Nowe urlopy, dodatkowe przerwy w pracy, czy nowe przepisy o dodatkowym zatrudnieniu. 26 kwietnia wchodzą w życie zmiany w Kodeksie pracy. Mają pomóc w łączeniu obowiązków zawodowych z rodzinnymi. Oto 5 najważniejszych zmian.
Przed nami kilka zmian w prawie pracy. Już 26 kwietnia 2023 r. zaczną obowiązywać przepisy, które dostosowują polski Kodeks pracy do unijnej dyrektywy dotyczącej równowagi między życiem zawodowym i prywatnym, tzw. work-life balance. Nowelizacja Kodeksu pracy zdecydowanie zwiększa uprawnienia pracowników.
Z tego tekstu dowiesz się:
- jakie nowe prawa zyskują pracownicy;
- kto i kiedy skorzysta z urlopu opiekuńczego;
- czym jest zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej;
- na jakie nowe przywileje może liczyć pracownik-rodzic;
- co zmienia się w kontekście urlopu rodzicielskiego.
Nie trzeba ukrywać drugiej pracy
Pracodawca nie będzie mógł już zabronić swojemu pracownikowi pracy w innej firmie. Niezależnie od tego, na jakiej podstawie jest ona wykonywana (umowa o pracę, umowa zlecenia czy umowa o dzieło).
Z zakazu równoległego zatrudnienia pracodawca skorzysta jedynie jeżeli zawrze ze swoim pracownikiem umowę o zakazie konkurencji. Przy czym szef będzie mógł zabronić swojemu podwładnemu wykonywania pracy dla innego podmiotu, jeżeli pozwolą mu na to inne przepisy. Na przykład regulacje dotyczące zatrudnienia pracowników samorządowych wprost zakazują wykonywania zajęć, które wiązałyby się z naruszeniem obowiązków służbowych.
Zobacz też: Praca dorywcza zyska na popularności. Firmy coraz częściej z niej korzystają
Kolejna nowość to prawo pracownika zatrudnionego od co najmniej 6 miesięcy do wystąpienia z wnioskiem o zmianę warunków zatrudnienia. Taki wniosek można złożyć raz w roku. Czego może on dotyczyć? Na przykład zamiany umowy o pracę zawartej na rok na umowę o pracę na czas nieokreślony lub zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy.
Kodeks pracy – więcej przerw
Przed nami także zmiany dotyczące liczby przerw, z których pracownik ma prawo skorzystać. Teraz jest tak, że jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, zatrudniony może zrobić sobie jedną 15-minutową przerwę. I to się nie zmienia.
Natomiast nowością jest to, że osoba pracująca co najmniej 9 godzin na dobę będzie mogła skorzystać z kolejnej przerwy (również kwadrans). Z kolei ci, którzy spędzają w pracy co najmniej 16 godzin na dobę, otrzymają prawo do trzeciego 15-minutowego odpoczynku.
Urlop opiekuńczy 2023
Pracownikowi będzie przysługiwał w ciągu roku kalendarzowego urlop opiekuńczy. Po to, żeby mógł on zająć się członkiem rodziny (synem, córką, matką, ojcem bądź małżonkiem) lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop ten będzie mógł być wykorzystany jednorazowo lub w częściach. Do dyspozycji mamy 5 dni. Urlop opiekuńczy jest bezpłatny.
Do kiedy trzeba złożyć wniosek? Najpóźniej dzień przed rozpoczęciem urlopu opiekuńczego. Co ważne, żeby z niego skorzystać, nie potrzebujemy zaświadczenia lekarskiego.
Siła wyższa zwolni od pracy
Kolejna zmiana w przepisach to zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej. Chodzi tu o chorobę bądź wypadek dotyczące kogoś z rodziny. Wymiar zwolnienia wynosi 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Pracownik zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia. W tym przypadku wniosek można złożyć ustnie lub pisemnie, nawet w dniu, w którym chcemy skorzystać z takiego zwolnienia.
Elastyczna praca dla rodziców
Pracownik wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 8. roku życia będzie mógł złożyć wniosek o zastosowanie elastycznej organizacji pracy. Wniosek trzeba przekazać w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy. Na czym polegać ma ta elastyczna organizacja pracy? Chodzi np. o obniżenie wymiaru etatu, pracę zdalną czy system pracy weekendowej.
Aktualnie pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia nie wolno – bez jego zgody – zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy. Tymczasem nowelizacja Kodeksu pracy wydłuża wiek dziecka z 4. do 8. roku życia i tym samym przedłuża okres ze wspomnianymi zakazami.
Dłuższy urlop rodzicielski
Nowe przepisy wydłużają też wymiar urlopu rodzicielskiego. W przypadku jednego dziecka będzie to 41 tygodni (obecnie to 32 tygodnie), natomiast w przypadku ciąży mnogiej będą to 43 tygodnie (aktualnie 34 tygodnie). Natomiast jeżeli dziecko jest upośledzone lub nieuleczalnie chore, wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi analogicznie 65 tygodni lub 67 tygodni.
Chcesz być na bieżąco? Subskrybuj 300Sekund, nasz codzienny newsletter!
Urlop rodzicielski w nowym, wyższym niż dotychczas wymiarze, nadal będzie przysługiwał łącznie obojgu opiekunom. Każdy z nich ma wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Przy czym przywileju tego nie można przenosić na drugiego z rodziców dziecka.
Jednocześnie nowelizacja Kodeksu pracy skraca czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego. Obecnie są to 24 miesiące od dnia, kiedy pociecha pojawia się na świecie. Po zmianach będzie to 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka. Natomiast wymiar urlopu ojcowskiego, czyli 2 tygodnie, nie zmienia się.