Ilość odpadów opakowaniowych w UE nieustannie rośnie. Ich generacja na jednego Europejczyka to średnio 180 kg rocznie. Dla Polski ta wartość wynosi około 172 kg. UE chce z tym walczyć i proponuje nowe regulacje.
Od 2009 do 2019 roku ilość odpadów opakowaniowych w Unii Europejskiej wzrosła o 13,5 mln ton do ponad 79 mln ton. Według szacunków Komisji Europejskiej, do 2030 r. ich ilość wzrośnie o kolejne 15 mln ton.
UE proponuje nowe przepisy dotyczące odpadów opakowaniowych. 30 listopada 2022 roku Parlament Europejski i Rada Europy przedstawiły propozycję rewizji rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.
Co znalazło się w projekcie regulacji?
Zmiany zaproponowane w przepisach mają zmniejszyć ilość odpadów opakowaniowych na osobę o 15 proc. w każdym państwie członkowskim do 2040 roku. W ostatnich 20 latach w UE użycie wielokrotnych opakowań drastycznie zmalało. Dla przykładu, od 1999 do 2019 roku w Danii udział opakowań wielokrotnego użytku zmalał o 80 proc., a w Finlandii – o 76 proc.
Dlatego w ramach nowych przepisów UE proponuje wprowadzenie obowiązku oferowania przez końcowych dystrybutorów lub producentów określonego procentu swoich produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku.
Zmiany dotyczą także zimnych i gorących napojów, które mają być sprzedawane w opakowaniach wielorazowych. Alternatywą jest to, że w ofercie znajdzie się możliwość zakupu w postaci napełnienia przyniesionego pojemnika. Cel na 2030 rok to 20 proc., a w 2040 roku ma to być 80 proc.
Dla napojów alkoholowych, w tym piwa, cel ten do 2030 roku wynosi 10 proc., a do 2040 – 25 proc. Jeśli zaś chodzi o branżę e-commerce, to do 2030 roku 10 proc. opakowań używanych do przewożenia produktów będzie musiało nadawać się do ponownego użycia. W 2040 roku powinna to być połowa.
UE proponuje także ujednolicone i czytelne oznakowanie opakowań wielokrotnego użytku. Chce też wycofania miniaturowych opakowań kosmetyków w hotelach. Ma też zakazać stosowania opakowań jednorazowych przez klientów gastronomicznych spożywających posiłek wewnątrz lokalu.
Recykling musi się opłacać – co proponuje KE?
Potrzebne jest także zwiększenie wielkości i opłacalności recyklingu opakowań. Dlatego zaproponowano także utworzenie obowiązkowych systemów kaucji za plastikowe butelki i puszki aluminiowe. Rada Europejska i KE postulują też wprowadzenie minimalnej zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w produkowanych opakowaniach.
Polska jest daleka od spełnienia celów UE dla recyklingu. Według danych Eurostatu, w 2019 r. w Polsce 55 proc. odpadów opakowaniowych zostało poddanych recyklingowi.
Jednak to wzrost w porównaniu z 2009 rokiem, kiedy ten odsetek wynosił 36,8 proc. Recykling dotyczył prawie 80 proc. opakowań papierowych i kartonowych, 67 proc. opakowań szklanych i prawie 32 proc. opakowań plastikowych.
Według danych Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, w 2020 roku w Polsce tylko 45 proc. odpadów opakowaniowych zostało poddanych recyklingowi. Najniższą efektywność recyklingu, wynoszącą 28,6 proc., odnotowano dla opakowań z tworzyw sztucznych. Najwyższa efektywność recyklingu, na poziomie 60,4 proc., to opakowania z papieru i tektury.
Na mocy obowiązującej dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, do 2025 r. co najmniej 65 proc. wszystkich opakowań musi zostać poddana recyklingowi, a od 2030 r. – 70 proc. (dokładniej do 2025 r. – 50 proc. opakowań plastikowych, 75 proc. opakowań papierowych i 70 proc. opakowań szklanych).