W czerwcu już ponad połowa polskich firm (54 proc.) borykała się z problemem niedostępności pracowników. Stopa bezrobocia jest najniższa od 32 lat, a według Eurostatu jest drugą najniższą wartością w Europie.
Brakuje rąk do pracy
Jak wynika z badań prowadzonych na potrzeby Miesięcznego Indeksu Koniunktury (MIK) więcej firm niż miesiąc wcześniej (+5 pkt. proc.) uznało, że niedostępność pracowników w dużym lub bardzo dużym stopniu utrudnia funkcjonowanie ich przedsiębiorstwa.
Na ten problem skarżyli się przede wszystkim przedsiębiorcy z małych firm. Tu wzrost wskazań był relatywnie wysoki (+17 pkt. proc. w skali miesiąca). Podobnie wysoki wzrost wskazań m/m wystąpił w branży handlowej (+ 14 pkt. proc.).
Z kolei w czerwcu branżą najbardziej dotkniętą niedoborem pracowników było budownictwo. Dla ponad 60 proc. firm tego sektora jest to bariera o dużym i bardzo dużym znaczeniu dla prowadzenia biznesu.
Rekordowo niskie bezrobocie
Jednocześnie stopa bezrobocia w Polsce osiągnęła rekordowe minimum. Według danych Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej stopa bezrobocia rejestrowanego w końcu czerwca wyniosła 4,9 proc. i była najniższa od 32 lat. Natomiast według Eurostatu (na podstawie badania Labour force survey), stopa bezrobocia w Polsce w maju wyniosła 2,7 proc. To druga najniższą wartość w Unii Europejskiej.
Na niedostępność pracowników narzekają przede wszystkim branże poszukujące pracowników tymczasowych. Według badań Grupy Progres, zapotrzebowanie na pracowników tymczasowych w pierwszej połowie 2022 r. wzrosło o 22 proc. w porównaniu do tego samego okresu w poprzednim roku.
Ze względu na dużą dynamikę zmian gospodarczych i politycznych na świecie, pracodawcy na większą skalę zatrudniają pracowników tymczasowych. Dzięki temu mają większą elastyczność kadrową.
Od stycznia do końca maja 2022 roku osoby zatrudnione jako pracownicy tymczasowi przepracowały o 27 proc. godzin więcej niż w takim samym okresie w zeszłym roku. W tym roku o 51 proc. wzrosła liczba zatrudnionych tymczasowo Ukraińców. Aż 78 proc. z nich stanowiły kobiety.
W przyszłości zabraknie pracowników?
Nie jest jednak pewne, czy w kolejnych miesiącach problem niedostępności pracowników będzie narastał. Z jednej strony, rządowa strategia bezpieczeństwa żywnościowego Polski zakłada częściowe przejęcie od Ukrainy roli głównego producenta żywności dla Europy. W związku z tym można spodziewać się wzrostu zapotrzebowania na pracowników w sektorze przetwórstwa przemysłowego i w rolnictwie.
Z drugiej strony, spada liczba ofert pracy. Według raportu Grant Thornton, w czerwcu liczba ofert pracy zmalała – było ich o 8 proc. mniej niż przed rokiem. Możliwe, że wysoka inflacja i stopy procentowe oraz rosnące oczekiwania płacowe pracowników będą stopniowo zniechęcać pracodawców do zwiększania poziomu zatrudnienia.
Również z badań MIK wynika, że zmniejszył się (o 4 pkt. proc. w skali miesiąca) udział firm planujących zatrudnienie nowych pracowników. W lipcu plany zwiększenia zatrudnienia w najbliższych 3 miesiącach miało 11 proc. firm.
Na pewno przed rynkiem pracy stoi wiele wyzwań. Można wykorzystać potencjał uchodźców ukraińskich oraz alternatywnie otworzyć się na inne kierunki rekrutacyjne niż Ukraina. Istnieje też szansa na zwiększenie wydajności pracy lub aktywizację osób biernych zawodowo (np. emerytów).
Poza tym pracodawcy prawdopodobnie zostaną zmuszeni do wykazywania większej elastyczności w proponowaniu warunków umów o pracę (np. zatrudnianie w niepełnym wymiarze czasu, pracy zdalnej, pracy zadaniowej i uwzględniania ponadstandardowych potrzeb pracowników).
Oferty pracy głównie dla specjalistów IT. Ale nie tylko oni są rozchwytywani