniesione wydatki zostaną częściowo rekompensowane przez spadek wydatków na inne świadczenia, w tym w szczególności po stronie budżetów jednostek samorządu terytorialnego na świadczenia z pomocy społecznej”.
Jak to wygląda w innych krajach?
Możliwość wypłacania dodatkowego świadczenia wdowom i wdowcom nie jest nowością na Starym Kontynencie. W Niemczech prawo dopuszcza możliwość łączenia świadczeń, ale w przypadku, gdy ich łączna wysokość przekracza ustalony limit, świadczenie obniża się o 40 proc. tego przekroczenia. Podobna zasada funkcjonuje we Włoszech, gdzie obniżka wynosi 50 proc. świadczenia, ale kwota limitu, do którego nie następuje obniżanie świadczenia jest ponad trzy razy wyższa niż w Niemczech.
W Czechach osoba uprawniona ma prawo do wyższego świadczenia w całości oraz do 50 proc. drugiego świadczenia.