Stulatkowie, kiedyś uważani za rzadkość, stają się coraz bardziej powszechni. Są oni najszybciej rosnącą grupą demograficzną na świecie, a ich liczba już od lat 70. XX wieku podwaja się co około dziesięć lat.
Od zawsze ludzi interesowało jak długo może trwać zdrowe ludzkie życie i co o tym decyduje. Platon i Arystoteles dyskutowali i pisali o procesie starzenia ponad 2300 lat temu.
Jednak dążenie do zrozumienia tajemnic wyjątkowej długowieczności nie jest łatwe. Wymaga ono rozwikłania złożonych zależności między predyspozycjami genetycznymi, a stylem życia oraz sposobem, w jaki oddziałują one na siebie w ciągu całego życia człowieka. Nasze najnowsze badania, opublikowane w czasopiśmie GeroScience, ujawniły kilka wspólnych biomarkerów, w tym poziom cholesterolu i glukozy, u osób, które żyją dłużej niż 90 lat.
Dziewięćdziesięciolatkowie i stulatkowie od dawna budzą duże zainteresowanie naukowców, ponieważ mogą pomóc nam zrozumieć, jak żyć dłużej, a być może także jak starzeć się w lepszym zdrowiu. Do tej pory badania stulatków były często prowadzone na małą skalę i skupiały się na wybranej grupie, na przykład wykluczając stulatków mieszkających w domach opieki.
Jak badano długowieczność
Nasze badanie jest największym dotychczasowym badaniem porównującym profile biomarkerów mierzone w ciągu całego życia wśród osób wyjątkowo długowiecznych i ich krócej żyjących rówieśników.
Chcesz być na bieżąco? Subskrybuj 300Sekund, nasz codzienny newsletter!
Porównaliśmy profile biomarkerów osób, które dożyły wieku 100 lat i ich krócej żyjących rówieśników, oraz zbadaliśmy związek między tymi profilami a szansą na dożycie stu lat.
Nasze badania objęły dane 44 000 Szwedów, którzy poddali się badaniom lekarskim w wieku od 64 do 99 lat – byli oni próbką tak zwanej kohorty Amoris. Uczestników tych obserwowano następnie na podstawie szwedzkich rejestrów danych przez okres do 35 lat. Spośród tych osób 1224, czyli 2,7 proc., dożyło 100 lat. Miażdżąca większość (85 proc.) stulatków stanowiły kobiety.
Do badania użyto dwunastu biomarkerów z analiz krwi, związanych ze stanami zapalnymi, metabolizmem, czynnością wątroby i nerek, a także potencjalnym niedożywieniem i anemią. Wszystkie z nich były związane ze starzeniem się lub śmiertelnością w poprzednich badaniach.
Biomarkerem związanym ze stanem zapalnym był kwas moczowy – produkt uboczny trawienia niektórych pokarmów. Badaliśmy również markery związane ze statusem metabolicznym i funkcją, w tym z cholesterolem całkowitym i glukozą, oraz markery związane z czynnością wątroby, takie jak alaninowa aminotransferaza (Alat), asparaginianowa aminotransferaza (Asat), albumina, gamma glutamylotransferaza (GGT), fosfataza alkaliczna (Alp) i dehydrogenaza mleczanowa (LD).
Badaliśmy również kreatyninę, która jest związana z funkcją nerek, oraz żelazo i całkowitą zdolność wiązania żelaza (TIBC), które są związane z anemią. Wreszcie, badaliśmy też albuminy, biomarkery związane z odżywianiem.
Co zapewnia dłuższe życie
Stwierdziliśmy, że osoby, które dożyły setnych urodzin, miały ogólnie niższy poziom glukozy, kreatyniny i kwasu moczowego od sześćdziesiątego roku życia. Chociaż wartości medianowe dla większości biomarkerów nie różniły się znacząco między stulatkami, a osobami krócej żyjącymi, stulatkowie rzadko wykazywali ekstremalnie wysokie lub niskie wartości.
Na przykład bardzo niewielu stulatków miało poziom glukozy powyżej 6,5 mmol/l we wcześniejszym okresie życia lub poziom kreatyniny powyżej 125 mmol/l.
W przypadku wielu biomarkerów, zarówno stulatkowie, jak i osoby żyjące krócej mieli wartości poza zakresem uważanym za prawidłowy w wytycznych klinicznych. Jest to prawdopodobnie spowodowane tym, że wytyczne te są ustalane na podstawie młodszej i zdrowszej populacji.
Badając, które biomarkery są związane z prawdopodobieństwem osiągnięcia 100 lat, stwierdziliśmy, że wszystkie oprócz dwóch (alat i albumina) spośród 12 biomarkerów wykazują związek z prawdopodobieństwem dożycia 100 lat. Działo się tak nawet po uwzględnieniu wieku, płci i obciążenia chorobowego.
Osoby w najniższej z pięciu grup pod względem poziomu cholesterolu całkowitego i żelaza miały niższe szanse na dożycie 100 lat w porównaniu do osób z wyższymi poziomami. Tymczasem osoby z wyższym poziomem glukozy, kreatyniny, kwasu moczowego i markerów funkcji wątroby również miały mniejsze szanse na dożycie 100 lat.
A co z stylem życia?
Różnice w wartościach bezwzględnych niektórych biomarkerów były raczej niewielkie, podczas gdy w przypadku innych były nieco bardziej istotne.
Na przykład w przypadku kwasu moczowego różnica bezwzględna wyniosła 2,5 punktu procentowego. Oznacza to, że osoby w grupie z najniższym poziomem kwasu moczowego miały 4 proc. szans na dożycie 100 lat, podczas gdy w grupie z najwyższym poziomem kwasu moczowego tylko 1,5 proc. dożyło 100 lat.
Nawet jeśli odkryte różnice były ogólnie raczej niewielkie, sugerują one potencjalny związek między zdrowiem metabolicznym, odżywianiem a wyjątkową długowiecznością.
Badanie to nie pozwala jednak na wyciągnięcie wniosków na temat tego, jaki styl życia lub geny są odpowiedzialne za wartości biomarkerów. Istnieje jednak uzasadnione podejrzenie, że ważne są takie czynniki jak odżywianie i spożycie alkoholu. Śledzenie wartości kreatyniny i funkcji wątroby, a także glukozy i kwasu moczowego wraz z wiekiem prawdopodobnie nie jest złym pomysłem.
Warto jednak zaznaczyć, że w osiągnięciu wyjątkowego wieku prawdopodobnie odgrywa rolę również przypadek. Fakt jednak, że różnice w wartościach biomarkerów można zaobserwować na długo przed śmiercią, sugeruje, że geny i styl życia mogą również być istotne.
Tekst został opublikowany w The Conversation i zamieszczony tutaj na podstawie otwartej licencji (Creative Commons license). Przeczytaj oryginalny artykuł.
Czytaj więcej tekstów z The Conversation:
- Choroby serca. Kolejny powód, aby skrócić dziecku czas, jaki spędza przed ekranem
- Zagrożony gatunek czy wróg publiczny? Wilk staje się przedmiotem politycznych sporów w Europie
- Ropa kartą przetargową. Jak arabskie embargo sprzed 50 lat wywołało traumę gospodarczą
- Szwedzi kłócą się o nielegalnych imigrantów. Lekarze, nauczyciele i pracownicy socjalni protestują
- Dlaczego wakacje są dla ciebie dobre. I to nawet zanim się rozpoczną
- Netflix odrabia straty i zwiększa liczbę użytkowników. Ale konkurencja depcze mu po piętach
- Śpieszmy się kochać ptaki, tak szybko znikają. Europa straciła ich już pół miliarda