Międzynarodowa Agencja Energetyczna opublikowała raport, w którym wykazuje, że Europa mogłaby w tym roku podjąć kroki pozwalające na zmniejszenie importu gazu z Rosji o ponad jedną trzecią, a dodatkowe, tymczasowe środki umożliwiłyby zmniejszenie importu o ponad połowę.
Obecnie europejskie uzależnienie od gazu z Rosji jest wysokie. W 2021 roku importowaliśmy około 155 miliardów metrów sześciennych tego surowca, co stanowiło około 45 proc. całego importu i prawie 40 proc. całkowitego zużycia gazu.
MAE w swoim raporcie zawarła plan składający się z dziesięciu kroków, które można podjąć natychmiast, żeby zmniejszyć zależność od rosyjskiego gazu i wzmocnić w krótkim terminie odporność unijnej sieci gazowej.
Poniżej przedstawiamy skrót planu MAE.
1. Niezawieranie nowych umówi na dostawę gazu z Rosją.
Na koniec 2022 roku wygasną kontrakty z Gazpromem na dostawę około 15 miliardów m3 gazu rocznie, co stanowi ok. 12 proc. eksportu gazu tej spółki do UE. Do końca dekady wygasną kontrakty na łącznie prawie 40 mld m3 gazu od Gazpromu. To naturalna okazja na zdywersyfikowanie dostaw.
2. Zastąpienie dostaw z Rosji alternatywnymi źródłami.
W ciągu najbliższego roku produkcja wewnątrz UE i import z innych krajów niż Rosja (w tym z Azerbejdżanu i z Norwegii) mogłyby wzrosnąć nawet o 10 mld m3 w porównaniu do 2021 r. Rynek gazu ma jednak ograniczone zasoby, a więc ceny surowca poszybowałyby w górę.
3. Wprowadzenie obowiązkowego minimum zapasów gazu, żeby zwiększyć odporność rynku.
To nie tylko sposób na zachowanie bezpieczeństwa energetycznego w przypadku kryzysu, z którym teraz się mierzymy, ale również na utrzymanie stabilnych cen w przypadku nagłego, sezonowego zwiększenia zapotrzebowania. Według szacunków MAE potrzebne jest osiągnięcie co najmniej 90-procentowego zapełnienia magazynów. Regionalna koordynacja poziomu zapasów mogłaby wzmocnić bezpieczeństwo przed kolejnym sezonem zimowym.
4. Przyspieszenie włączenia do sieci nowych instalacji słonecznych i wiatrowych.
Już teraz, dzięki uruchomieniu nowych instalacji i powrocie do przeciętnych warunków pogodowych, UE spodziewa się zwiększenia produkcji energii z OZE o ponad 15 proc. względem 2021 r. Szybszy rozwój dachowych instalacji fotowoltaicznych pozwoli też na obniżenie rachunków gospodarstw domowych.
5. Maksymalizacja wytwarzania z istniejących źródeł biopaliwowych i nuklearnych.
W 2021 roku niektóre reaktory w UE zostały wyłączone w celu konserwacji i kontroli bezpieczeństwa. Przywrócenie ich do bezpiecznego działania w 2022, a także włączenie nowego reaktora w Finlandii, może zwiększyć produkcję z tego źródła do 20TWh. Z drugiej strony mamy jednak planowaną rundę zamykania reaktorów, którą można byłoby w bezpieczny sposób odsunąć w czasie. Z kolei unijne bioelektrownie w 2021 r. pracowały tylko na 50 proc. swoich możliwości.
6. Wprowadzenie krótkoterminowych działań na rzecz ochrony konsumentów przed wysokimi cenami energii.
Obecny kształt rynku sprawia, że wzrost cen gazu w UE przekłada się pośrednio na wysokie ceny hurtowe energii elektrycznej. Tej zależności nie da się wyeliminować, ale dostawcy energii wciąż mają okazję na osiągnięcie dodatkowych zysków. Zwiększenie opodatkowania tych firm pozwoliłoby na redystrybucję tych zysków w celu obniżenia rachunków konsumentów.
7. Przyspieszenie wymiany bojlerów na pompy ciepła.
Podwojenie tempa instalacji pomp w UE pozwoliłoby na zmniejszenie zużycia gazu o 2 mld m3 w pierwszym roku. Wymagałoby to łącznie 15 mld euro inwestycji. Wymiana powinna zajść zarówno w domach prywatnych, jak i w przemyśle, chociaż tam ich instalacja może zająć więcej czasu.
8. Przyspieszenie poprawy efektywności energetycznej budynków oraz przemysłu.
Jak zaznacza MAE, zwiększanie efektywności energetycznej jest jednym z najlepszych sposobów na bezpieczną transformację energetyczną, ale proces ten wymaga czasu. Jednym z możliwych do podjęcia kroków jest zwiększenie odsetka remontowanych budynków z 1 proc. do 1,7 proc. rocznie, z poświęceniem szczególnej uwagi najmniej efektywnym budynkom. Kolejnym prostym krokiem mogłoby być zwiększenie skali instalacji inteligentnych termostatów oraz pomoc małym i średnim firmom przy osiągnięciu większej efektywności energetycznej.
9. Zachęcenie konsumentów do zmniejszenia zużycia ogrzewania w domach oraz biurach.
Regulacja termostatów przyniosłaby natychmiastowe zmniejszenie zużycia w budynkach ogrzewanych gazem.
10. Zwiększenie wysiłków w celu dywersyfikacji i dekarbonizacji.
Obecnie głównym gwarantem elastyczności w dostawie mocy – czyli zmieniającego się zapotrzebowania – jest gaz. Rządy europejskich państw muszą według MAE skupić się na rozwoju i wdrażaniu odnawialnych i wydajnych sposobów na zapewnienie tej elastyczności.
Więcej o raporcie można przeczytać tutaj.
Międzynarodowa Agencja Energetyczna jest organizacją powołaną w ramach Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w celu wdrożenia międzynarodowego programu energetycznego. Została utworzona w listopadzie 1974 r. w następstwie pierwszego światowego kryzysu naftowego jako forum współpracy w dziedzinie energii 30 państw członkowskich.
Polecamy także:
- PGNiG odbierze w marcu aż 5 dostaw skroplonego gazu LNG. To rekord
- Zielone światło dla wznowienia budowy Baltic Pipe. Gaz do Polski popłynie już jesienią
- Skąd Europa bierze gaz i czy da się zastąpić gaz z Rosji?
- Zapasy gazu w Polsce wystarczą na okres zimowy – wicepremier
- Spokojnie obejdziemy się bez gazu z Rosji. Ale taniej nie będzie. Wywiad z dr Andrzejem Sikorą