Państwa Unii Europejskiej porozumiały się co do konieczności zmniejszenia zapotrzebowania na energię elektryczną. Zdecydowano też o ograniczeniu marż niektórych wytwórców energii oraz o wprowadzeniu przez kraje opłaty solidarnościowej od nadzwyczajnych zysków.
Uzgodnienia zapadły na nadzwyczajnym posiedzeniu Rady UE w składzie ministrów odpowiedzialnych za energię.
– Żyjemy w wyjątkowych czasach i pracujemy w wyjątkowo szybki, skoordynowany i solidarny sposób, aby utworzyć zjednoczony front przeciwko ciągłemu wykorzystywaniu przez Rosję dostaw energii jako broni – powiedział czeski minister przemysłu i handlu Jozef Sikela, który przewodniczy spotkaniu.
Podkreślił, że osiągnięte porozumienie ma przynieść ulgę obywatelom i przedsiębiorstwom europejskim.
– Państwa członkowskie spłaszczą krzywą zapotrzebowania na energię elektryczną w godzinach szczytu, co będzie miało bezpośredni pozytywny wpływ na ceny. Państwa członkowskie dokonają redystrybucji nadwyżki zysków z sektora energetycznego na rzecz tych, którzy mają trudności z opłaceniem rachunków – wyjaśnił.
Zmniejszenie zużycia energii
Rada uzgodniła dobrowolny cel redukcji 10-proc. zużycia energii elektrycznej brutto oraz obowiązkowy cel redukcji 5-proc. zużycia energii elektrycznej w szczycie.
– Państwa członkowskie określą 10 proc. godzin szczytu między 1 grudnia 2022 r. a 31 marca 2023 r., w których zmniejszą zapotrzebowanie. Państwa członkowskie będą miały swobodę wyboru odpowiednich środków ograniczania zużycia dla obu celów w tym okresie – zaznaczono w komunikacie.
Ograniczenie przychodów wytwórców energii
Rada uzgodniła też ograniczenie – do 180 euro za megawatogodzinę – przychodów rynkowych dla wytwórców energii elektrycznej, w tym pośredników, którzy do produkcji energii elektrycznej wykorzystują tzw. technologie inframarginalne. Chodzi o odnawialne źródła energii, energię jądrową i węgiel brunatny.
– Tacy operatorzy w ostatnich miesiącach osiągnęli niespodziewanie duże zyski finansowe, przy czym nie wzrosły ich koszty operacyjne. Wynika to z roli węgla i gazu jako cenotwórczych źródeł krańcowych, które obecnie zawyżają ostateczną cenę energii elektrycznej – wyjaśniono.
Państwa UE zgodziły się również na przekierowanie nadzwyczajnych zysków na wsparcie i ochronę końcowych odbiorców energii elektrycznej. Poszczególne kraje mają w tym zakresie wprowadzać własne rozwiązania.
Dodatkowo przewidziano możliwość zawarcia umów o podziale nadzwyczajnych zysków między państwa, z których jedno jest importerem a drugie eksporterem netto energii.
Opłata solidarnościowa
Rada UE ustaliła też wprowadzenie obowiązkowej tymczasowej opłaty solidarnościowej od zysków przedsiębiorstw działających w sektorach ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla i rafinerii. Opłata ma być obliczana od zysków podlegających opodatkowaniu, które przekraczają 20-proc. wzrost średnich rocznych zysków podlegających opodatkowaniu od 2018 r.
– Państwa członkowskie będą wykorzystywać wpływy z wkładu solidarnościowego do zapewniania wsparcia finansowego gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom oraz do łagodzenia skutków wysokich detalicznych cen energii elektrycznej – czytamy dalej.
Możliwy limit cen
Rada uzgodniła też, że państwa członkowskie mogą tymczasowo ustalać cenę sprzedaży energii elektrycznej dla małych i średnich przedsiębiorstw. Ustalono, że mogą one wyjątkowo i tymczasowo ustalać cenę dostawy energii elektrycznej poniżej kosztów.
Uzgodnione środki te mają charakter tymczasowy i nadzwyczajny, podkreśla Rada. Będą stosowane od 1 grudnia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. Cele dotyczące zmniejszenia zużycia energii obowiązują do 31 marca 2023 r. Obowiązkowy limit przychodów rynkowych ma zastosowanie do 30 czerwca 2023 r.
Jednocześnie państwa członkowskie wprowadziły szczególne zwolnienia dla Cypru i Malty.
Czego nie uzgodniono
Państwa UE nie dogadały się w sprawie działań dotyczących cen gazu. Temat był jednak obecny na posiedzeniu Rady. Propozycje to cena maksymalna na gaz importowany i opracowanie nowego indeksu cenowego.
Wprowadzenie ceny maksymalnej popiera obecnie 15 państw, w tym Polska. Różnią się jednak co do szczegółów swoich propozycji.
– Rosja to szczególny przypadek i osobiście uważam, że moglibyśmy wprowadzić cenę maksymalną. Jednak część państw postrzega takie rozwiązanie jako wprowadzenie sankcji i nie mamy jeszcze konsensusu w tej sprawie – mówiła komisarz ds. energii Kadri Simson na konferencji prasowej po posiedzeniu.
Oprócz tego część ministrów zgłosiła potrzebę przedłużenia nadzwyczajnych ram pomocy publicznej, wprowadzonych po agresji Rosji na Ukrainę. Komisja Europejska ma zająć się tą kwestią w październiku.
Co dalej z ustaleniami?
Decyzje w sprawie środków nadzwyczajnych mają zostać formalnie przyjęte w drodze procedury pisemnej na początku października. Następnie zostanie opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejdzie w życie następnego dnia.
Rada UE w składzie ministrów odpowiedzialnych za energię spotkała się dziś po raz drugi w ciągu miesiąca. Na posiedzeniu 9 września przyjęto kierunkowe, niewiążące ustalenia.
Rozmawiano wówczas o ograniczaniu nadzwyczajnych zysków firm energetycznych, limitach cen, redukcji zapotrzebowania na energię i problemach z płynnością na rynku. Jednym z tematów była też reforma rynku.
Z kolei 14 września propozycje Komisji Europejskiej przedstawiła przewodnicząca Ursula von der Leyen. Były wśród nich ograniczanie nadmiarowych zysków firm energetycznych, reforma rynku, wsparcie dla odbiorców.