Spożycie w Polsce nie maleje i nadal jest jednym wyższych wśród krajów OECD. W pierwszym roku pandemii nawet wzrosło w porównaniu z poprzednim.
W 2020 r. średnia konsumpcja cukru pod różnymi postaciami (w formie nieprzetworzonej, jak i zawartego w produktach) wyniosła 42,7 kilograma. To najnowsze dane GUS.
Bywało już więcej, np. w 2018 r. było to 47 kilo na głowę, co było wielkością rekordową co najmniej od początku lat 80. poprzedniego wieku.
Wynik za poprzedni rok jest niższy, ale nadal wysoki. Konsumpcja zwiększyła się w ciągu roku o pół kilo, a w ostatnich 20 latach większe spożycie notowano tylko cztery razy.
To niedobrze, bo im więcej jemy cukru, tym gorzej dla zdrowia publicznego. To właśnie on, zwłaszcza ten zawarty w słodkich napojach i słodyczach, jest przyczyną rozszerzania się epidemii otyłości w Polsce i rozwoju chorób z nią związanych.
Tak przynajmniej sądzą eksperci zajmujący się zdrowiem. W raporcie Narodowego Funduszu Zdrowia „Cukier, otyłość – konsekwencje” z 2019 r. szacowano, że przeciętnie osoby, których zgon można powiązać z konsekwencjami spożycia napojów słodzonych cukrem żyją o 15 lat krócej niż średnio osoba w ich wieku.
Autorzy raportu wyliczali wtedy, że blisko 1400 zgonów rocznie wynikało z konsekwencji nadmiernego spożycia napojów słodzonych cukrem.
Zamiłowanie do cukru wyróżnia Polskę w statystykach międzynarodowych. Przeciętne roczne spożycie na osobę jest nie tylko dwa razy większe, niż średnia światowa (ok. 22 kg rocznie), ale i przewyższa średnią dla krajów OECD. Widać to na tym wykresie:
Nasze 43 kilogramy na osobę plasuje nas zdecydowanie w grupie krajów zamożnych, gdzie konsumpcja cukru jest największa. Taki wniosek można wysnuć na podstawie corocznych raportów OECD i Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO).
W najnowszej tegorocznej edycji OECD-FAO Agricultural Outlook 2021-2030 można wyczytać, że w krajach o najwyższym dochodzie średnie spożycie cukru to ponad 38 kilogramów na osobę. A tam, gdzie dochód jest najniższy to niespełna 12 kilogramów.
OECD i FAO uważają jednak, że ta tendencja może stopniowo się odwracać – to znaczy spożycie cukru powinno spadać u bogatych i stopniowo rosnąć u tych mniej zamożnych.
To pierwsze będzie efektem wprowadzanych programów ograniczenia konsumpcji żywności wysoko kalorycznej – co robi się po to, by zapobiegać negatywnym skutkom, jak właśnie otyłość.
To drugie zaś będzie związane ze stopniowym wzrostem dochodów, którego spodziewają się eksperci obu organizacji.
Najszybciej wzrost konsumpcji ma następować w Azji, głównie ze względu na coraz większy popyt na produkty bogate w cukier. W Afryce popyt też ma rosnąć, choć wolniej i raczej na cukier w postaci nieprzetworzonej. Raport ocenią, że w Ameryce Łacińskiej, która już teraz ma wysoki poziom konsumpcji na mieszkańca, jej wzrost do 2030 r. będzie stosunkowo niewielki, bo tylko 4 proc.
Globalnie spożycie cukru w najbliższej dekadzie będzie rosło. Raport zakłada, że w tempie około 1,4 proc. rocznie, osiągając 196 mln ton do 2030 r. Zwiększy się też światowa średnia, do 23 kilogramów na osobę rocznie.
Polska, podobnie jak inne kraje, gdzie konsumpcja cukru jest wysoka, próbuje wpływać na wielkość spożycia. Od tego roku obowiązuje tzw. opłata cukrowa.
Podatek w polskim wydaniu jest krytykowany, bo obejmuje również napoje słodzone zamiennikami cukru. O tym, czy jest on skuteczny – czyli, czy ogranicza apetyty na cukier – przekonamy się jednak dopiero za rok, gdy GUS zaktualizuje swoje dane.