Jak złożyć protest wyborczy? Kiedy można złożyć protest wyborczy? Jakie działania można zaskarżyć? Wybory parlamentarne za nami, jednak to nie musi być koniec procesu wyborczego. Wszelkie nieprawidłowości zaobserwowane podczas głosowania powinniśmy bowiem zgłaszać odpowiednim organom. Tu odpowiadamy na pytanie, jak to zrobić.
Wybory parlamentarne 15 października stały się faktem. Jednak zgodnie z obowiązującym prawem po wyborach można wnieść tzw. protest wyborczy. Termin na wniesienie skargi nie jest jednak długi.
Z tego tekstu dowiesz się:
- Co to jest protest wyborczy?
- Do kiedy można złożyć protest wyborczy?
- Jakie działania można zaskarżyć?
- Do jakiego organu można zgłosić protest wyborczy?
Podczas kampanii lub trwania ciszy wyborczej mogliśmy zgłaszać szereg nieprawidłowości, od zakłócania ciszy wyborczej po zrywanie plakatów. Państwowa Komisja Wyborcza (PKW) uczulała wówczas, że takie działania należy zgłaszać policji. Co jednak, kiedy mamy wątpliwości co do samego procesu głosowania? Wynik wyborczy można jednak zaskarżyć.
Odpowiadamy, jak złożyć protest wyborczy.
Co to jest protest wyborczy?
To wniosek skierowany do Sądu Najwyższego, w którym można wskazać wszelkie nieprawidłowości związane z przebiegiem głosowania. Na przykład kiedy wyborca uzna, że komisja pracuje źle i nieprawidłowo ustala wyniki głosowania, wpływając na ostateczny wynik. W proteście można również starać się unieważnić wybory.
Kto może złożyć protest wyborczy?
Państwowa Komisja Wyborcza informuje, że może to zrobić każdy, kto zauważy nieuprawiony proceder podczas wyborów lub referendum. Aby złożyć protest nie trzeba brać udziału w wyborach. Trzeba jednak należeć do spisu wyborców w danym obwodzie.
Jakie działania są przestępstwami przeciwko wyborom i referendum?
Do zachowań tych zalicza się:
- Sporządzenie listy kandydujących lub głosujących, z pominięciem uprawnionych lub wpisaniem na listę tych, którzy nie mają prawa się na niej znaleźć;
- Użycie podstępu celem nieprawidłowego sporządzenia listy kandydujących lub głosujących;
- Niszczenie, uszkadzanie, ukrywanie lub podrabianie dokumentów wyborczych albo referendalnych,
- Dopuszczenie się nadużycia przy przyjmowaniu lub obliczaniu głosów;
- Odstąpienie innej osobie niewykorzystanej karty do głosowania lub jej pozyskanie;
- Nadużycia w sporządzaniu list z podpisami obywateli zgłaszających kandydatów w wyborach lub inicjujących referendum.
Ile protestów wyborczych wpłynęło po wyborach w 2019?
Po wyborach parlamentarnych w 2019 roku do Sądu Najwyższego złożono 62 protesty. Wpłynęły także protesty od pełnomocników komitetów wyborczych: Konfederacji, PSL i Ślonzoki Razem. To zwiększa prawdopodobieństwo, że podobne skargi pojawią się i po aktualnych wyborach.
O jakich nieprawidłowościach wiemy?
Podczas tegorocznych wyborów miały miejsce różne incydenty. W Zielonej Górze, Częstochowie oraz Opolu komisja wyborcza, policja oraz delegatura KBW otrzymały skargi dotyczące wydawania kart referendalnych. Chodziło o to, że wyborcy byli pytani czy w ogóle chcą otrzymać taką kartę.
Jak podał przewodniczący PKW, Sylwester Marciniak, w dniu wyborów liczba przestępstw podczas głosowania sięgnęła 207. – Jeżeli chodzi o niszczenie dokumentów wyborczych, referendalnych – było 16 tego typu przestępstw. (…) Jeżeli chodzi o przestępstwo określone w kodeksie wyborczym artykuł 497a, czyli wyniesienie karty wyborczej – od ostatniego meldunku, ta liczba wzrosła o 12 tego typu zdarzeń – wyliczał.
W jakim terminie należy złożyć protest wyborczy?
Na złożenie protestu wyborczego nie ma wiele czasu. Trzeba to zrobić zaledwie siedem dni od momentu ogłoszenia przez PKW w Dzienniku Ustaw wyniku wyborów do Sejmu i Senatu. Wyborca może złożyć protest do Sądu Najwyższego. Powinien nie tylko sformułować w nim zarzuty, ale także przedstawić lub wskazać dowody, na których je opiera.
Protest może zostać napisany odręcznie lub na komputerze, ale musi koniecznie zawierać podpis zgłaszającego. Konieczne jest także podanie wraz ze skargą numeru PESEL składającego. To wymóg Sądu Najwyższego – bez tych czynności, wniosek może nie być w ogóle procedowany. Podobnie dzieje się w przypadku złożenia protestu przed końcem głosowania.
Co może zrobić Sąd Najwyższy?
SN, w przypadku uznania nieważności wyborów w danym okręgu, może zarządzić je ponownie. Może także nakazać powtórzenia nieprawidłowo przeprowadzonych czynności, np. tych dotyczących liczenia głosów.
Kto rozstrzyga protest wyborczy?
Protest jest rozpatrywany przez trzech sędziów w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. SN na rozpatrzenie protestu ma 90 dni. Uczestnikami są, poza wnoszącym protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej i Prokurator Generalny. Tak się składa, że tym ostatnim jest Zbigniew Ziobro, który jest także ministrem sprawiedliwości w rządzie Prawa i Sprawiedliwości. To z kolei może zagrozić sprawiedliwemu rozpatrywaniu protestów, jeśli składającym protesty będą na przykład członkowie PiS.
Ponadto, 12 października 2023 r. Rada Ławnicza Sądu Najwyższego II kadencji, zaleciła ławnikom SN, aby do czasu wyeliminowania wad prawnych całkowicie powstrzymali się od zasiadania w składach orzekających w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN oraz Izbie Odpowiedzialności Zawodowej.
Czytaj również:
- Kto wygrał wybory? Oto ostateczne wyniki sondażowe [AKTUALIZACJA]
- Wyniki wyborów do Sejmu. PKW przedstawia kolejne dane z okręgów wyborczych
- Świat patrzy na Polskę. Media za granicą komentują wyniki wyborów parlamentarnych [AKTUALIZACJA]
- Złoty się umacnia, giełda w górę. Rynek reaguje na wstępne wyniki wyborów w Polsce