Tylko 3 proc. Polaków planuje założyć własną firmę w ciągu najbliższych trzech lat – to najniższy wynik spośród 51 państw objętych badaniem Global Entrepreneurship Monitor (GEM) 2025. Jednocześnie aż 83 proc. respondentów uważa, że rozpoczęcie działalności gospodarczej jest proste. Sprzeczność ta wskazuje na dominującą rolę czynników psychologicznych, takich jak lęk przed porażką czy brak wiary we własne kompetencje.
Własna firma nie jest atrakcyjna
Choć 63 proc. Polaków deklaruje uznanie dla przedsiębiorców odnoszących sukcesy, jedynie 43 proc. postrzega prowadzenie firmy jako atrakcyjną ścieżkę kariery. Wynik ten należy do najniższych w Europie i jest znacznie słabszy niż w latach 2018-2019, kiedy pozytywnie przedsiębiorczość oceniało około 80 proc. mieszkańców Polski.
Na spadek atrakcyjności prowadzenia działalności wpływa korzystna sytuacja na rynku pracy, rosnące koszty prowadzenia firmy, niepewność gospodarcza i brak stabilności regulacyjnej. Aż 52 proc. osób, które dostrzegają szanse biznesowe, rezygnuje z ich wykorzystania z obawy przed niepowodzeniem. To więcej niż średnia europejska wynosząca 47 proc.
Mniej młodych firm, więcej dojrzałych
W ciągu ostatnich 14 lat odsetek Polaków prowadzących młode firmy (do 3,5 roku na rynku) spadł z 9,1 proc. do 2,5 proc. Jednocześnie udział przedsiębiorców zarządzających firmami dojrzałymi wzrósł z 5 proc. do 12,8 proc. Polska wyróżnia się tym trendem na tle innych państw, gdzie dominuje większy udział nowych przedsiębiorstw.
W 2024 r. odsetek młodych firm niemal się nie zmienił, natomiast przybyło przedsiębiorstw dojrzałych – ich udział wzrósł o 1,2 pkt proc. Od 2017 r. w Polsce systematycznie przewagę mają firmy starsze, co odwraca wcześniejszy trend.
Dlaczego przedsiębiorcy otwierają i zamykają firmy?
Najczęściej własna firma pojawia się u Polaka z konieczności. Aż 71 proc. właścicieli młodych firm wskazuje brak ofert pracy jako główną motywację, a 38 proc. – chęć wyższych zarobków. Znacznie rzadziej wymieniają potrzebę zmiany świata (16 proc.) czy kontynuację tradycji rodzinnej (11 proc.).
Najczęstsze powody zamykania firm to brak rentowności (35 proc. w Polsce wobec 26 proc. w Europie) oraz bariery regulacyjne, takie jak skomplikowane przepisy i system podatkowy (28 proc. wobec 10 proc.). Polska odnotowuje najwyższy udział osób wskazujących regulacje jako główną przeszkodę spośród wszystkich 51 badanych krajów.
Raport GEM 2025 podkreśla, że Polska potrzebuje działań wspierających kulturę przedsiębiorczości, zwłaszcza edukację i wsparcie dla nowych firm. Eksperci wskazują także na konieczność zwiększenia nakładów na badania i rozwój oraz transfer wiedzy z nauki do biznesu. To wzmocni potencjał innowacyjny gospodarki. Raport przygotowano we współpracy z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości i Uniwersytetem Ekonomicznym w Katowicach.
Polecamy także:
- Wakacje się kończą, a co drugi przedsiębiorca z małej firmy odetchnie z ulgą
- Nie tylko przedsiębiorcy są przedsiębiorczy. Tak myślą o sobie Polacy
- Firmy odbudowują poduszkę finansową, mimo to zaległości wciąż rosną
- Ponad 30 tys. wypadków przy pracy w Polsce. Najczęstsze przyczyny to błędy pracowników i brak szkoleń