Organizacje społeczne związane z klimatem i środowiskiem oraz biznes oczekują od rządu transparentnego planu reform klimatycznych i cyfryzacji w ramach Krajowych Planów Odbudowy po pandemii.
Proekologiczne organizacje pożytku publicznego razem z przedstawicielami środowisk biznesowych – w rzadko spotykanym między tymi grupami odruchem solidarności – we wspólnym liście do premiera Mateusza Morawieckiego domagają się włączenia ich w prace nad planem odbudowy polskiej gospodarki.
“Domagamy się prawdziwego dialogu oraz aktywnego włączenia organizacji społecznych, przedsiębiorców, przedstawicieli administracji rządowej i samorządów do wspólnego wypracowania reform oraz projektów w ramach Krajowego Planu Odbudowy po COVID 19. Wiele z przekazanych przez nas do tej pory propozycji pozostało bez odpowiedzi” – piszą w liście do premiera zjednoczone organizacje społeczne i biznes.
„Przed nami program na miarę powojennego Planu Marshalla, jakim jest NextGenerationEU o wartości 750 mld euro. To od nas zależy czy skorzystamy z transformacyjnej szansy i zbudujemy przewagę konkurencyjną przyszłych pokoleń Polaków, czy utrwalimy nasze zapóźnienie” – dodają autorzy listu, wśród których są takie organizacje jak Business Centre Club, Polska Rada Biznesu, Pracodawcy RP i WWF Polska.
Czym jest Krajowy Plan Odbudowy?
Krajowy Plan Odbudowy to wyjątkowy program, skrojony pod wyzwania związane z pandemią i zmianami klimatu. 37 proc. środków z tego programu ma zostać przeznaczonych na cele transformacji klimatycznej. Natomiast pozostałe projekty muszą być co najmniej neutralne wobec klimatu i środowiska.
Krajowy Plan Odbudowy ma być przede wszystkim programem reform, a w drugiej kolejności programem inwestycji.
„Apelujemy o to, aby opracowywany przez Polskę Krajowy Plan Odbudowy był traktowany nie tylko jako instrument walki z kryzysem, ale żeby dzięki wsparciu cyfrowej oraz proekologicznej transformacji tworzył podstawy konkurencyjności polskiej gospodarki” – czytamy w liście.
Wśród kamieni milowych programu, zdaniem autorów listu, powinny znaleźć się między innymi następujące projekty:
- czyste powietrze i energia
- mobilność i walka z wykluczeniem transportowym
- szerokopasmowy internet
- sposoby na suszę i zanieczyszczenie wód
- zdrowa i bezpieczna żywność
“Jeśli KPO będzie ambitny i dobrej jakości, pozwoli Polsce wejść w główny nurt dziejącej się obecnie w UE i na świecie rewolucji technologicznej. Jeśli będzie słaby – utrwali nasze zapóźnienie” – powiedział Mirosław Proppé, prezes WWF Polska.
Polska będzie czwartym największym beneficjentem nadzwyczajnego instrumentu europejskiego Funduszu Odbudowy wartego 750 mld euro (pełna nazwa to NextGeneration EU). Nasz kraj na projekty odbudowy dostanie nawet 57 mld euro, z czego 34 mld euro w formie pożyczek i 23 mld euro w formie grantów.
Oznacza to, że będziemy mieli do wydania 50 mld złotych rocznie. To dwa razy więcej niż dotychczas.
Ponad głowami obywateli
Zdaniem autorów beneficjentami pieniędzy z tego źródła powinny być samorządy, instytucje państwowe oraz indywidualni beneficjenci wsparcia (programy typu „Czyste powietrze” lub „Mój prąd”), a także małe i duże podmioty gospodarcze.
Warunkiem wsparcia musi być natomiast analiza celu inwestycji. To gra o nowe modele biznesowe i ramy funkcjonowania gospodarki w oparciu o technologie cyfrowe, bezpieczne dla środowiska i klimatu, odporne na wstrząsy i niestabilność globalnych łańcuchów dostaw.
„Jeśli Polska wykorzysta te środki na doraźne działania, a inne kraje na nowe technologie, nasze dzieci i wnuki staną się zależne od zatrudnienia przez zagranicznych przedsiębiorców” – ostrzegają w liście jego sygnatariusze.
Wkrótce powinny się rozpocząć się konsultacje jednego z najważniejszych i największych funduszy UE dla Polski na najbliższe lata: Krajowego planu odbudowy (KPO – formalnie Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności).
“Domagamy się prawdziwego dialogu i włączenie w jego tworzenie wszystkich interesariuszy” – podsumowują organizacje pozarządowe oraz biznes zainteresowane kształtem polskich Krajowych Planów Odbudowy.
30-tego kwietnia mija ostateczny termin złożenia Krajowych Planów Odbudowy do Komisji Europejskiej. Do tej pory kształt polskiego planu pozostaje tajemnicą. Nie wiadomo na przykład w jaki sposób będę dystrybuowane te środki ani jakie są priorytety. Ministerstwo wymienia w zasadzie wszystkie możliwe obszary gospodarcze.
Tymczasem, zdaniem autorów listu, konsultowanie planów i polityk rządu z partnerami społecznymi to warunek konieczny, by plan miał szansę zmienić kraj w duchu Europejskiego Zielonego Ładu. Jak na razie, wbrew temu zaleceniu, KPO pozostaje nietransparentne.
Czytaj także: Szczyt Rady Europejskiej: wyjaśniamy, jakie decyzje podjęto dziś w Brukseli
“Staraliśmy się brać udział w dialogu od samego początku, ale do tej pory pozostawało to bez odpowiedzi ze strony Ministerstwa Funduszy. Temat dotyczy całego społeczeństwa, bo zobowiązania podejmowane dziś będą spłacane przez co najmniej dwa pokolenia Europejczyków. Jeśli chcemy wykorzystać w Polsce szanse które stwarza Zielony Ład musimy wykorzystać nadchodzącą europejską pomoc co najmniej nie gorzej od pozostałych państw członkowskich” – powiedziała Izabela Zygmunt z Polskiej Zielonej Sieci.
Sygnatariusze listu to: BoMiasto, Business Centre Club, Centrum Myśli Strategicznych, ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, Climate Strategies Poland, Europejski Kongres Finansowy, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, Instytut Odpowiedzialnych Finansów, Instytut Zielonej Gospodarki, Konfederacja Lewiatan, Krajowa Izba Gospodarcza, Polska Rada Biznesu, Polska Zielona Sieć, Pracodawcy Rzeczpospolitej Polskiej, Railway Business Forum, ThinkTank, TOR i WWF Polska.