Jeśli Unia Europejska chce osiągnąć neutralność klimatyczną, to powinna jak najszybciej zrezygnować z dopłat do paliw kopalnych. Musi też szybciej rozwijać odnawialne źródła energii. I nie później niż w 2031 roku powinna objąć rolnictwo systemem handlu uprawnieniami do emisji, uważają naukowcy.
Takie postulaty zawiera najnowszy raport Europejskiej Naukowej Rady Doradczej do spraw Zmian Klimatu. To niezależny zespół naukowców, który dostarcza organom Unii Europejskiej wiedzy i analiz w zakresie objętym polityką klimatyczną.
Celem nowego raportu była ocena stanu postępu w kierunku neutralności klimatycznej w 2050 roku i sformułowanie zaleceń dla unijnej polityki klimatycznej. W czerwcu 2023 roku Rada przedstawiła rekomendację celu redukcji emisji gazów cieplarnianych w UE o 90-95 proc. do 2040 roku.
Musimy szybciej redukować emisje
Zdaniem naukowców, by osiągnąć ten cel oraz neutralność klimatyczną w 2050 roku, tempo redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku musi być ponad dwa razy wyższe niż w ostatnim okresie. Po 2030 roku powinno być jeszcze wyższe. UE zmniejszała emisje średnio o 61 megaton ekwiwalentu CO2 rocznie w latach 2005-2022. Rada uważa, że w latach 2023-2030 redukcja powinna wynieść 141 megaton rocznie a w latach 2031-2040 – 171-198 megaton rocznie.
Poziom emisji netto w całej Unii w kontekście wyznaczonych i proponowanych celów pokazujemy na wykresie,
– Obiecującym zjawiskiem jest przyspieszenie redukcji emisji gazów cieplarnianych w ostatnich latach (-94 megatony ekwiwalentu CO2 rocznie w latach 2018-2022). To trend, który rozpoczął się już w latach 2018-2019, przed pandemią COVID-19 i kryzysem energetycznym. Co więcej, wdrażanie kluczowych technologii dekarbonizacji, takich jak energia słoneczna, pojazdy elektryczne na baterie (BEV) i pompy ciepła, nabiera tempa – czytamy w raporcie.
Jeszcze więcej OZE
Opracowanie zawiera 13 kluczowych rekomendacji. Należą do nich działania krótkoterminowe i te o dłuższej perspektywie. Mają wspierać kolejno redukcję emisji o 55 proc. do 2030 roku i neutralność klimatyczną w roku 2050.
W krótkim terminie – czyli jak najszybciej, a na pewno na długo przed 2030 rokiem – Rada uważa za niezbędne wprowadzenie w życie wszystkich postanowień pakietu Fit for 55. Unia powinna też dokończyć proces nowelizacji dyrektywy dotyczącej opodatkowania energii. Inne inicjatywy rozpoczęte w ramach Europejskiego Zielonego Ładu także wymagają dokończenia.
Czytaj też: Rozwój OZE przyspiesza. Energia ze źródeł odnawialnych będzie liczyć się coraz bardziej
– Zarówno unijni, jak i krajowi decydenci powinni zapewnić stabilne perspektywy inwestycyjne dla energii odnawialnej poprzez przyjęcie oczekujących przepisów i wdrożenie istniejących polityk – czytamy w kolejnej rekomendacji.
Deklarowane w krajowych planach na rzecz energii i klimatu cele rozwoju OZE są niewystarczające, uważają naukowcy. Dodatkowo należy poprawić warunki inwestycji w OZE, na przykład poprzez usprawnienie procesu przyznawania pozwoleń.
Paliwa kopalne bez dopłat
W kolejnym punkcie Rada Doradcza zaleca pilne i całkowite wycofanie dopłat do paliw kopalnych w UE. Państwa członkowskie powinny jej zdaniem wyznaczyć daty wycofania wszelkiego rodzaju subsydiów do węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego.
W Polsce oznaczałoby to nie tylko zakończenie płatności dla elektrowni węglowych w ramach rynku mocy. Byłby to też koniec dotacji dla górnictwa i wspierania elektrociepłowni spalających węgiel i gaz. Rząd musiałby też opracować formy wsparcia dla wrażliwych odbiorców energii, które nie są dopłatami do paliw, za to wspierają np. efektywność energetyczną.
Następne pięć zaleceń także powinno zostać wprowadzone w życie w krótkim terminie, ale dotyczą one już celu neutralności klimatycznej. Naukowcy uważają, że UE powinna dostosować poszczególne polityki do celu stopniowego wycofywania paliw kopalnych. Polityka rolna także powinna uwzględniać cele klimatyczne. W polityce klimatycznej powinna natomiast określić i wziąć pod uwagę skutki społeczno-ekonomiczne. Jednocześnie UE powinna wspierać zarówno publiczne, jak i prywatne inwestycje w dziedzinie klimatu.
– Wdrażanie wychwytywania i utylizacji lub składowania dwutlenku węgla, wodoru i bioenergii powinno być ukierunkowane na takie rodzaje działalności, które nie mają alternatywnych opcji łagodzenia skutków lub te możliwości są ograniczone – czytamy dalej.
Reforma systemu handlu emisjami
Rekomendacje długoterminowe to te, które zdaniem naukowców należy wprowadzić w życie nie później niż w 2031 roku. To między innymi zalecenie wzmocnienia nadzoru nad realizację polityki klimatycznej.
Interesuje cię energetyka i ochrona klimatu? Zapisz się na 300Klimat, nasz cotygodniowy newsletter
Naukowcy rekomendują też dostosowanie systemu handlu emisjami do celu neutralności klimatycznej. Kolejna rekomendacja to jego rozszerzenie na wszystkie najważniejsze sektory gospodarki, w szczególności na rolnictwo i produkcję żywności. System powinien także objąć pochłanianie dwutlenku węgla, w tym poprzez zmianę użytkowania gruntów.
Rada uważa też, że UE powinna zająć się kwestią popytu na energię i surowce.
– Polityka UE powinna silniej zachęcać do ograniczania zapotrzebowania na energię i materiały (w zakresie mobilności, mieszkalnictwa, wykorzystania materiałów i diety), zarówno poprzez poprawę efektywności, jak i zmiany zachowań – czytamy.
Polecamy także:
- To już potwierdzone: za nami rekordowo ciepły rok. Dramatyczne świadectwo zmian klimatu
- Miliony dodatkowych zgonów, biliony dolarów strat. Kryzys klimatyczny odbije się na zdrowiu
- Nie tylko paliwa kopalne. Ludzkość testuje granice wytrzymałości Ziemi konsumując na potęgę
- UE zredukowała emisje o ponad jedną piątą w 14 lat. Najwięksi emitenci to wciąż Niemcy i Polska