Pandemia dobitnie uświadomiła Europejczykom, jak ważna jest sprawnie działająca opieka zdrowotna. Żeby system zdrowotny funkcjonował, musi być dobrze dofinansowany. Polski Instytut Ekonomiczny, publiczny think tank gospodarczy, przyjrzał się sposobom finansowania służby zdrowia w różnych krajach Unii Europejskiej.
We wszystkich krajach UE działają publiczne systemy opieki zdrowotnej. Są finansowane wyodrębnioną składką zdrowotną lub bezpośrednio z budżetu państwa, który jest uzupełniany wpływami z podatków.
Składki najczęstszym rozwiązaniem
Najczęściej finansowanie opieki zdrowotnej pozyskiwane jest z systemu składkowego – oprócz Polski taki sposób funkcjonuje w 21 z 27 unijnych państw.
Jedynie pięć krajów finansuje świadczenia zdrowotne z budżetu państwa, nie pobierając na ten cel odrębnych składek. Są wśród nich Dania, Hiszpania, Irlandia, Malta i Portugalia. Poniższa tabela przedstawia, jakie systemy stosuje się w poszczególnych krajach.
W zdecydowanej większości krajów UE (86 proc. państw, czyli w 19 z 22) składka zdrowotna jest naliczana proporcjonalnie do przychodu lub dochodu. Stanowi wówczas określony procent podstawy wymiaru opodatkowania.
Jak widać, w żadnym z unijnych krajów nie występuje wyłącznie ryczałtowe rozliczenie składki zdrowotnej. Zastosowanie jakiejkolwiek formy ryczałtu stanowi rzadkość.
Jak działają systemy mieszane?
Tylko w trzech unijnych państwach (w Polsce, Grecji i na Węgrzech) występują mieszane systemy. W nich sposób naliczania składki zdrowotnej uzależniono od przedmiotu, formy działalności czy wyboru podatnika, który może zdecydować się m.in. na samozatrudnienie.
We wszystkich trzech krajach pracownicy opłacają składkę w proporcjonalnej wysokości. Ryczałt mogą zastosować podmioty prowadzące działalność gospodarczą (DG).
W Grecji uiszczają ryczałt na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 56-66 euro miesięcznie. Wysokość ryczałtu zależy od jednej z sześciu kategorii, do których została zakwalifikowana dana działalność.
Czytaj także: Żadnego kraju nie stać na jesienny lockdown – mówi wiceminister zdrowia
Polska i Węgry są jedynymi unijnymi państwami, w których składka zdrowotna dla osób prowadzących działalność gospodarczą jest niezależna od dochodu. Na Węgrzech osoby prowadzące działalność gospodarczą mają obowiązek płacenia kwotowej miesięcznej składki (ok. 25 euro) od dnia zapisania w rejestrze osób prowadzących działalność gospodarczą aż do wypisania z niego.
Także w Polsce składkę dla DG oblicza się ryczałtowo. Jej podstawę stanowi 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia za IV kw. poprzedniego roku (w 2021 r. składka wynosi 381,81 zł miesięcznie).
W przeciwieństwie do Polski, Węgry nie pozwalają przy DG na odliczanie składki zdrowotnej od podatku. W Polsce każdy przedsiębiorca (oraz pracownik) może odliczyć 7,75 proc. składki. Przez to np. w 2021 r. realne obciążenie działalności składką zdrowotną jest obniżane z 381,81 PLN do 53 zł miesięcznie.
Raport 300RESEARCH: Cyfrowe zdrowie. Jak poprawić efektywność usług medycznych