Polska energetyka od lat domaga się reform, a pandemia w 2020 roku obnażyła skutki ich odraczania. Jak wprowadzić Nowy Ład dla polskiej energetyki? Polski sektor paliwowo – energetyczny potrzebuje odważnego i spójnego planu działań.
“Jesteśmy w wyjątkowym momencie umożliwiającym zaprojektowanie i wdrożenie nowego ładu w polskiej energetyce, który nie tylko odpowiadałby na strukturalne i bieżące problemy spółek Skarbu Państwa z aktywami węglowymi, ale też umożliwiałby ich pełne zaangażowanie w tworzenie nowego, zeroemisyjnego systemu energetycznego w Polsce i poza jej granicami” – piszą autorzy najnowszego raportu WiseEuropa “Restart: jak przełamać impas w polskiej energetyce”, Maciej Bukowski i Aleksander Śniegocki.
Główne grzechy dotychczasowej polityki Polski wobec energetyki można podsumować tak: to niekonsekwencja i brak determinacji do wprowadzania zmian.
Zdaniem WiseEuropa, tych sześć zasad pozwoli polskiej energetyce wyjść z trwającego impasu.
1. Koniec z łączeniem rentownych i nierentownych aktywów
Błędem byłby powrót do koncepcji dalszego łączenia aktywów górniczych i energetycznych.
W obliczu europejskich regulacji oraz globalnych zmian technologicznych stoją one przed zupełnie innymi wyzwaniami i szansami. Dlatego rentowne i nierentowne aktywa należy trwale i szybko rozdzielić – uważa WiseEuropa.
2. Dość połowicznych zmian
Niekonsekwentna i połowiczna restrukturyzacja nigdy nie przynosi oczekiwanych rezultatów, a problemy po czasie wracają ze zdwojoną siłą.
“Dziś szybkiej i zdecydowanej, a zarazem mądrze przeprowadzonej sanacji wymaga już nie tylko górnictwo, ale i energetyka. W horyzoncie kilkunastu lat może to dotyczyć również (nadal silnych finansowo) spółek paliwowych. Dlatego plany restrukturyzacji muszą być kompleksowe i wdrażane w sposób gwarantujący osiągnięcie założonych celów nie w horyzoncie 2-3, lecz 10-20 lat” – piszą eksperci w raporcie.
3. Dedykowane rekompensaty dla dotkniętych restrukturyzacją
Dotychczas restrukturyzacja sektorów schyłkowych w Polsce wiązała się z ponoszeniem wysokich kosztów finansowych i ekonomicznych. Jednocześnie trudniejsze zmiany i dostosowania odkładano na później.
W efekcie w ubiegłej dekadzie koszty systemowe w wypadku górnictwa i energetyki szacowane były na średnio 8 miliardów rocznie.
“W związku z dalszym zaostrzaniem celów klimatycznych Unii Europejskiej oraz zmianami warunków rynkowych (ceny CO2, koszty technologii OZE, itp.) ta strategia jest dziś nieskuteczna i wymaga daleko idącej rewizji” – stwierdza raport.
Czytaj również: Orlen ogłosił, że chce być neutralny dla klimatu w 2050 roku
4. Tak dla neutralności klimatycznej
W centrum planów restrukturyzacji sektora paliwowo-energetycznego musi się znaleźć strategiczna akceptacja międzynarodowych trendów.
“Dyskusja wokół zagadnień dekarbonizacyjnych w Polsce powinna przestać być dyskusją o zasadności zmian, a zamiast tego skupić się na efektywnych ścieżkach transformacji zgodnej z celami UE zarówno na 2030, jak i na 2050 rok”.
5. Poszanowanie interesów konsumentów, konkurencji i sektora prywatnego
Myślenie o energetyce w Polsce powinno się skupić wokół interesów konsumenta (wysoka jakość dostaw, niskie ceny, możliwość wyboru dopasowanej oferty) oraz roli, jaką dla rynku i innowacji odgrywają podmioty prywatne.
Obecnie tak nie jest, stąd “brak klarownych sygnałów rynkowych dla inwestorów prywatnych oraz niska wycena rynkowa kontrolowanych przez państwo podmiotów energetycznych na giełdzie”.
6. Umiędzynarodowić transformację
Planowane przez rząd utworzenie ponadnarodowego koncernu multienergetycznego stwarza szansę na znaczącą poprawę jego produktywności i nowej oferty dla konsumentów zagranicznych.
Eksperci WiseEuropa zauważają jednak, że będzie to też wymagać to będzie dopływu innowacji i know-how oraz podążania „czempiona” za trendami globalnymi. Dlatego konieczna jest rozbudowa działalności zagranicznej w kierunku zeroemisyjnym i unikanie inwestycji w aktywa konwencjonalne.
Więcej o nieuchronności zmian w polskim sektorze paliwowo-energetycznym można przeczytać w raporcie
O najnowszych planach polskiego rządu dotyczących polskiej energetyki i górnictwa mówi Polityka energetyczna Polski 2040, o której piszemy tutaj. Zmiany ku neutralności klimatycznej w państwowym sektorze paliwowym zasugerowała ostatnia deklaracja Orlenu o dążeniu do zeroemisyjności do 2050 roku.
A o tym, jak zazieleniają się europejskie spółki paliwowe pisaliśmy w raporcie 300Research.
Transformacja energetyczna to dziś warunek rozwojowy Polski – wywiad z Jadwigą Emilewicz