Obecna polityka klimatyczna państw to za mało, by ograniczyć ocieplenie klimatu. Najnowszy raport IPCC wskazuje, że mamy wciąż możliwość wprowadzenia skutecznych działań.
Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) to grupa ekspertów, powołana na wniosek ONZ. Już w raporcie specjalnym z 2018 roku zespół postawił tezę, że ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5 stopnia Celsjusza do końca stulecia jest możliwe. Jednak wymaga to znacznych redukcji emisji.
Obecnie publikowane opracowanie to tak zwany Raport Syntetyczny, które zamyka szósty cykl oceny (AR6) dokonany przez IPCC. Raport Syntetyczny podsumowuje ustalenia trzech raportów specjalnych z 2018 r. i 2019 r. oraz trzech raportów grup roboczych z lat 2021 i 2022.
Krótkie okno możliwości
Autorzy opracowania przypominają, że zmiany klimatu stanowią zagrożenie dla dobrostanu ludzi i całej planety. Skutki to między innymi zwiększone ryzyko śmierci z powodu upałów, susze czy ekstremalne zjawiska pogodowe.
W Raporcie Syntetycznym zwrócono szczególną uwagę na straty i szkody spowodowane zmianami klimatu. Także na to, że nieproporcjonalnie mocno dotykają one mniej rozwinięte części świata.
– Prawie połowa ludności świata żyje w regionach, które są wysoce podatne na zmiany klimatu. W ostatnim dziesięcioleciu liczba zgonów z powodu powodzi, suszy i burz była 15 razy wyższa w regionach o wysokim stopniu narażenia – komentuje współautorka raportu Aditi Mukherji, cytowana w komunikacie.
Żeby ten negatywny wpływ ograniczyć, musimy działać teraz. Okno możliwości może wkrótce się zamknąć.
Czytaj także: Lasy północy emitowały więcej CO2 niż lotnictwo. Rok 2021 był rekordowy
Z wyliczeń i szacunków IPCC wynika, że zobowiązania państw przyjęte w ramach Porozumienia Paryskiego to za mało. Wpływ obecnie działających polityk na emisje gazów cieplarnianych i wzrost temperatury pokazano na wykresie.
– Niemal niezależnie od naszych emisji, temperatura wzrośnie o 1,5 stopnia wobec ery przedprzemysłowej w pierwszej połowie następnej dekady. Prawdziwe pytanie jest takie – czy osiągniemy ten poziom, może nieco więcej i potem go obniżymy? Czy też przekroczymy 2 stopnie i więcej? Przyszłość jest więc w naszych rękach – mówi Peter Thorne z IPCC.
Mamy w rękach narzędzia
Bardziej optymistyczny przekaz to ten, że mamy możliwości ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i adaptacji do zmian klimatu. Są one liczne, wykonalne i skuteczne. A także dostępne już teraz, twierdzą naukowcy.
– Włączenie skutecznych i sprawiedliwych działań na rzecz klimatu nie tylko zmniejszy straty i szkody dla przyrody i ludzi, ale także zapewni szersze korzyści – mówi przewodniczący IPCC Hoesung Lee.
– Ten Raport Syntetyczny podkreśla pilną potrzebę podjęcia bardziej ambitnych działań i pokazuje, że jeśli będziemy działać teraz, nadal możemy zabezpieczyć nadającą się do życia, zrównoważoną przyszłość dla wszystkich – dodaje.
Adaptacja i ograniczanie emisji
Zdaniem IPCC, rozwiązaniem jest rozwój uwzględniający zarówno adaptację do zmian klimatu, jak i redukcję emisji.
Przykładowo, dostęp do czystej energii i technologii poprawia stan zdrowia ludności, zwłaszcza kobiet i dzieci. Elektryfikacja oparta o niskoemisyjną energię, ruch pieszy, rowerowy i transport publiczny poprawiają jakość powietrza i stan zdrowia.
Korzyści ekonomiczne dla zdrowia ludzi wynikające z samej poprawy jakości powietrza byłyby mniej więcej takie same jak koszty ograniczenia lub uniknięcia emisji. A być może nawet większe.
– Największe korzyści w zakresie dobrostanu mogą wynikać z nadania priorytetu redukcji ryzyka klimatycznego dla społeczności o niskich dochodach i zmarginalizowanych, w tym osób mieszkających w nieformalnych osiedlach – mówi współautor raportu Christopher Trisos.
– Przyspieszenie działań klimatycznych nastąpi tylko wtedy, gdy nastąpi wielokrotny wzrost finansowania. Niewystarczające i źle dopasowane finanse hamują postęp – podkreśla.
Interesuje cię energetyka i ochrona klimatu? Zapisz się na 300Klimat, nasz cotygodniowy newsletter
Zrównoważony rozwój
IPCC przekonuje, że dostępne globalnie środki finansowe są wystarczające, by szybko obniżyć poziom emisji gazów cieplarnianych. Kluczowe jest jednak zniesienie barier i skierowanie tych funduszy na cele klimatyczne. By to było możliwe, konieczne jest współdziałanie rządów, banków centralnych, organów nadzoru i inwestorów.
– System finansowy powinien zareagować. W naszej ocenie wartość inwestycji zarówno w adaptację, jak i mitygację zmian klimatu musi wzrosnąć co najmniej trzy do sześciu razy – mówi współautor Dipak Dasgupta.
Autorzy podkreślają, że klimat, ekosystemy i społeczeństwo są ze sobą powiązane. Dlatego zwracają uwagę na konieczność objęcia ochroną 30-50 proc. powierzchni lądów i wód. A także na potrzebę realizacji proklimatycznych działań w miastach.
Redukcję emisji możemy osiągać dzięki zmianom w sektorach: żywności, energii elektrycznej, transportu, przemysłu, budynków i zagospodarowania terenu. Jednocześnie mogą one ułatwić ludziom prowadzenie niskoemisyjnego stylu życia, co wpłynie również na poprawę ich dobrostanu, zaznaczono.
– Transformacyjne zmiany mają większe szanse na sukces tam, gdzie istnieje zaufanie, gdzie wszyscy współpracują, aby nadać priorytet ograniczeniu ryzyka, i gdzie korzyści i obciążenia są dzielone sprawiedliwie – podsumowuje Hoesung Lee.
Polecamy także:
- Wojna nie przyspieszyła transformacji energetycznej. „Nie redukujemy emisji CO2” [WYWIAD]
- Milion plastikowych butelek co minutę. Kłopoty z branżą konfekcjonowania wody
- Migranci klimatyczni. Prawo nie chroni uciekających przed suszą
- Korporacje trują lotami służbowymi. I nawet nie planują przestać
- Szare odcienie zielonej energii. Jak czysta elektromobilność budzi brudne demony
- Światowe emisje CO2 osiągnęły w zeszłym roku rekordowy poziom. Jest najnowszy raport IEA
- Niebezpieczne zmiany klimatu. Jedna grupa jest szczególnie zagrożona
- Śnieg w grudniu a globalne ocieplenie. Czym się różni pogoda od klimatu? [EXPLAINER]